Ο άγνωστος πόλεμος των ΜΚΟ - Έφερναν και πρόσφυγες στα νησιά

«Mήπως υπάρχουν υπερβολικά πολλές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) και εθελοντές στα νησιά του Αιγαίου, μερικές εκ των οποίων προκαλούν περισσότερα προβλήματα από αυτά που λύνουν;». Το ερώτημα δεν έχει τεθεί από Ελληνα αξιωματούχο, αλλά από τη βρετανική εφημερίδα «Guardian». Πράγματι, τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου εκτός από την απόβαση προσφύγων και μεταναστών βιώνουν και την απόβαση «ακτιβιστών και αλληλέγγυων» παντός είδους.

Λίγους μήνες νωρίτερα, η οικονομικά εύρωστη ΜΚΟ Migrant Offshore Aid Station (MOAS) καθοδηγούσε μέσω των social media πρόσφυγες-μετανάστες που βρίσκονταν στα τουρκικά παράλια να κατευθυνθούν στο Αγαθονήσι. Είχε φροντίσει να αγκυροβολήσει στα παράλια του μικρού ελληνικού νησιού το υπερσύγχρονο σκάφος της οργάνωσης «Topaz Responder» με σκοπό να βοηθήσει με τους προβολείς του την αποβίβαση από τα πλοιάρια. Ας σημειωθεί ότι το εν λόγω σκάφος έχει μήκος 51 μέτρα και πλάτος 13 μέτρα. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 2015. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η ΜOAS ανήκει στον πλούσιο Αμερικανό Κρίστοφερ Κατραμπόνε, ο οποίος είχε τα προηγούμενα χρόνια αναπτύξει επιχειρηματικές δράσεις στο Αφγανιστάν! Ενα δεύτερο παράδειγμα αυθαιρεσίας είναι η διανομή του περιβόητου φυλλαδίου στην Ειδομένη για το πέρασμα στην ΠΓΔΜ από μη φυλασσόμενη διάβαση. Οι ελληνικές αρχές στρέφουν τις έρευνές τους σε ΜΚΟ και Ελληνες και ξένους «αλληλέγγυους».

Σχέσεις μίσους - αγάπης

Πριν από λίγο καιρό είχαν συλληφθεί στη Λέσβο πέντε εργαζόμενοι σε δύο ΜΚΟ με την κατηγορία ότι διευκόλυναν την παράνομη είσοδο μεταναστών στην Ελλάδα. Είναι αξιοσημείωτο ότι τρία ανώτατα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, οι βουλευτές Βασιλική Κατριβάνου και Γιώργος Πάλλης και το μέλος της Πολιτικής Γραμματείας Πάνος Λάμπρου, μετέβησαν στη Μυτιλήνη για να παραστούν ως μάρτυρες υπεράσπισης. Στην κατάθεσή τους ζήτησαν «την απαλλαγή των εθελοντών από όλες τις κατηγορίες».

Κατά κανόνα η κυβέρνηση παρακολουθεί με αμηχανία τη συχνά ανεξέλεγκτη δράση ΜΚΟ και «αλληλέγγυων». «Η αμηχανία οφείλεται σε δύο λόγους. Ο πρώτος είναι η ιδεολογική συγγένεια και το πλέγμα των σχέσεων του κυβερνώντος κόμματος με τον αστερισμό των ΜΚΟ που ασχολούνται με πρόσφυγες, μετανάστες και ανθρώπινα δικαιώματα. Ο δεύτερος λόγος είναι η πρακτική αδυναμία του ελληνικού κράτους να αντιμετωπίσει το προσφυγικό τσουνάμι όταν αυτό διογκώθηκε το 2015», σχολιάζει επικεφαλής μιας πολύ γνωστής ΜΚΟ που βιώνει εδώ και δύο χρόνια την κατάσταση. Η αδυναμία αυτή κατά κάποιον τρόπο νομιμοποίησε τη δράση των ΜΚΟ. «Οταν μια κυβέρνηση συμπεριφέρεται ως ΜΚΟ, τότε οι ΜΚΟ συμπεριφέρονται ως κυβερνήσεις», δήλωσε ένας δημοσιογράφος του CNN στον αέρα επιχειρώντας να σχολιάσει την κατάσταση στη Λέσβο. Με άλλα λόγια, τα κενά που αναπόφευκτα προέκυψαν ήρθαν να καλύψουν δεκάδες ΜΚΟ που ενεπλάκησαν στη διάσωση, στη στέγαση, στη σίτιση και την υγειονομική περίθαλψη των δεκάδων χιλιάδων προσφύγων-μεταναστών.



Τα φυλλάδια, ένα στα ελληνικά και ένα στα αραβικά, που μοιράστηκαν στην Ειδομένη για να περάσουν μαζικά οι πρόσφυγες τα σύνορα. Στο φυλλάδιο στα αραβικά υπάρχει και χάρτης για το πώς μπορούν να μετακινηθούν

Είναι πολλά τα λεφτά...

Οι αυθαιρεσίες και η παντελής έλλειψη ελέγχου υποχρέωσαν την κυβέρνηση να ανεβάσει τους τόνους και να επιχειρήσει να βάλει κάποια τάξη. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός αναγκάστηκε να καταγγείλει ότι σε κάποιες περιπτώσεις το θολό τοπίο των ΜΚΟ κρύβει και προβατόσχημους λύκους ανάμεσα στους αμνούς. Κάποιες από τις ΜΚΟ έφτασαν να λειτουργούν ως κράτος εν κράτει! Οταν επιτέλους φτιάχτηκε μητρώο, φάνηκε ότι μόνο στη Λέσβο δραστηριοποιούνται επισήμως 100! «Ούτε κι εγώ ξέρω πόσες ακόμα δρουν ανεπίσημα», σχολιάζει τοπικός παράγοντας. Αρμόδιες ελληνικές πηγές είπαν στο «ΘΕΜΑ» ότι «οι ΜΚΟ έφτασαν να έχουν το πάνω χέρι στο θέμα της διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης». Μεταξύ αυτών, κάποιες είναι ιδιαίτερα αμφιλεγόμενες όσον αφορά στις σκοπιμότητες που εξυπηρετούν και βέβαια είναι αρκετές αυτές που συγκροτήθηκαν ευκαιριακά για να αποσπάσουν κονδύλια και χορηγίες.

Είναι αλήθεια ότι γύρω από το Προσφυγικό διακινείται πακτωλός χρημάτων. Μία κατηγορία είναι τα κονδύλια που δίνουν διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΗΕ και η UNESCO. Μία δεύτερη κατηγορία είναι οι χορηγίες μεγάλων ευρωπαϊκών και αμερικανικών εταιρειών και, τέλος, είναι επώνυμοι και ανώνυμοι ιδιώτες που ανταποκρίνονται σε αιτήματα ΜΚΟ και χρηματοδοτούν χωρίς να μπορούν να ελέγξουν πώς διατίθενται οι χορηγίες τους. Μεταξύ κάποιων ΜΚΟ μάλιστα έχει στηθεί ένας ακήρυχτος πόλεμος.  Ενδεικτικό του χάους που επικρατούσε είναι το εξής: η οργάνωση IRC (International Rescue Committee) δημιούργησε με δικούς της πόρους ένα κέντρο υποδοχής στη Λέσβο που κόστισε 1 εκατ. ευρώ. Ταυτοχρόνως, μία άγνωστη βρετανική ΜΚΟ νοίκιασε ένα εγκαταλελειμμένο ξενοδοχείο προκειμένου να λειτουργήσει το δικό της κέντρο υποδοχής. Για τον σκοπό αυτό συγκέντρωνε χορηγίες μέσω του Διαδικτύου. Στην ιστοσελίδα (mydonate.bt.com/events/corefunding/ 275290), που έχει πια κατεβεί, ισχυριζόταν ότι το κέντρο θα λειτουργούσε υπό την αιγίδα της Υπατης Αρμοστείας, κάτι που φυσικά δεν ίσχυε.

Διαδικτυακές χορηγίες

Οι περισσότερες τυχάρπαστες ΜΚΟ, αλλά και διάσπαρτοι «εθελοντές αλληλέγγυοι» βασίζονται στις διαδικτυακές χορηγίες. Χρησιμοποιούν τα social media για να διαφημίσουν την προσφορά τους και να συγκινήσουν το κοινό. Γι’ αυτό και ανεβάζουν φωτογραφίες που προκαλούν συγκίνηση. «Η εκμετάλλευση των προσφύγων ξεκινάει πριν ακόμα αυτοί φτάσουν στην ακτή.

Εχει τύχει να παίξουν ξύλο μέλη διαφόρων ΜΚΟ για το ποιος θα προλάβει να πλησιάσει μια βάρκα ή θα αγκαλιάσει ένα μωρό τη στιγμή που έχουν στηθεί στη στεριά οι απαραίτητες κάμερες», σχολιάζει στέλεχος γνωστής και αξιόπιστης ΜΚΟ, το οποίο έχει γίνει μάρτυρας πολλών παρόμοιων περιστατικών. Πηγές του Λιμενικού μάς είπαν ότι τέτοιες ΜΚΟ συνεργάζονται με Τούρκους διακινητές, προκειμένου αυτοί να οδηγήσουν τα πλοιάρια με τους μετανάστες σε συγκεκριμένα σημεία των ακτών, ώστε να είναι αυτοί που θα τους παραλάβουν.

Οι φωτογραφίες και τα βίντεο που θα τραβήξουν βοηθούν αποφασιστικά στη συλλογή χορηγιών. 

Η ίδια πηγή μάς είπε ότι τα κυκλώματα ΜΚΟ και «αλληλέγγυων» βγάζουν κέρδος και από τις βάρκες. Η μία ή οι δύο εξωλέμβιες μηχανές κάθε φουσκωτού εξαφανίζονται ως διά μαγείας. «Εχουμε ενδείξεις ότι ακόμα και φουσκωτά “ανακυκλώνονται”. Με κάποιο τρόπο τα στέλνουν πίσω στις τουρκικές ακτές για να ξαναχρησιμοποιηθούν. Με κάποιο αντάλλαγμα φυσικά!».

Μία άλλη καταγγελία που αποτυπώνει την αναρχία που επικρατεί προέρχεται από την Ενωση Ιατρών ΕΣΥ Λέσβου και αφορά την οργάνωση WAHA. Η εν λόγω οργάνωση χρησιμοποιούσε το Αγροτικό Ιατρείο στη Σκάλα Συκαμιάς χωρίς να της έχει παραχωρηθεί σχετική άδεια. Η οργάνωση WAHA έχει ως βάση τη Γαλλία και δραστηριοποιείται στο Αφγανιστάν, στη Νιγηρία, στο Καμερούν, στην Αιθιοπία, στην Κένυα, στη Σενεγάλη, στο Σουδάν, στη Ζάμπια και σε άλλες χώρες. Σε πολλές από αυτές τις χώρες έχει στήσει κέντρα υγείας, τα οποία λειτουργεί. Χρηματοδοτείται από ιδιωτικές δωρεές και συνεργάζεται με την αεροπορική εταιρεία Etihad. Από τον Οκτώβριο του 2015 έχει επεκτείνει τη δράση της στα Βαλκάνια, στην Ελλάδα, στην ΠΓΔΜ, στη Σερβία, στην Κροατία και τη Σλοβενία.

Ισλαμική προπαγάνδα

Μία από τις ΜΚΟ που έχει εγείρει σοβαρά ερωτήματα για τον ρόλο της είναι η μουσουλμανική One Nation, με έδρα την Αγγλία. Συνεργάζεται με την τουρκική ΜΚΟ ΙΗΗ που συνδέεται στενά με το καθεστώς Ερντογάν και έχει κατηγορηθεί ότι εφοδιάζει με όπλα τους τζιχαντιστές στη Συρία υπό τον μανδύα της ανθρωπιστικής βοήθειας. Στο λογότυπό της κυριαρχεί ένα χέρι με υψωμένο αντίχειρα, που είναι και το σήμα των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους. Ακόμα και το όνομά της παραπέμπει στην κοινότητα των απανταχού μουσουλμάνων.

Σε βίντεο-ντοκουμέντο που έχει αναρτήσει η οργάνωση στον προσωπικό της λογαριασμό στο Facebook φαίνονται μέλη της εν πλω, με φουσκωτό σκάφος, στο θαλάσσιο στενό μεταξύ Σκάλας Συκαμιάς και τουρκικών ακτών να υποδέχονται βάρκα με πρόσφυγες και μετανάστες και να τους καθοδηγούν στα αγγλικά πώς και σε ποιο μέρος της ακτής να κατευθυνθούν, αναφωνώντας τρεις φορές στα αραβικά τον ισλαμικό χαιρετισμό, «Αλλάχου Ακμπαρ», δηλαδή «Ο Θεός είναι μεγάλος».

Κυβερνητικές πηγές ισχυρίζονται ότι η συγκεκριμένη ΜΚΟ κάνει ακραία ισλαμική προπαγάνδα. Οι ίδιες πηγές μάλιστα ισχυρίζονται ότι στη Λέσβο αυτή τη στιγμή υπάρχουν πράκτορες όλων των μυστικών υπηρεσιών, κάνοντας το νησί να θυμίζει το τέλειο σκηνικό για κατασκοπική ταινία! Στη Λέσβο δραστηριοποιείται και η δανική ΜΚΟ DRC (Danish Refugee Council). Αυτή η οργάνωση συνεργάζεται με την προαναφερθείσα WAHA σε προγράμματα που αφορούν στα Βαλκάνια. Υποστηρίζεται και χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση της Δανίας, αλλά και από την Ε.Ε. και τον ΟΗΕ. Επίσης εξασφαλίζει σημαντικές δωρεές. Κλείνουμε αυτό το ρεπορτάζ με ένα περιστατικό που θα ήταν κωμικό αν δεν ήταν τραγικό. Κάποιοι «εθελοντές αλληλέγγυοι» στην Πέτρα της Μυτιλήνης, σε συνεργασία με άγνωστη ΜΚΟ, σκέφτηκαν ότι θα ήταν χρήσιμο να φτιάξουν μια αποβάθρα στην ακτή για να δένουν χωρίς προβλήματα τα πλοιάρια των διακινητών. Ανάρτησαν λοιπόν μήνυμα «Ας φτιάξουμε μια αποβάθρα για τους πρόσφυγες» στα αγγλικά και ζήτησαν την εισφορά απλών ανθρώπων. Μέσω Facebook συγκέντρωσαν περισσότερα από 3.000 ευρώ. Αποβάθρα βεβαίως δεν φτιάχτηκε και η σελίδα σύντομα κατέβηκε. Οσο για τα χρήματα, καλύτερα να μη ρωτήσουμε πού πήγαν...

Τρέχουν όλες για τα 700 εκατ. των Βρυξελλών

Στην κυβέρνηση αγνοούν τον ακριβή αριθμό όσων δρουν στην Ελλάδα και την «ιστορία» της καθεμιάς εξ αυτών

Το σκοτεινό κεφάλαιο των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται εντός των ελληνικών συνόρων χωρίς έως σήμερα η επίσημη πολιτεία να γνωρίζει την ταυτότητά τους ώστε να τις πιστοποιήσει αποτελεί ένα ακόμα μεγάλο κομμάτι στο τεράστιο παζλ των τραγικών κυβερνητικών χειρισμών στο Προσφυγικό.

Παρά το γεγονός ότι από τον Νοέμβριο του 2015 πλήθαιναν οι φωνές για τον ρόλο των οργανώσεων αυτών, με την κυβέρνηση να διαβεβαιώνει ότι θα προχωρήσει στην καταγραφή τους, επί της ουσίας δεν έχει γίνει τίποτα πέντε ολόκληρους μήνες μετά. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον περασμένο Νοέμβριο η δημοτική αρχή της Λέσβου είχε συλλέξει στοιχεία για 81 ΜΚΟ που δρούσαν την περίοδο εκείνη στο νησί, όταν ο κ. Γιάννης Μουζάλας παραδεχόταν τότε στη Βουλή ότι το υπουργείο του συνεργαζόταν σε Λέσβο και Σάμο με 4 μόνο οργανώσεις, χωρίς να γνωρίζει περισσότερες πληροφορίες για το έργο που πρόσφεραν οι υπόλοιποι άγνωστοι «καλοί Σαμαρείτες».

Χαώδες και ανεξέλεγκτο τοπίο

Στο μεταξύ, η απόφαση των επιτρόπων της Ευρωπαϊκής Ενωσης να δοθεί η οικονομική βοήθεια σε ΜΚΟ και εθελοντικούς φορείς και όχι στο ελληνικό κράτος προκειμένου να στηριχθούν οι δομές και οι ανάγκες για την παραμονή και τη μετακίνηση προσφύγων και μεταναστών γεννά ερωτήματα με δεδομένο ότι αυτή τη στιγμή το εν Ελλάδι τοπίο στον χώρο των ΜΚΟ είναι χαώδες και ανεξέλεγκτο. «Δεν πρέπει να χάσουμε χρόνο στην ενεργοποίηση κάθε δυνατού μέσου προκειμένου να αποτρέψουμε την ανθρωπιστική κρίση εντός των συνόρων μας. Με τη σημερινή πρόταση θα διατεθούν 700 εκατ. ευρώ για την παροχή βοήθειας όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη», έχει δηλώσει ο επίτροπος για την Ανθρωπιστική Βοήθεια και τη Διαχείριση Κρίσεων, Χρήστος Στυλιανίδης, όμως η ανυπαρξία του κρατικού μηχανισμού, ειδικά στην περιοχή της Ειδομένης, επιτρέπει σε άτομα αγνώστων ΜΚΟ να εκμεταλλεύονται την κατάσταση προς όφελός τους. Οπως έγινε πριν από μερικές ημέρες με τους χιλιάδες πρόσφυγες που υπό την καθοδήγηση τέτοιων ατόμων προσπάθησαν να περάσουν στα Σκόπια προκαλώντας διπλωματικό επεισόδιο.

Φυσικά η κυβέρνηση δεν θέλει να μετατρέψει την Ειδομένη σε κέντρο κράτησης, αυτό όμως δίνει την ευκαιρία σε ΜΚΟ και άλλους φορείς να δείξουν στην Ε.Ε. πόσο «απαραίτητοι» είναι διεκδικώντας μέρος από τα 700 εκατ. ευρώ που έχει αποφασιστεί να δοθούν από την Ευρώπη για την αντιμετώπιση του Προσφυγικού.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό και τα όσα έχει ανακοινώσει ο κ. Στυλιανίδης αναφορικά με την ενίσχυση των 700 εκατ. ευρώ, για το 2016 προβλέπεται αρχικά η διάθεση 300 εκατ. ευρώ. Επιπλέον ποσό ύψους 200 εκατ. ευρώ ετησίως θα προβλεφθεί για χρήση εντός του 2017 και του 2018 αντίστοιχα. Το ποσό αυτό θα είναι άμεσα διαθέσιμο μετά την υιοθέτηση της πρότασης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Πάντως, μόνον η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ διαθέτει έναν χάρτη και στοιχεία με τις ΜΚΟ και τους φορείς, κρατικούς και μη, που βρίσκονται στην Ελλάδα. Στον συγκεκριμένο χάρτη, ο οποίος ανανεώνεται κάθε μήνα -η τελευταία ενημέρωση έγινε στις 23 Φεβρουαρίου 2016- εμφανίζονται οι περιοχές Λέσβος, Σάμος, Κως, Καστελόριζο, Ρόδος, Σύμη, Λέρος, Χίος και φυσικά η Ειδομένη. Εκεί περιγράφονται οι φορείς που ασχολούνται με συγκεκριμένους τομείς της υποδοχής, φιλοξενίας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης προσφύγων και μεταναστών.

Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται και ελληνικές ΜΚΟ οι οποίες έχουν διαχρονική συνεργασία με τα αρμόδια υπουργεία, αλλά και τους διεθνείς οργανισμούς. 

Επίσης, ο Δήμος Σάμου είναι από τους λιγοστούς που έχουν λίστα με τις ΜΚΟ και τους φορείς που δραστηριοποιούνται στο νησί. Σύμφωνα με αυτήν, υπάρχουν 18 φορείς από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Μανόλης Γαλάνης,
Βασίλης Γούλας