Έρευνα: Αύξηση των περιστατικών ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα

Η ετήσια έρευνα που παρουσίασε σε συνέντευξη Τύπου στην ΕΣΗΕΑ το «Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας» επισημαίνει ότι υπήρξε ραγδαία αύξηση των περιστατικών μέσα σε ένα χρόνο, καθώς το 2015 καταγράφηκαν 273 περιστατικά έναντι 83 περιστατικών το 2014.

Οι ομάδες που δέχονται πιο συχνά την ρατσιστική βία είναι οι πρόσφυγες και τα άτομα της ομάδας ΛΟΑΤΚΙ (Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφιφυλόφιλοι, Τρανς, Κουήρ και Μεσοφυλικοί). Παράλληλα στο στόχαστρο βρίσκονται όλο και περισσότερο ακτιβιστές και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου ο γενικός γραμματέας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Κωστής Παπαϊωάννου ανακοίνωσε τη θεσμοθέτηση ενός ανεξάρτητου μηχανισμού διερεύνησης αστυνομικής βίας σε συνεργασία με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. 

Παράλληλα, ο κ. Παπαϊωάννου δήλωσε ότι αύριο Τετάρτη 20 Απριλίου στις 11.00 το πρωί γίνεται η επίσημη έναρξη του Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας, ενώ υπογράμμισε τη διεύρυνση του θεσμού του Εισαγγελέα Ρατσιστικού Εγκλήματος -που ήδη λειτουργεί σε Αθήνα και Πειραιά- σε Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Ηράκλειο.

Τα αποτελέσματα της έρευνας

 Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, σημαντικός παραμένει ο αριθμός καταγεγραμμένων περιστατικών στα οποία εμπλέκονται και ένστολοι. «Γι' αυτό και παρατηρείται μια έλλειψη εμπιστοσύνης των θυμάτων κι άρα δεν απευθύνονται στις Αρχές» δήλωσε η συντονίστρια του «Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας», Τίνα Σταυρινάκη που έκανε λόγο για κορυφή του παγόβουνου όσον αφορά την ρατσιστική βία, καθώς «ακόμη υπάρχει η οργανωμένη βία στις γειτονιές».

Συγκεκριμένα, το 2015 καταγράφηκαν 273 περιστατικά με περισσότερα από 300 θύματα. Στα 75 περιστατικά στοχοποιήθηκαν πρόσφυγες ή μετανάστες λόγω εθνικής ή εθνοτικής προέλευσης, θρησκείας ή χρώματος. Στα 185 περιστατικά θύματα ήταν ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Μάλιστα, σε ένα περιστατικό θύμα έπεσε και άτομο ΑμεΑ που στοχοποιήθηκε και λόγω αναπηρίας, ενώ σε 10 περιστατικά τα θύματα στοχοποιήθηκαν ως ακτιβιστές. 

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, τα περιστατικά αυτά προστίθενται στα 5 περιστατικά στα οποία στοχοποιήθηκαν υπερασπιστές ανθρώπινων δικαιωμάτων είτε λόγω δράσης τους υπέρ των προσφύγων (με 4 περιστατικά κατά εθελοντών στο πλαίσιο της προσφυγικής κρίσης στην Κω) είτε λόγω της υπεράσπισης που παρείχαν σε θύματα «θρησκευτικού» ρατσισμού (αντισημιτισμός).

Για πρώτη φορά αναφέρθηκε ένα περιστατικό κατά μέλους μουσουλμανικής μειονότητας και 2 περιστατικά κατά παιδιών Ρομά. Στα 185 περιστατικά οι δράστες στοχοποίησαν ένα άτομο ενώ οι επιθέσεις που σημειώθηκαν ήταν ομαδικές κι είχαν περισσότερους από έναν δράστη.

Ο «χάρτης» της ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα

Τα 172 περιστατικά βίας πάντως που σημειώθηκαν στην Αττική εκτός από τις περιοχές της Αθήνας, καταγράφηκαν και σε Γλυφάδα, Καβούρι, Βούλα, Μαραθώνα, Μέγαρα, Χολαργό, 25 περιστατικά καταγράφηκαν στην Θεσσαλονίκη, ενώ κι άλλες περιοχές της Ελλάδας μπήκαν στο χάρτη της ρατσιστικής βίας, όπως το Αγρίνιο, η Αίγινα, η Αλεξανδρούπολη, η Βέροια, ο Βόλος, η Δράμα, η Έδεσσα, η Ηγουμενίτσα, το Ηράκλειο, το Ρέθυμνο, η Θάσος, η Θήβα, η Μύκονος, η Πάρος, η Καβάλα, η Ιστιαία, η Κέρκυρα, το Κιλκίς, η Κομοτηνή, η Λέσβος, η Ρόδος, η Πέλλα, η Πιερία, η Χαλκιδική, η Πάτρα, η Σαλαμίνα, τα Τρίκαλα, η Τρίπολη, η Ξάνθη κι η Ναύπακτος.

Σε ποιους χώρους εμφανίζονται τα περιστατικά

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο χώρος που έλαβαν χώρα τα περιστατικά, αφού έντεκα περιστατικά συνέβησαν στο σχολείο, 19 έγιναν σε καταστήματα, χώρους εργασίας του θύματος ή του δράστη, 120 περιστατικά συνέβησαν σε δημόσιο χώρο, 28 σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και σταθμούς, 9 σε αστυνομικά τμήματα, χώρους κράτησης ή φιλοξενίας, 5 στο διαδίκτυο, 4 τηλεφωνικά, ενώ ρατσιστική συμπεριφορά επιδείχθηκε και σε νοσοκομείο και μουσείο από εργαζομένους σε αυτούς τους χώρους. 

Τα χαρακτηριστικά των επιθέσεων είναι κυρίως βαριές σωματικές βλάβες, βιασμοί, εμπρησμοί, περιστατικά ασέλγειας, εξυβρίσεις, απειλές, φθορά ξένης περιουσίας. Σε 225 περιστατικά οι δράστες των επιθέσεων ήταν άντρες, σε 23 περιστατικά ήταν γυναίκες και σε 19 περιστατικά η επίθεση προήλθε από μεικτές ομάδες ανδρών και γυναικών.

Οι δράστες στην συντριπτική τους πλειονότητα είναι Έλληνες (235 περιστατικά), 6 επιθέσεις από μεικτές εθνοτικά ομάδες με την συμμετοχή Ελλήνων και σε 8 περιστατικά οι δράστες ήταν αλλοδαποί.

Τι συμβαίνει με τους πρόσφυγες

Όπως ανέφερε η κ. Σταυρινάκη ήταν αρκετά δύσκολη η καταγραφή αυτών των περιστατικών, αφού σε πολλές περιπτώσεις τα θύματα δεν επιθυμούν να καταγγείλουν την επίθεση φοβούμενα ότι αυτό θα καθυστερούσε την πορεία τους προς άλλες χώρες της Ευρώπης. Έχουν καταγραφεί 5 περιστατικά τον Αύγουστο του 2015 στη Μόρια της Λέσβου, ένα στην αστυνομική διεύθυνση της Κω και ένα στην πλατεία Βικτωρίας. 

Τα θύματα ήταν 6 ανήλικοι και ένας ενήλικος, ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης δράστες ήταν 2 ένστολοι, 4 δόκιμοι φρουροί, ενώ 1 περιστατικό αποδίδεται σε εξτρεμιστική ομάδα. Όπως επεσήμανε όμως η αντιπρόσωπος στον τομέα προστασίας της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, Αν Μέιμαν, πιθανόν αυτός ο αριθμός θα είναι αυξημένος στην έκθεση του 2016 κυρίως λόγω της αθρόας προσφυγικής ροής.

16 περιστατικά αστυνομικής βίας

Το 2015 καταγράφηκαν 16 περιστατικά στα οποία οι δράστες ήταν ένστολοι, είτε αποκλειστικά είτε σε συνδυασμό με άλλους θύτες. Στα 11 περιστατικά στοχοποιήθηκαν πρόσφυγες και μετανάστες και σε 5 περιστατικά στοχοποιήθηκαν άτομα ΛΟΑΤΚΙ. Τα θύματα υπέστησαν σωματικές βλάβες, απειλές, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις κατά προσφύγων και μεταναστών, οι ένστολοι κατέφυγαν σε αδικαιολόγητη άσκηση βίας. 

Για την αντιμετώπιση τέτοιων περιπτώσεων, όπως αναφέραμε, ο γγ Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Κωστής Παπαϊωάννου ανακοίνωσε τη θεσμοθέτηση ενός ανεξάρτητου μηχανισμού διερεύνησης αστυνομικής βίας σε συνεργασία με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.

Τέλος, το «Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας» επισημαίνει τη σπουδαιότητα του ρόλου των μαρτύρων, ενώ υπογραμμίζει ότι η Πολιτεία οφείλει να διασφαλίσει την ουσιαστική πρόσβαση των θυμάτων στις αστυνομικές και δικαστικές αρχές. Το 2015 το υπουργείο Δικαιοσύνης έλαβε μια σειρά μέτρων για την καταπολέμηση του ρατσιστικού εγκλήματος.

Εξάλλου το «Δίκτυο» στις προτάσεις του προς το υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης τονίζει την αναγκαιότητα υιοθέτησης ειδικού επιχειρησιακού σχεδίου πρόληψης και αντιμετώπισης ρατσιστικών εγκλημάτων, ενώ απευθυνόμενο στο υπουργείο Δικαιοσύνης υπογραμμίζεται η αναγκαιότητα για εκπαίδευση των εισαγγελικών και δικαστικών αρχών ως προς τη διαχείριση του εγκλήματος μίσους, αλλά και νομοθετική πρόβλεψη για την προστασία των υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.