Φραγμούς έβαλε το ΣτΕ στους ΟΤΑ για την ενοικίαση των παραλιών σε ιδιώτες

Στους  Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης όχι μόνο πρέπει να παραχωρείται  «μεμονωμένα, κατά περίπτωση» η χρήση των παραλιών προκειμένου να ενοικιάζονται σε  ιδιώτες για να τοποθετούνται καθίσματα, ομπρέλες, ξαπλώστρες, κανό, θαλάσσια ποδήλατα, τροχήλατα αναψυ­κτήρια (αυτοκινούμενα αναψυ­κτήρια), κ.λπ., αλλά πρέπει να υπάρχει  και η απαιτούμενη εποπτεία έτσι ώστε να αποφεύγεται το φαινόμενο των εικονικών δημοπρασιών από την πλευρά των Δήμων.

Αυτό αποφάσισε, μεταξύ των άλλων, η αυξημένη επταμελής σύνθεση του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, με πρόεδρο την αντιπρόεδρο Αγγελικής Θεοφιλοπούλου – Παπαδοπούλου (συνταξιοδοτήθηκε τον περασμένο Ιούνιο) και εισηγήτρια την ήδη προαχθείσα σε αντιπρόεδρο Κατερίνα Σακελλαρόπούλου.

Το ΣτΕ άνοιξε ομπρέλα προστασίας στους αιγιαλούς, παραλίες και παρόχθιες ζώνες λιμνών και πλεύσιμων ποταμών, κρίνοντας οριστικά με την υπ΄ αριθμ. 3944/2015 απόφασή του, ότι η  μεταβίβαση από τους ΟΤΑ του δικαιώματος χρήσης παραλίας σε τρίτους, δεν μπορεί να γίνεται συλλήβδην για όλη την Ελλάδα με μία μόνο υπουργική απόφαση, καθώς αυτό είναι αντίθετο στις Συνταγματικές επιταγές, αλλά και στην νομοθεσία (νόμος 2971/2001).

Επίσης, η παραχώρηση θα υλοποιείται κατά περίπτωση εφόσον υπάρχουν σχετικά διαγράμματα τα οποία θα καθορίζουν τις προϋποθέσεις και τους όρους της παραχώρησης.

Παράλληλα, αποκλείεται η παραχώρηση αιγιαλού, όχθης κ.λπ. όταν αυτή έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος ή έχει χαρακτηριστεί  περιοχή φυσικού κάλους ή υπάρχουν ευπαθή οικοσυστήματα.

 Ακόμη, στις παραλίες, κ.λπ. δεν  μπορεί να επιτρέπονται  μόνιμες κατασκευές, καθώς επιφέρουν αλλοίωση στην μορφολογία  του αιγιαλού και είναι αντίθετες στον προορισμό  του αιγιαλού.

Σε άλλο σημείο της απόφασης τους  οι δικαστές αναφέρουν ότι κατά την έννοια των διατάξεων του νόμου 2971/2001 η έγκριση των αρμοδίων υπουργών για «την περαιτέρω μεταβίβαση σε τρίτους του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας εκ μέρους των Ο.Τ.Α. ως παραχωρησιούχων, χο­ρηγείται κατά περίπτωση, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του νο­μο­θέτη για την προστασία των παράκτιων οικοσυστημάτων, που κινδυ­νεύουν από την υπερεκμετάλλευση και να διαφυλαχθεί η κοινοχρησία τους».  

‘Άλλωστε, υπογραμμίζουν οι σύμβουλοι Επικρατείας,   «δεν νοείται συλλήβδην εκ των προτέρων έγκριση εκ μέρους των αρμοδίων υπουργών μεταβιβάσεων που θα χωρή­σουν μελλοντικά, διότι έτσι απεμπολούν την αρμοδιότητα ασκήσεως εποπτείας επί των πράξεων των ΟΤΑ, ενώ ταυτόχρονα θέτουν σε διακινδύνευση τα παράκτια συστήματα».

Δεν παραλείπουν να επισημάνουν οι δικαστές, ότι η προληπτική έλεγχοι και η εποπτεία παραχώρησης και εκμετάλλευσης των αιγιαλών, κ.λπ. είναι ένα σημαντικό και κρίσιμο ζήτημα, προκειμένου να αποφεύγονται παραβάσεις των όρων παραχώρησης, όπως είναι αλλοίωση μορφολογίας, η αναίρεση του κοινόχρηστου χαρακτήρα του αιγιαλού, η όχληση των περιοίκων, αλλά και για να εξασφαλίζεται, «με την επιβολή αντικειμενικών όρων στην διακήρυξη, το βέλτιστο οικονομικό αντάλλαγμα  για το Δημόσιο, αντί των φαινομένων εικονικών δημοπρασιών από τους Δήμους».

Εξάλλου, το Ε΄ Τμήματος του  Συμβούλιο της Επικρατείας στην   απόφαση  του, αφού ερμηνεύει το Σύνταγμα και τη  νομοθεσία, υπογραμμίζει ότι  «η παρα­χώρηση δικαιωμάτων απλής χρήσης επί του αιγιαλού και της παραλίας, στους πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α. για την άσκηση δραστηριοτήτων που είναι, καταρχήν, ήπιες και συμβατές με τον προορισμό των στοιχείων αυτών του φυσικού περιβάλλοντος ως κοινοχρήστων, πρέπει να γίνεται μεμονωμένα και κατά περίπτωση, ύστερα από εξατομικευμένη κρίση της διοικήσεως, συνοδευόμενη από τα αναγκαία διαγράμματα, με την οποία θα τίθενται και οι αναγκαίοι όροι και περιορισμοί ενόψει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του υπό παραχώρηση συγκεκριμένου τμήματος του αιγιαλού, προκειμένου να διασφαλισθεί και η κατά προορισμό χρήση του ως κοινόχρηστου αγα­θού».
Στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο είχε  προσφύγει ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών και μία οικολογική και περιβαλλοντική οργάνωση της Ροδόπολης Αττικής, ενώ παρέμβαση είχε κάνει και ο  Δήμος Σαρωνικού.

Όλοι  ζητούσαν να ακυρωθεί υπουργική απόφαση του Μαΐου 2009 (αντικαταστάθηκε με μεταγενέστερες υπουργικές αποφάσεις με το ίδιο περιεχόμενο μέχρι και το 2014)  που επιτρέπει την «απευθείας παραχώρηση, με αντάλ­λαγμα, του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης και πα­ρόχθιας ζώνης μεγάλων λιμνών και πλεύσιμων ποταμών, στους Οργανι­σμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ βαθμού».

Τέλος, το ΣτΕ ακύρωσε την επίμαχη υπουργική απόφαση, ενώ απέρριψε την παρέμβαση.