Έλυσε τη σιωπή του ο τελευταίος στρατοπεδάρχης της ΕΛ.ΔΥ.Κ.

Ελάχιστοι γνωρίζουν πως το καλοκαίρι του 1974 στην Κύπρο -και κατά την δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολή- δόθηκε μια άνιση μάχη μεταξύ των λιγοστών υπερασπιστών του στρατοπέδου-έδρας  της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου (ΕΛ.ΔΥ.Κ) και των υπεράριθμων δυνάμεων του Άτιτλα που μάλιστα σήμερα διδάσκεται στην Στρατιωτική Ακαδημία της Μεγάλης Βρετανίας.

Το τριήμερο 14-16 Αυγούστου 1974 ξεχασμένοι και εγκαταλελειμμένοι 318 υπερασπιστές της έδρας της ΕΛ.ΔΥ.Κ, αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και οπλίτες, είχαν το δικό τους ραντεβού με την ιστορία.

Ο 90χρονος σήμερα Παναγιώτης Σταυρουλόπουλος, ταξιάρχος ε.α, ήταν ο τελευταίος στρατοπεδάρχης της ΕΛ.ΔΥ.Κ και ο άνθρωπος που έζησε λεπτό προς λεπτό μαζί με τους άνδρες του την προσπάθεια των Τούρκων να καταλάβουν το ελληνικό στρατόπεδο -όπως τελικά το πέτυχαν μετά από πολύ προσπάθεια και εκατόμβη νεκρών- επειδή στα μετόπισθεν τους είχαν ξεγραμμένους. Άλλο ένα κομμάτι στο πάζλ της μεγάλης προδοσίας του 1974 στην Κύπρο. 

Σχεδόν 42 χρόνια μετά το δραματικό εκείνο καλοκαίρι, ο τελευταίος στρατοπεδάρχης της ΕΛ.ΔΥ.Κ. έλυσε τη σιωπή του μέσα από το βιβλίο : «Το Χρονικό της Μάχης της ΕΛΔΥΚ 14-16/8/1974» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ. Πρόκειται ουσιαστικά για μία πολύωρη συνέντευξη που έδωσε ο κ.Σταυρουλόπουλος στον συγγραφέα και ερευνητή κ.Κωστα Δημητριάδη, με την οποία αποκαλύπτει όλο το δραματικό παρασκήνιο. Πως τον Αύγουστο του 1974 έμεινε μόνος και αβοήθητος με τους 318 άνδρες του, να υπερασπίζονται την τιμή της Ελλάδας.

Από Επιτελικός αξιωματικός της Α΄ Γραμμής

Το καλοκαίρι του 1974 ο κ.Σταυρουλόπουλος ήταν οργανικός επιτελικός στο Γ.Ε.Σ. και επιλέχθηκε να συνοδεύσει στην Κύπρο ως αξιωματικός συνοδός της σειρά αντικατάστασης της ΕΛ.ΔΥ.Κ και να παραλάβει τους απολυόμενους που θα επαναπατριζόντουσαν. Το ταξίδι του Α/Γ ΛΕΣΒΟΣ, με κυβερνήτη τον αείμνηστο πλωτάρχη Ελευθέριο Χανδρινό, ξεκίνησε στις 13 Ιουλίου. Καθοδόν για το νησί, έφτασε η είδηση για το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου. Τα ξημερώματα της 19ης Ιουλίου το ΛΕΣΒΟΣ έφτασε στην Αμμόχωστο. Αποβίβασε τη νέα σειρά οπλιτών, φόρτωσε τους απολυόμενους με τις αποσκευές τους και απέπλευσε για το ταξίδι της επιστροφής.  Ωστόσο τους πρόλαβε η εισβολή των Τούρκων. Με διαταγή το Α/Γ κατευθύνθηκε στην Λεμεσό και στη συνέχεια η παλαιά σειρά των οπλιτών οδηγήθηκε και πάλι στο στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ στην Λευκωσία. 

Στην πρώτη φάση της εισβολής (20/7/1974) το στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ βομβαρδίστηκε από την τουρκική αεροπορία, ενώ στη συνέχεια ελληνικά τμήματα επιτέθηκαν κατά του τουρκοκυπριακού χωριού Κιόνελι, για να οπισθοχωρήσουν και πάλι αφήνοντας την περιοχή στα χέρια των Τούρκων «Στάλθηκαν να πολεμήσουν σε μια αναλογία ένας επιτιθέμενος κατά τεσσεράμισι αμυνόμενων… Σε αντίθεση με κάθε λογικής Στρατηγικής όπου θέλει τον επιτιθέμενο πολλαπλάσιο σε δύναμη του αμυνόμενου, κυρίως δε όταν ο επιτιθέμενος επιτίθεται σε ακάλυπτο έδαφος ενώ ο αμυνόμενος  αμύνεται σε οχυρωματικά έργα. Σε αυτή την κατά μέτωπον επίθεση χάθηκαν άδικα πολλά παλικάρια, όπως ο υπολοχαγός Τσώνος, ο αρχιλοχίας Κόκας και αρκετοί άλλοι»  λέει ο κ. Σταυρουλόπουλος που αν και βρέθηκε ως συνοδός σειράς αντικατάστασης στην Κύπρο, κλήθηκε να αναλάβει στις 10 Αυγούστου 1974 χρέη υποδιοικητή της ΕΛ.ΔΥ.Κ. «Ανέλαβα εν μέσω μιας κατάστασης που ήταν γεμάτο φήμες  ότι οι Τούρκοι θα προχωρούσαν και θα επιχειρούσαν να καταλάβουν και άλλα εδάφη εάν η διπλωματία στη Γενεύη αποτύγχανε. Και η ΕΛ.ΔΥ.Κ σε αυτήν την περίπτωση θα έπρεπε να τους φράξει το δρόμο, όπως και τελικά έγινε» λέει, που τελικά έμεινε στο στρατόπεδο με δύο λόχους τυφεκιοφόρων, μέρος ΛΒΟ και το Λόχο Διοικήσεως. Τα υπόλοιπα μάχιμα τμήματα της ΕΛ.ΔΥ.Κ. δεν έλαβαν μέρος στις επιχειρήσεις του τριημέρου κατά του στρατοπέδου, άγνωστο γιατί έως σήμερα, ενώ ο διοικητής Νικολαίδης αναζήτησε την ασφάλεια στα μετόπισθεν. 

Έβλεπες να αναμιγνύονται η απόγνωση, ο θυμός και ο ηρωισμός …

Οι ώρες ήταν πλέον δύσκολες …  «Κάλεσα τους διοικητές τον λόχων και τους εδήλωσα επί λέξει : «Σε περίπτωση τουρκικής επίθεσης, θα πολεμήσετε μέχρι ενός χωρίς να κάνετε σπιθαμή πίσω. Μόνο με διαταγή μου –και κανενός άλλου- θα απαγκιστρωθεί η μονάδα» Στις 05:00 το πρωί της 14ης Αυγούστου 1974, παραμονή της Παναγίας, ξεκίνησε η επίθεση των Τούρκων κατά του στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ. με την αεροπορία  και το πυροβολικό τους να βομβαρδίζει ανελέητα τις θέσεις των υπερασπιστών. Μετά από συνεχές σφυροκόπημα εμφανίστηκαν τα πρώτα πεζοπόρα τμήματα, που «θερίστηκαν» όμως τους υπερασπιστές του στρατοπέδου. Ακόμη και οι μάγειρες του Λόχου Διοικήσεων ήταν εκεί με το τυφέκιο στο χέρι, πολεμώντας μέσα στο όρυγμα. Οι Τούρκοι οπισθοχώρησαν προς το χωριό Γερόλλακος, ανασυντάχθηκαν και επιχείρησαν νέα επίθεση από την πλευρά του αεροδρομίου. Για άλλη μια φορά όμως η προσπάθεια τους απέτυχε με μεγάλες απώλειες. «Οι άνδρες μας άκουγαν το περίεργο σφύριγμα των όλμων που πλησίαζαν τόσο συχνά, που πολλές φορές πυροβολούσαν μέσα από τα ορύγματα τους χωρίς να βλέπουν. Απλά έβγαζαν το όπλο τους πάνω από το κεφάλι τους έξω από το όρυγμα, αλλά με το κεφάλι μέσα σε αυτό, και πυροβολούσαν στα τυφλά προς τα εκεί όπου υπολόγιζαν ότι επιτίθεντο οι Τούρκοι»  λέει ο κ.Σταυρουλόπουλος, σημειώνοντας πως και η πρώτη μέρα της επίθεσης των Τούρκων κατά του στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ. έληξε χωρίς επιτυχία. Όσο για τον διοικητή Νικολαίδη που απολάμβανε την ασφάλεια στα μετόπισθεν : «Ούτε που προσπάθησε να επικοινωνήσει μαζί μου. Έστω να μάθει τι έγινε το στρατόπεδο της μονάδας που ήταν διοικητής … Τίποτα»

Από το πρωί της επόμενης ημέρας, 15 Αυγούστου 1974, το στρατόπεδο εβάλλετο από την τουρκική αεροπορία, πυρά πυροβολικού και από βολές όλμων. Ήταν σημάδι της γενικής επίθεσης που ετοίμαζαν οι τούρκοι   κατά του στρατοπέδου που θεωρούνταν εμπόδιο για την κατάληψη της Λευκωσίας. Οι βολές πυροβολικού της 187 ΜΠΠ  κατά των Τούρκων, καθήλωσε τις εχθρικές δυνάμεις για αρκετές ώρες στις θέσεις τους. Την ίδια ώρα το αίτημα του κ.Σταυρουλόπουλου για ενίσχυση του στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ με δυνάμεις πεζικού και τεθωρακισμένων έμεινε μόνο στις υποσχέσεις. «Ένιωσα απαίσια που φάνηκα ψεύτης στα μάτια των αξιωματικών και οπλιτών μου. Κάποιοι που κατάλαβαν ότι και εγώ έπεσα θύμα της αναξιοπιστίας των πληροφοριών που μου έδωσαν τα ανωτέρα κλιμάκια μου είπαν για πρώτη φορά την φράση που ακόμη τριγυρνάει στα αυτιά μου. "Μας γέλασαν κ. Διοικητά. Μείναμε μόνοι, Μας εγκατέλειψαν". Μας θυσίαζαν με ελαφριά την καρδία, στο βωμό ποιας σκοπιμότητας» λέει με την πίκρα ζωγραφισμένη στο προσωπό του. 

Στις 16 Αυγούστου 1975 η επίθεση των Τούρκων ξεκίνησε με ρίψη βομβών ναπάλμ, που μετέτρεψε το στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ. σε κόλαση. Ακολούθησε σφοδρός βομβαρδισμός από πυροβολικό, όλμους και όπλα ευθυτενούς τροχιάς. Τα πύρα έβαλλαν κατά της γραμμής άμυνας των υπερασπιστών του στρατοπέδου. Μετά τις 7 το πρωί η πρώτη επίθεση από πεζοπόρα τουρκικά τμήματα αποκρούστηκε με επιτυχία με αποτέλεσμα να οπισθοχωρήσουν προς ανασύνταξη. Και η δεύτερη επίθεση –μετά τις 10 το πρωί- δεν στέφθηκε με επιτυχία. «Κανείς μας δεν δείλιασε. Κανείς δεν κιότεψε. Όλοι μάχονταν με πείσμα, αποφασισμένοι να υπερασπιστούν το στρατόπεδο τους. Το «σπίτι» τους» … Οι Τούρκοι είδαν ότι δεν τα κατάφερναν παρά το σφοδρότατο πυρ. Οι σφυρίχτρες τους ξανασφύριξαν σημαίνοντας την αναδίπλωση τους, προτού χάσουν περισσότερους άνδρες» λέει συγκινημένος. 

Η τελική επίθεση των Τούρκων ξεκίνησε στις 11.30. Μαζί με τα πεζοπόρο τμήματα εμφανίστηκαν και άρματα που κινούνταν σε σχηματισμό λαβίδας, με σκοπό να αποκλείσουν εντός της τους Έλληνες υπερασπιστές και να τους αποδεκατίσουν. Αντιαρματικά δεν υπήρχαν και οι Ελδυκάριοι προσπαθούσαν να ανακόψουν την πορεία τους με τα Μ1. «Τότε έχασα των ΉΡΩΑ –και γράψτε με κεφαλαία γράμματα αυτή την λέξη- λοχαγό μου, επικεφαλής της διμοιρίας μηχανικού. Σωτήρη Σταυριανάκο. Ο Σταυριανάκος βλέποντας τα άρματα να έχουν φτάσει μπροστά τους, βγαίνει από το όρυγμα του και επιτίθεται τρέχοντας στο πιο κοντινό άρμα με σκοπό να σκοτώσει με πιστόλι τον οδηγό του, πυροβολώντας από τη θυρίδα. Βλέποντας τον έτσι ακάλυπτο να τρέχει, το πλήρωνα από ένα άλλο τουρκικό άρμα κάνει βολή και τον πετυχαίνει πριν ολοκληρώσει τον σκοπό του και τον στέλνει στο Πάνθεον των Αθανάτων» αναφέρει συγκινημένος για τον ήρωα λοχαγό του. 

Ώρα μηδέν

Ο χρόνος πλέον μέτραγε αντίστροφα. Οι Τούρκοι είχαν καταφέρει να σπάσουν τις γραμμές άμυνας και πλέον τα άρματα περνούσαν πάνω από τα ορύγματα μέσα στα οποία υπήρχαν Έλληνες υπερασπιστές. «Εκεί υπήρξαν μάχες σώμα με σώμα, απερίγραπτου ηρωισμού, όπου γραφείς, ταχυδρομικοί, οδηγοί, μάγειροι έδειξαν ότι ανεξαρτήτως ειδικότητας ο ‘Ελλην στρατιώτης υπερέχει παρασάγγας σε ηρωισμό. Όμως όλα έχουν τα όριά τους και αυτά τα όρια ξεπεράστηκαν προ πολλού» λέει ο γενναίος αξιωματικός που τίμησε τον όρκο και την στολή του. Κάπου εκεί σταμάτησαν και οι βολές της 187 ΜΠΠ η χαριστική βολή στην προσπάθεια των λιγοστών υπερασπιστών του στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ να το σώσουν. «Απλά επιβεβαιώνει την πεποίθηση μου ότι μα είχαν προ πολλού εγκαταλείψει και ότι μας θεωρούσαν τελειωμένους».

Λίγο πριν την ολοκληρωτική κατάληψη του στρατοπέδου ο κ.Σταυρουλόπουλος πήρε την απόφαση απαγκίστρωσης, ώστε να σώσει τους στρατιώτες του που συνέχιζαν να μάχονται μέσα στα ορύγματα και όχι μόνο «Ήξερα ότι αυτή η απόφαση μου μπορούσε να μου στοιχίσει στρατοδικείο, αλλά προτίμησα να σώσω τα φαντάρια μου, που πολεμούσαν επί τριήμερο σαν λιοντάρια». Με τη διαταγή της απαγκίστρωσης προς τα μετόπισθεν, άρχισε μια μάχη που  έβλεπες την απόγνωση, τον θυμό και τον ηρωισμό να αναμιγνύονται. «Στρατιώτες που έβγαιναν άοπλοι από τα ορύγματα, έβλεπαν μπροστά τους τα τουρκικά άρματα … μου είπαν για έναν στρατιώτη μας, πάνω στην απόγνωση του και τον θυμό του και επειδή δεν του είχε μείνει ούτε μία χειροβομβίδα πάνω του, να εκτοξεύει κατά του τουρκικού άρματος με όλη τη δύναμη του, το ατομικό κράνος, πριν αυτό περάσει από πάνω του. Δεν θα ξεχάσω ποτέ στην ζωή μου αυτές τις στιγμές. Όλους αυτούς τους ΗΡΩΕΣ που απέδειξαν ότι το DNA τους ήταν το ίδιο και απαράλλακτο με αυτό των 300 του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες» καταλήγει βουρκωμένος.
Στην τριήμερη μάχη του στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ, οι απώλειες ήταν : Νεκροί. 2 αξιωματικοί και 38 υπαξιωματικοί και οπλίτες. Αγνοούμενοι 86. Ο αριθμός των αγνοουμένων συνεχώς μειώνεται με την ανεύρεση οστών που ταυτοποιούνται με τη μέθοδο του DNA . Από τους 314 επέστρεψαν στην Ελλάδα 192 υπερασπιστές. 

«Το Χρονικό της Μάχης της ΕΛΔΥΚ»

Το βιβλίο «Το Χρονικό της Μάχης της ΕΛΔΥΚ 14-16/8/1974» είναι μια κατάθεση ψυχής του ταξιάρχου ε.α. Παναγιώτη Σταυρουλόπουλου. Μια καταγραφή της ιστορίας που διαδραματίστηκε τον Αύγουστο του 1974, μιας ιστορίας που ακόμα απουσιάζει από τα επίσημα σχολικά βιβλία, μιας ιστορίας που ουσιαστικά η επίσημη πολιτεία δεν τολμάει να καταθέσει επίσημα, αφού ουσιαστικά εκτός από τον ηρωισμό και την επική προσπάθεια των 318 του Σταυρουλόπουλου, θα αναδειχθεί και το μέγεθος της προδοσίας, για την οποία οι ένοχοι όχι μόνο δεν τιμωρηθήκαν αλλά κάποιοι τιμήθηκαν με θέσεις και αξιώματα στην μεταπολιτευτική Ελλάδα. Αξίζει να σημειωθεί πως ο κ.Σταυρουλόπουλος δεν κλήθηκε να καταθέσει στη διάρκεια των ανακρίσεων της Εξεταστικής Επιτροπής που είχε συσταθεί στην βουλή για τον «Φάκελο της Κύπρου». Πως τον τίμησε η πολιτεία για την προσφορά του : Με την επιστροφή του από την Κύπρο προήχθη σε Συνταγματάρχη και μετατέθηκε σε ένα Τάγμα …α ανεπιθύμητων στην Κρήτη, που αποτελούνταν από 20 απείθαρχους στρατιώτες. Αργότερα τον αποστράτευσαν με τον βαθμό του ταξίαρχου. «Τα παράσημα μου είναι η προσφώνηση "πάτερα μας" που ακούω όποτε συναντώ βετεράνο μαχητή του στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ.. Δεν χρειάζομαι τίποτε άλλο» λέει με νόημα ο κ.Σταυρουλόπουλος.  



Την περασμένη Κυριακή στο Δημαρχείο Καλλιθέας, παρουσιάστηκε το βιβλίο – μαρτυρία του κ.Σταυρουλόπουλου, παρουσία του ιδίου και πολλών «παιδιών» του. Πολεμιστών της ΕΛ.ΔΥΚ.Κ, εκείνο το γενναίο αλλά προδομένο τριήμερο του Αυγούστου του 1974/
Ο επιμελητής του βιβλίου και ιστορικός ερευνητής κ.Κωνσταντίνος Δημητριάδης,  ανέφερε μεταξύ άλλων στον χαιρετισμό του  : «Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι είναι σεμνοί, άνθρωποι καθημερινοί της διπλανής πόρτας και έχουν πολεμήσει σαν ήρωες αλλά δεν το ξέρει κανείς, μόνο η καρδούλα τους. Έχουν υπάρχει και άνθρωποι που με τον α ή τον β τρόπο δεν ήταν στο στρατόπεδο και οι οποίοι είναι λαλίστατοι. Εγώ, όσο μπορώ και με όση φωνή έχω θα εκθειάζω τους πρώτους και θα ρίχνω το ανάθεμα στους δεύτερους. Όχι για κανέναν άλλο λόγο αλλά γιατί δεν θέλω να αποπατούν στα κόκαλα των ηρώων μας».