Μετά την Ιρλανδία σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης ομοφύλων και στην Ελλάδα

Την ώρα που η Ιρλανδία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που επέτρεψε -με ευρεία πλειοψηφία 62,3% μέσω δημοψηφίσματος τον γάμο μεταξύ ομοφύλων, γυρίζοντας την πλάτη στον συντηρητισμό που ενσαρκώνεται από την Καθολική εκκλησία, το ελληνικό υπουργείο Δικαιοσύνης επεκτείνει το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης και στα ομόφυλα ζευγάρια ενώ βελτιώνει και το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης ετερόφυλων ζευγαριών.

Το βράδυ του Σαββάτου στο Δουβλίνο, άνδρες και γυναίκες κάθε ηλικίας ξεχύθηκαν στους δρόμους της πόλης για να γιορτάσουν «μια πολιτιστική επανάσταση» όπως είπε ο υπουργός Υγείας Λίο Βάραντκαρ. Πολλοί μίλησαν για μια τεράστια νίκη για την ισότητα στην Ιρλανδία, η οποία θα μείνει στην Ιστορία της χώρας.

Στην Ελλάδα πάλι,  η αρμόδια νομοπαρασκευαστική επιτροπή που έχει συγκροτηθεί από τον υπουργό Δικαιοσύνης Νίκο Παρασκευόπουλο στο νομοσχέδιο για το διευρυμένο σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης βάζει τις τελευταίες πινελιές και στις αρχές του ερχόμενου μήνα το επίμαχο νομοσχέδιο θα πάρει τον δρόμο προς τη Βουλή.

Ο Άρειος Πάγος ωστόσο επαναλαμβάνει με νέα εισήγησή του ότι δεν νοείται πολιτικός γάμος μεταξύ ομοφύλων και τάσσεται υπέρ της ακύρωσης του δεύτερου γάμου μεταξύ ανδρών που έγινε στην Τήλο το 2008.

Μετά τις αλλεπάλληλες καταδίκες της χώρας μας από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) για μη συμμόρφωση προς τα ευρωπαϊκά νομοθετικά δεδομένα, είναι πλέον μονόδρομος για τον κ. Παρασκευόπουλο η επέκταση του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης και στα ομόφυλα ζευγάρια.

Το ΕΔΑΔ έχει κρίνει ότι ο αποκλεισμός των ομόφυλων ζευγαριών από το σύμφωνο συμβίωσης συνιστά παραβίαση της ευρωπαϊκής σύμβασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς παραβιάζονται τα άρθρα εκείνα που αφορούν την απαγόρευση των διακρίσεων (άρθρο 14) και το δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής (άρθρο 8).

Μεταξύ αυτών που είχαν προσφύγει στο ΕΔΑΔ είναι ο Γρηγόρης Βαλιανάτος και η ΜΚΟ «Σύνθεση». Φυσικά, η ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης αναμένει ότι θα δεχθεί τα πυρά της Εκκλησίας γι’ αυτή την νομοθετική πρωτοβουλία της, τα οποία θα είναι πολύ πιο μαζικά και σκληρά από αυτά που δέχθηκε με το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης για τα ετερόφυλα ζευγάρια.

Πάντως, από το στενό περιβάλλον του κ. Παρασκευόπουλου αποκλείουν κατηγορηματικά το ενδεχόμενο να συμπεριληφθεί στο νομοσχέδιο η δυνατότητα τεκνοθεσίας (υιοθεσίας παιδιού) από ομόφυλα ζευγάρια. 

Ετσι, οι προϋποθέσεις υπογραφής του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης θα ισχύουν επί ίσων όρων τόσο για τα ετερόφυλα όσο και για τα ομόφυλα ζευγάρια.

Υπενθυμίζεται ότι το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης είναι μια συμφωνία που καταρτίζεται μεταξύ δύο ετερόφυλων συντρόφων (τώρα θα είναι πλέον και ομοφύλων) ενώπιον συμβολαιογράφου. Με το σύμφωνο επισημοποιείται η συμβίωση και το ζευγάρι αποκτά δικαιώματα και υποχρεώσεις οι οποίες τους εξομοιώνουν με τα παντρεμένα ζευγάρια.
Παράλληλα, το νομοσχέδιο θα καλύψει τα κενά του νόμου 3719/2008, ο οποίος εισήγαγε για πρώτη φορά στον Αστικό Κώδικα το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης.

Ειδικότερα, θα επιλύονται τρία βασικά ζητήματα με τα οποία δεν καταπιάνεται η νομοθεσία του 2008 και παραμένουν έως τώρα αγκάθια μεταξύ των ζευγαριών.

Με το νομοσχέδιο δίνεται λύση στα ζητήματα που αφορούν το φορολογικό, ασφαλιστικό και κληρονομικό καθεστώς των ζυγαριών που ζουν υπό καθεστώς ελεύθερης συμβίωσης.
Πάντως, διευκρινίζεται ότι στις νέες ρυθμίσεις για το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης των ομόφυλων ζευγαριών δεν θίγεται καθόλου το σκέλος εκείνο που αφορά τα κληρονομικά ζητήματα και συγκεκριμένα τις καυτές διατάξεις της νόμιμης μοίρας, όπως αυτές απεικονίζονται στον Αστικό Κώδικα (άρθρο 1825 και επόμενα).

Με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο τα ζευγάρια που έχουν συνάψει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης δεν μπορούν να κάνουν κοινή φορολογική δήλωση και δεν έχουν τα ίδια ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα.
Τα πρόσωπα δηλαδή που συνάπτουν σύμφωνο δεν εμπίπτουν στην κατηγορία της «οικογένειας» σύμφωνα με την ασφαλιστική νομοθεσία και έτσι δεν μπορούν να ασφαλιστούν ως έμμεσα μέλη, αλλά δεν μπορούν και να διεκδικήσουν σύνταξη χηρείας.
 
Άρειος Πάγος

Ο αρεοπαγίτης Ιωσήφ Τσαλαγανίδης, μετά τον συνάδελφό του Χαράλαμπο Μαχαίρα επαναλαμβάνει σε εισήγησή του ότι «δεν νοείται πολιτικός γάμος μεταξύ ομόφυλων ατόμων».
 Στο Α2 Πολιτικό Τμήμα του Αρείου Πάγου ήταν να συζητηθεί η αναίρεση δύο ανδρών οι οποίοι το 2008 είχαν τελέσει πολιτικό γάμο στην Τήλο, αλλά η νομιμότητά του αμφισβητήθηκε από τον τότε εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γεώργιο Σανιδά.

Ο παλαίμαχος εισαγγελικός λειτουργός είχε υποστηρίξει ότι σύμφωνα με το Σύνταγμα και τον Αστικό Κώδικα δεν είναι νοητός γάμος ομοφυλόφιλων ζευγαριών.

Η συζήτηση της υπόθεσης στον Άρειο Πάγο αναβλήθηκε για τον Σεπτέμβριο, ωστόσο έγινε γνωστή η εισήγηση του κ. Τσαλαγανίδη, ο οποίος συνταυτιζόμενος τόσο με τον κ. Μαχαίρα, όσο και με τον κ. Σανιδά, υποστηρίζει ότι «υπό το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο δεν καταλύεται η ευχέρεια τελέσεως γάμου μεταξύ ομόφυλων προσώπων, αφού η διαφορά φύλου θεωρείται σχεδόν καθολικά προϋπόθεση του υποστατού του γάμου, όπως τον αντιλαμβάνεται ο Έλληνας νομοθέτης».

Εξάλλου, προσθέτει ο κ. Τσαλαγανίδης, η βούληση του νομοθέτη εκφράστηκε και πάλι το 2008 με το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, στο οποίο γίνεται λόγος αποκλειστικά για ετερόφυλα ζευγάρια.

Σύμφωνα με τον εν λόγω αρεοπαγίτη, η απαγόρευση γάμου μεταξύ των ομόφυλων δεν παραβιάζει τις συνταγματικές επιταγές που αφορούν την ισότητα και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας.

Ούτε όμως μπορεί να θεωρηθεί ότι η απαγόρευση αυτή παραβιάζει τη σεξουαλική ελευθερία, αφού στην προκειμένη περίπτωση γίνεται λόγος σε δικαίωμα του προσώπου να «τυποποιεί νομικά τη σχέση του με άλλο πρόσωπο».

Το περασμένο Μάρτιο ο κ. Μαχαίρας είχε υποστηρίξει ανάλογες σχέσεις και είχε προτείνει την ακύρωση πολιτικού γάμου μεταξύ γυναικών που είχε τελεστή και αυτός στην Τήλο την ίδια χρονιά.