ΥΠΠΟ κατά Περιστέρη: Στην Αμφίπολη έγινε ανασκαφή σε συμπιεσμένο τηλεοπτικό χρόνο

Θέση στην κόντρα που έχει ξεσπάσει ανάμεσα στην εφημερίδα Αυγή και την επικεφαλής της ανασκαφής στο τύμβο Καστά της Αμφίπολης Κατερίνα Περιστέρη παίρνει το υπουργείο Πολιτισμού με εκτενή ανακοίνωσή του.

Το ΥΠΠΟ αν και δεν απαντά για το θέμα της χρονολόγησης του μνημείου και της διενέργειας αυτοψίας στον χώρο της ανασκαφής - που αποτέλεσε το κυρίαρχο σημείο της πρόσφατης διαμάχης - ωστόσο επικρίνει μέρος των πρακτικών που ακολουθήθηκαν και επικεντρώνεται κυρίως στο θέμα της αποχωμάτωσης του λόφου-τύμβου και της εκτεταμένης χρήσης εκσκαφικών μηχανημάτων.

Το υπουργείο Πολιτισμού υποστηρίζει ότι «επιβλήθηκαν πρακτικές ταχείας αποκάλυψης χάριν της ειδησεογραφικής κάλυψης της ανασκαφικής διαδικασίας σε συμπιεσμένο τηλεοπτικό χρόνο» συμπληρώνοντας ότι «η αποχωμάτωση του λόφου-τύμβου και η εκτεταμένη χρήση εκσκαφικών μηχανημάτων έχει αποδυναμώσει την αντιστήριξη του ταφικού μνημείου και έχει διαταράξει τα πρανή. Η υποστύλωση που τοποθετήθηκε κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών εργασιών λειτούργησε μεν ικανοποιητικά, αλλά αποτελεί προσωρινό μέτρο».

Η κυρία Περιστέρη στην απάντησή της στην εφημερίδα Αυγή είχε υπερασπιστεί την πρακτική αυτή γράφοντας στην επιστολή της προς τον διευθυντή της Αυγής: «Αντιλαμβάνεστε ότι πρόκειται για χιλιάδες τόνους χώμα το οποίο απομακρύνθηκε με εκατοντάδες φορτηγά με ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα από εξειδικευμένα άτομα και υπό στενή επιτήρηση; Με τον ίδιο τρόπο ενεργούν οι αρχαιολόγοι στις σύγχρονες ανασκαφές κ. Διευθυντά. Δεν ζούμε στην εποχή του Λίθου στην Αρχαιολογία ξέρετε ώστε να μεταφέρουμε τα μπάζα με καλαθάκια! Και φυσικά δεν υπήρξε κανένα πρόβλημα στατικότητας του Μνημείου. Το αντίθετο μάλιστα! Αποφορτίστηκε η οροφή από πρόσθετο βάρος. Και όλο αυτό δεν έγινε με δική μου απόφαση αλλά κατόπιν μελέτης και με τη σύμπραξη ειδικών μηχανικών οι οποίοι συνεργάζονται χρόνια με το Υπουργείο Πολιτισμού».

Κατά το υπουργείο Πολιτισμού «το έργο που απαιτείται για την προστασία του μνημείου και για την αποκατάσταση και την ανάδειξή του είναι τεράστιο, απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα και υψηλό προϋπολογισμό. Η ανασκαφή, η μελέτη και η αποκατάσταση του μνημείου, ως διαδικασίες υψηλής εξειδίκευσης με ιδιαίτερες απαιτήσεις, πρέπει να μένουν μακριά από επικοινωνιακές υπερβολές και να τίθενται σε διεπιστημονική βάση σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία και την επιστημονική δεοντολογία».

Στην μακροσκελή απάντησή του, δε, το υπουργείο Πολιτισμού καταλήγει με άλλο ένα «καρφί» και την παρατήρηση ότι «μέλημα του Υπουργείου είναι η ολοκληρωμένη προστασία του μνημείου σε μόνιμη βάση και όχι η εφήμερη αντιμετώπισή του».

Η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού

Με τη συμπλήρωση ενός έτους από την έναρξη της συστηματικής δημοσιοποίησης των ανασκαφικών εργασιών στο λόφο Καστά της Αμφίπολης, το Υπουργείο Πολιτισμού αντιμετωπίζει με ευθύνη τη διατήρηση, προστασία και ανάδειξη του σημαντικού αυτού μνημείου συντονίζοντας τις Υπηρεσίες του προς την κατεύθυνση αυτή.

Η ανασκαφή τύμβων, λόγω των τεχνικών ζητημάτων που ανακύπτουν από τη φύση της κατασκευής τους, ακολουθεί συγκεκριμένη μεθοδολογία γνωστή στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Στην περίπτωση του ταφικού μνημείου στο λόφο Καστά  της Αμφίπολης επιβλήθηκαν πρακτικές ταχείας αποκάλυψης χάριν της ειδησεογραφικής κάλυψης της ανασκαφικής διαδικασίας σε συμπιεσμένο τηλεοπτικό χρόνο. Η αποχωμάτωση του λόφου-τύμβου και η εκτεταμένη χρήση εκσκαφικών μηχανημάτων έχει αποδυναμώσει την αντιστήριξη του ταφικού μνημείου και έχει διαταράξει τα πρανή. Η υποστύλωση που τοποθετήθηκε κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών εργασιών λειτούργησε μεν ικανοποιητικά, αλλά αποτελεί προσωρινό μέτρο.

Το έργο που απαιτείται για την προστασία του μνημείου και για την αποκατάσταση και την ανάδειξή του είναι τεράστιο, απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα και υψηλό προϋπολογισμό. Η ανασκαφή, η μελέτη και η αποκατάσταση του μνημείου, ως διαδικασίες υψηλής εξειδίκευσης με ιδιαίτερες απαιτήσεις, πρέπει να μένουν μακριά από επικοινωνιακές υπερβολές και να τίθενται σε διεπιστημονική βάση σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία και την επιστημονική δεοντολογία.

Το Υπουργείο έχει θέσει σε προτεραιότητα τη λήψη άμεσων μέτρων προστασίας του μνημείου, με κύριο αντικείμενο τη συγκράτηση των μαλακών γαιών και την αποστράγγιση του λόφου-τύμβου. Όπως ήταν επιβεβλημένο, σε πρώτη φάση βαρύτητα δόθηκε στη συμπλήρωση της αρχαιολογικής τεκμηρίωσης, με την ολοκλήρωση των αναλυτικών αποτυπώσεων του μνημείου.

Κατά το παρελθόν δεν είχε υπάρξει πρόνοια να συμπεριληφθούν στο Επιχειρησιακό Σχέδιο του Υπουργείου οι δράσεις που αφορούν στις απαραίτητες μελέτες και επείγουσες εργασίες, ενώ παράλληλα είχε ξεκινήσει η εκπόνηση ορισμένων μελετών χωρίς να έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση τους. Με συντονισμένες ενέργειες υπό τη Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Έργων και αλλεπάλληλες αυτοψίες καταγράφηκαν τα προβλήματα, συντάχθηκαν οι τεχνικές προδιαγραφές για την εξασφάλιση του μνημείου, ανατέθηκε και είναι προς ανάθεση η εκπόνηση των σχετικών μελετών (εξασφάλιση πρανών, διευθέτηση απορροής ομβρίων, επικαιροποίηση της στερεωτικής διάταξης υποστηλωμάτων στο εσωτερικό του ταφικού μνημείου και εξασφάλιση της ευστάθειάς του), και προχώρησε η διαδικασία τοποθέτησης δικτύου ενόργανης παρακολούθησης των μικρομετακινήσεων.

Επίσης βαίνει προς ολοκλήρωση από τις Υπηρεσίες του Υπουργείου,  η εκπόνηση μελετών συντήρησης και προστασίας των δομικών λίθων, των επιχρισμάτων, των γραπτών επιφανειών και των δαπέδων, στο πλαίσιο των οποίων, μεταξύ άλλων, πραγματοποιήθηκε ενόργανη αναγνώριση των χρωστικών με τη χρήση φορητού XRF και πολυφασματικής κάμερας, έγινε η απαραίτητη λήψη δειγμάτων του αρχαίου υλικού, παρήχθησαν δοκίμια θυσιαζόμενων κονιαμάτων στερέωσης των δομικών λίθων. Όλες οι αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου έχουν θέσει σε απόλυτη προτεραιότητα το θέμα της Αμφίπολης.

Προκειμένου το δύσκολο και πολυσύνθετο έργο στερέωσης και αποκατάστασης του μνημείου της Αμφίπολης να προχωρήσει σύμφωνα με την επιστημονική δεοντολογία και με την ορθή διοικητική διαδικασία, όπως προβλέπει το νομικό πλαίσιο, από τις αρχές Σεπτεμβρίου θα εξετάζεται από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο κάθε ολοκληρωμένη μελέτη και ταυτόχρονα θα ξεκινά η υλοποίηση των αντίστοιχων έργων. Η εξαιρετική συνεργασία με τον Δήμαρχο Αμφίπολης –ο οποίος θα συνδράμει καίρια στην υλοποίηση των επειγουσών εργασιών, διαθέτοντας τα απαραίτητα μηχανήματα και εργατικό δυναμικό– δίδει μεγάλες ελπίδες για την καθοριστική αντιμετώπιση τυχόν απρόβλεπτων δυσκολιών. Στο πλευρό του Υπουργείου βρίσκεται  και ο  Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας με τις Υπηρεσίες του.

Mετά σειρά συσκέψεων στην  Κεντρική Υπηρεσία, υπό τον γενικό  συντονισμό της Αν. Γενικής Γραμματέως, προς το παρόν έχει εγκριθεί  και βρίσκεται στην Τράπεζα  της Ελλάδος συνολικό ποσόν 200.000 ευρώ για επείγουσες μελέτες και έργα. Το ποσόν έχει αρχίσει να εκταμιεύεται σταδιακά, μετά την άρση της αδυναμίας πληρωμών κατά το αμέσως προηγούμενο διάστημα.   

Η παράθεση όλων των ανωτέρω δείχνει την έκταση και την ένταση των προβλημάτων που διαπιστώνονται στο μνημείο και τη σοβαρότητα με την οποία προσεγγίζει το Υπουργείο δια των Υπηρεσιών του την αντιμετώπισή του. Μέλημα του Υπουργείου είναι η ολοκληρωμένη προστασία του μνημείου σε μόνιμη βάση και όχι η εφήμερη αντιμετώπισή του.

Αυγή: Και όμως η αυτοψία έγινε

Στην κυρία Περιστέρη απάντησε και η συντάκτρια του επίμαχου άρθρου της εφημερίδας Αυγή, Πόλυ Κρημνιώτη, η οποία επιμένει ότι η αυτοψία έγινε επικαλούμενη ανάρτηση της αρχαιολόγου Αγγελικής Κοτταρίδη στο Facebook στις 9 Αυγούστου - την ημέρα δηλαδή του δημοσιεύματος της εφημερίδας. Στην ανάρτησή της η κυρία Κοτταρίδη αναφέρει χωρίς να δίνει περισσότερες εξηγήσεις για τα περί χρονολόγησης του μνημείου ή περί της διαφωνίας της με τις πρακτικές που χρησιμοποιήθηκαν: «Ένα Σαββατοκύριακο του Μαΐου (30.5) λοιπόν μας ζητήθηκε (από μένα, την κ. Τζένη Βελένη και τον κ.Γ. Βελένη) να συνοδέψουμε την κ. Βλαζάκη (αν. γεν. γραμματέα του ΥΠΠΟ) στην Αμφίπολη για να δούμε τα ευρήματα (αυτό λέγεται αυτοψία...).». Η κυρία Κοτταρίδη γράφει, επίσης, ότι συζήτησαν τις απόψεις τους με την κυρία Περιστέρη κατά την επίσκεψή τους εκεί και «τις ίδιες απόψεις - που σημειωτέον συμπίπτουν - εγγράφως και ενυπογράφως καταθέσαμε όταν μας ζητήθηκαν, προς ενημέρωση της πολιτικής ηγεσίας στο πλαίσιο της ευρύτερης συζήτησης και των μελετών που γίνονται για την προστασία και ανάδειξη του μνημείου».