Συμβούλιο της Ευρώπης: Αποθήκες ανθρώπων οι φυλακές στην Ελλάδα - Υπέρμετρη η αστυνομική βία

Το υπουργείο Δικαιοσύνης προσπαθεί να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα για τη νέα έκθεση-κόλαφο της Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης (CPT), στην οποία καταγράφεται με τα μελανότερα γράμματα για τη χώρα μας η υπερβολική αστυνομική βία, οι τραγικές συνθήκες στις φυλακές, που τις χαρακτηρίζει «αποθήκες ανθρώπων», η απαράδεκτη κατάσταση στις φυλακές ανηλίκων, ο υπερβολικός συνωστισμός στα καταστήματα κράτησης, η ελλιπής υγειονομική περίθαλψη, η βία ανάμεσα στους κρατουμένους κ.ά.

Σύμφωνα με την έκθεση που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα, μέλη της CPT έκαναν αυτοψία σε Αστυνομικά Τμήματα και φυλακές σε όλη την Ελλάδα τον Απρίλιο του 2015.

Στην έκθεση επισημαίνεται η συνέχιση αστυνομικής βίας και η κακομεταχείριση, ειδικά από  την Ομάδα Δέλτα (όσο λειτουργούσε) και η CPT καλεί τη χώρα μας να παραδεχθεί το πρόβλημα της βίας από την πλευρά της Αστυνομίας και να βελτιώσει τις συνθήκες στα σωφρονιστικά ιδρύματα.

Στην έκθεση αναφέρεται ότι διαβιβάστηκαν αξιόπιστες καταγγελίες για «υπερβολική χρήση βίας από αστυνομικούς κατά την προσαγωγή, αλλά και ύστερα από αυτήν, μερικές εκ των οποίων υποστηρίζονται από ιατρικές γνωματεύσεις».

Ακόμη, αναφέρεται στην έκθεση: «Η κακομεταχείριση από αστυνομικούς στα Τμήματα Ασφαλείας, ιδιαιτέρως εις βάρος αλλοδαπών, μεταξύ άλλων και για την απόσπαση ομολογίας, συνεχίζει να αποτελεί συνήθη πρακτική, κυρίως στο Αστυνομικό Τμήμα Αγίου Παντελεήμονα στην Αθήνα και στο Αστυνομικό Τμήμα Πλατείας Δημοκρατίας στη Θεσσαλονίκη».

Επίσης, αναφέρονται καταγγελίες για κακομεταχείριση από αστυνομικούς σε ανήλικους κρατουμένους, οι οποίοι υποστήριξαν ότι ανακρίθηκαν ή υποχρεώθηκαν να υπογράψουν ομολογία χωρίς συνήγορο.

Ως προς τα καταστήματα κράτησης, της Κορίνθου κρίνεται ακατάλληλο για την κράτηση ανηλίκων, ενώ απαράδεκτη χαρακτηρίζεται και η κράτηση ασυνόδευτων ανηλίκων σε κέντρα, όπως είναι αυτό της Πέτρου Ράλλη.

Η  CPT καλεί τις Αρχές να αναγνωρίσουν πλήρως το «διαδεδομένο και βαθιά ριζωμένο πρόβλημα των κακομεταχειρίσεων που διαπράττονται από την αστυνομία», ενώ εισηγείται την καταγραφή των ανακρίσεων της Αστυνομίας σε ηχητικά αρχεία ή βίντεο.

Φυλακές-«αποθήκες» ανθρώπων

Για τις φυλακές, η CPT καταγράφει υπερπληθυσμό και έλλειψη προσωπικού, ενώ σημειώνει ότι το ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα βρίσκεται σε οριακό σημείο και «οι φυλακές στην Ελλάδα λειτουργούν πλέον σαν αποθήκες ανθρώπων».

Στην έκθεση αναφορικά με τις φυλακές υπογραμμίζεται ότι «η κατάσταση έχει επιδεινωθεί σε τέτοιο βαθμό που πλέον δεν τίθεται ζήτημα παραβίασης του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (απαγορεύει την απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση), αλλά παραβίασης του δικαιώματος στη ζωή» και προσθέτει ότι υπάρχει    έλλειψης ιατρικής φροντίδας για τους κρατούμενους.

Στις φυλακές διαπιστώθηκε μεγάλο πρόβλημα βίας και εκφοβισμού μεταξύ των κρατουμένων, ενώ περιγράφεται η τραγική κατάσταση στις φυλακές Κορυδαλλού, η οποία παρομοιάζεται «με καζάνι που σιγοβράζει και το οποίο εκρήγνυται βίαια κάθε λίγους μήνες».

«Αποθήκη αρρώστων» χαρακτηρίζει ουσιαστικά η έκθεση για το 2015 το νοσοκομείο κρατουμένων Κορυδαλλού.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, η κατάσταση στο νοσοκομείο κρατουμένων Κορυδαλλού «ήταν τόσο ακραία, κυρίως ο υπερπληθυσμός, οι κάκιστες συνθήκες υγιεινής και η υποστελέχωση, που η εγκατάσταση θα μπορούσε να παρομοιαστεί με αποθήκη για άρρωστους κρατουμένους, που εν συνεχεία αφήνονται στην τύχη τους».

Το υπουργείο Δικαιοσύνης

Το υπουργείο Δικαιοσύνης νίπτει τας χείρας του για όλα αυτά, επικαλούμενο ότι η έκθεση αφορά επίσκεψη της CPT στην Ελλάδα από 14 έως 23 Απριλίου 2015 και «αποτυπώνει μια κατάσταση που διαμορφώθηκε σε βάθος δεκαετιών εγκατάλειψης των φυλακών».

Ακόμη, αναφέρει το υπουργείο Δικαιοσύνης ότι η έκθεση είναι μεν «γενικά επικριτική», όχι πάντως «όσο προηγούμενες, που είχαν οδηγήσει σε δημόσια δήλωση (public statement)».

Μάλιστα, σημειώνει το υπουργείο ότι «εντούτοις αναγνωρίζονται και τα θετικά βήματα που έχουν σημειωθεί».

Δεν παραλείπει να αναφέρει το υπουργείο Δικαιοσύνης ότι «εργάζεται εντατικά για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που εντοπίζονται και για το λόγο αυτό συνεργάζεται στενά με την Επιτροπή, προκειμένου να υιοθετήσει μέτρα βελτίωσης και να αξιοποιήσει τη διεθνή εμπειρία».

Σε άλλο σημείο της ανακοίνωσής του, το υπουργείο σημειώνει ότι από  «τον Απρίλιο του 2015, όμως, πολλά έχουν αλλάξει στις φυλακές», καθώς ο αριθμός των κρατουμένων τον Απρίλιο του 2015, οπότε η Επιτροπή επισκέφθηκε την Ελλάδα, ήταν 11.569».

Και συνεχίζει η ανακοίνωση του υπουργείου Δικαιοσύνης:

«Μετά τη νομοθετική παρέμβαση, με το ν. 4322/2015, ο αριθμός των κρατουμένων σήμερα είναι 9.571. Στόχοι, που υλοποιήθηκαν ήταν: κανείς κρατούμενος στο πάτωμα, κανένα τριώροφο κρεβάτι. Σήμερα στη φυλακή Ναυπλίου κανείς κρατούμενος δεν κοιμάται στο πάτωμα (από 547 οι κρατούμενοι ανέρχονται στους 382). Ωστόσο, και πάλι ο χώρος συνολικά δεν επαρκεί».

»Οι φυλακές είναι πράγματι υποστελεχωμένες. Το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει ήδη, κατ’ επανάληψη, ζητήσει την πρόσληψη του αναγκαίου προσωπικού, ώστε να πληρούνται οι όροι ασφαλείας και παράλληλα να λειτουργούν δράσεις απασχόλησης, εκπαίδευσης και εξωστρέφειας. Ελπίζεται ότι σύντομα οι προσπάθειες αυτές θα καρποφορήσουν. Εν τω μεταξύ επιδιώκεται η ορθολογική κατανομή του υπάρχοντος προσωπικού.

Για την αντιμετώπιση του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ κρατουμένων εκτός από το συνεχή έλεγχο των σωφρονιστικών υπαλλήλων και την ενεργοποίηση πειθαρχικών διαδικασιών, με το ν. 4322/2015 (άρ. 5) αυστηροποιήθηκε το ποινικό πλαίσιο, ώστε οι ποινικές κυρώσεις που επιβάλλονται για τέτοια αδικήματα να μην «συγχωνεύονται» αλλά να εκτίονται ολόκληρες. Σαφείς οδηγίες για την πρόληψη και την καταστολή οποιασδήποτε τέτοιας παραβατικής ενέργειας δίδονται τακτικά και με τη δέουσα ένταση.

Το υπουργείο Δικαιοσύνης σε συνεργασία με το υπουργείο Υγείας, όπως προτείνει η Επιτροπή, επεξεργάζεται ένα ολοκληρωμένο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης των κρατουμένων, σ’ όλη την Ελλάδα, στο πλαίσιο του Εθνικού Συστήματος Υγείας.

Σ' αυτή τη βάση καταγράφηκαν και επανασχεδιάζονται όλες οι δομές υγείας στις φυλακές, όπως Ειδικά Περιφερειακά Ιατρεία και Ειδικά Κέντρα Υγείας. Τα δύο θεραπευτικά καταστήματα, πρώτα το Ψυχιατρείο και αμέσως μετά το Νοσοκομείο Κορυδαλλού, μεταμορφώνονται σε κανονικές μονάδες υγείας. Ήδη προστέθηκαν 6 γιατροί και άμεσα αναμένονται ακόμα 4, ενώ γίνονται και βελτιώσεις στις υποδομές.

Για την απεξάρτηση προωθείται το σχετικό νομικό πλαίσιο για την ουσιαστική λειτουργία του συστήματος ανίχνευσης, συμβουλευτικής και θεραπείας μέσα στις φυλακές. Ήδη λειτουργεί η νέα ολοκληρωμένη θεραπευτική κοινότητα ΚΕΘΕΑ-ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ στη φυλακή Θεσσαλονίκης.

Η κράτηση των ανηλίκων, με το ν. 4322/2015, περιορίστηκε στα πολύ σοβαρά εγκλήματα (ανθρωποκτονία, βιασμό). Σήμερα (16.2.2016) στη φυλακή παραμένουν 9 ανήλικοι. Η φυλακή ανηλίκων Κορίνθου βελτιώνεται στις υποδομές, εξοπλίζεται και εμπλουτίζεται με προγράμματα και δράσεις. Εξάλλου, η απομόνωση, καθ’ όλο το 2015, χρησιμοποιήθηκε μόνο για έναν   κρατούμενο».