21η Απριλίου 1967: 49 χρόνια από την μαύρη επέτειο

Για την Ελληνική ιστορία του 20ού αιώνα, η δικτατορία της 21ης Απριλίου ήταν το αποκορύφωμα μιας ταραγμένης πορείας ανάμεσα στους ημιφωτισμένους παράδρομους της ευρωπαϊκής Ιστορίας και τις ατραπούς της ελληνικής ψυχοσύνθεσης που διαρκώς αναζητά μέσα στην αυτοκαταστροφή και την πτώση της την αιτία να συνεχίζει να υπάρχει. 

Η χούντα των συνταγματαρχών ήταν η «φυσική» συνέχεια μιας πορείας που ξεκίνησε από τον Εθνικό Διχασμό των αρχών του αιώνα, πέρασε μέσα από τον Εμφύλιο και τους μετέπειτα διωγμούς των αριστερών, και έφτασε στο αποκορύφωμά της το ξημέρωμα της 21ης Απριλίου με τον ήχο των τανκς να ξυπνά μια κοιμισμένη Αθήνα και να βυθίζει τον ελληνικό λαό σε έναν επταετή λήθαργο.

Τα γεγονότα που οδήγησαν στην χούντα της 21ης Απριλίου είναι λίγο-πολύ γνωστά. Οι ρίζες της εντοπίζονται στα πρώτα χρόνια μετά το τέλος του Εμφυλίου όταν και δημιουργήθηκαν μέσα στον στρατό θύλακες, όπως η παράνομη οργάνωση αξιωματικών ΙΔΕΑ, με πιο δραστήριο μέλος της τον Γεώργιο Παπαδόπουλο. 

Η οργάνωση αυτή μάλιστα έκανε αρκετά νωρίς εμφανείς τις προθέσεις της, ήδη από το κίνημα του 1951, όμως η κρατούσα άποψη εκείνη την εποχή (περί κομμουνιστικού κινδύνου) αλλά και η αποφασιστικότητα του Παπάγου τους άφησαν στο απυρόβλητο να δρουν πλέον εν κρυπτώ.
 
Από την άλλη στην κεντρική πολιτική σκηνή, οι μετεμφυλιακές ανακατατάξεις είχαν οδηγήσει στα μέσα της δεκαετίας του 1960 σε ένα ιδιαίτερα πολωμένο σύστημα, με τον Γεώργιο Παπανδρέου να έχει καταφέρει να κυριαρχήσει  διαδεχόμενος μετά τον "Ανένδοτο" τον Κωνσταντίνο Καραμανλή ο οποίος είχε αποσυρθεί στο Παρίσι.

Όμως η πολιτική αστάθεια που επικράτησε στην διετία 1965-1967, με διαρκείς παρεμβάσεις από το Παλάτι και τον «ξένο παράγοντα» αλλά και την απαξίωση του πολιτικού κόσμου (Αποστασία, υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ), αποτέλεσε την καλύτερη θερμοκοιτίδα για την ανάληψη δράσης από τους συνταγματάρχες, οι οποίοι πλέον είχαν οργανώσει την δράση τους μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. 

Έτσι την 21η Απριλίου του 1967, λίγες ημέρες πριν τις προγραμματισμένες εκλογές της 28ης Μαΐου, οι πραξικοπηματίες κατέλαβαν αρχικά το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, ενώ κινητοποίησαν και όλες τις στρατιωτικές μονάδες της Αττικής. Μέσα σε λίγες ώρες όλες οι στρατιωτικές μονάδες της επικράτειας βρίσκονταν κάτω από τις διαταγές των πραξικοπηματιών, ενώ σε όλη την χώρα και κυρίως στην Αθήνα, είχε ξεκινήσει ένα πογκρόμ συλλήψεων πολιτικών προσώπων και αντιφρονούντων.

Ο αιφνιδιασμός εκείνης της νύχτας ήταν πλήρης και ήδη από τις 3:30 τα ξημερώματα το στρατιωτικό κίνημα είχε επικρατήσει πλήρως και μάλιστα χωρίς να ανοίξει μύτη. Από τους βασικούς στόχους που καταλήφθηκαν άμεσα από τους πραξικοπηματίες ήταν και το ραδιόφωνο της ΕΙΡ, απ' όπου ακούστηκαν τα πρώτα εμβατήρια καθώς και τα πρώτα διαγγέλματα της νέας «εξουσίας» με το τυπικό «Αποφασίζομεν και Διατάσσομεν» των δικτατόρων.

Από εκεί και πέρα η χούντα της 21ης Απριλίου εγκαθίδρυσε ένα απολυταρχικό καθεστώς στην χώρα μας για πάνω από επτά χρόνια, κατά την διάρκεια των οποίων υπήρξαν χιλιάδες διώξεις και βασανισμοί ανθρώπων, ενώ καταλύθηκαν βασικές ελευθερίες και ανθρώπινα δικαιώματα. Η μακρά ελληνική νύχτα της απριλιανής χούντας οδήγησε την χώρα σε μία βαθιά πολιτική και κοινωνική κρίση, σημάδια της οποίας είναι εμφανή ακόμα και σήμερα.

Κομβικό σημείο που οδήγησε στην κατάλυσή της ήταν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου το 1973, τα οποία οδήγησαν στην απομάκρυνση του Παπαδόπουλου από την κορυφή της ηγεσίας (την οποία ανέλαβε ο Ιωαννίδης) ενώ την χαριστική βολή την έδωσε η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο και η αναγκαστική πλέον παράδοση της εξουσίας στους πολιτικούς και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Στους μήνες και τα χρόνια που ακολούθησαν το πολιτικό σύστημα προσπάθησε να ανασυντάξει στο συντομότερο δυνατό την χώρα, να αποκαταστήσει την ιστορική τάξη (μέσα από τις δίκες των Πρωταιτίων και των βασανιστών) και να εγκαθιδρύσει ένα σταθερό δημοκρατικό πολίτευμα το οποίο παραμένει αδιαπραγμάτευτο -έστω και ταλαιπωρημένο ποικιλοτρόπως- μέχρι σήμερα.

Η δικτατορία των Απριλιανών ήταν και παραμένει ένα κομβικό σημείο της ελληνικής περιπέτειας μέσα στον προηγούμενο αιώνα. Στην ουσία αποτέλεσε την κορύφωση ενός δράματος που ξεκίνησε δεκαετίες πριν, με τους Έλληνες να πασχίζουν να βρουν μια ουσιαστική σχέση με την αστική δημοκρατία, χωρίς όμως ποτέ να αποδέχονται το βασικό της συστατικό: την συναίνεση και την σύνθεση. 

Σχεδόν μισό αιώνα αργότερα, και την λεγόμενη και «μεταπολίτευση» να μοιάζει με μία κιτρινισμένη καρτ-ποστάλ στο πατάρι της Ιστορίας, ο ελληνικός λαός εξακολουθεί ν' αναζητά και πάλι μια ζωτική επαφή με την εποχή και τις απαιτήσεις της, χωρίς όπως φαίνεται να τα καταφέρνει.

Μπορεί πλέον να μην κινδυνεύουμε από τα τανκς και τον «γύψο» των συνταγματαρχών, όμως οι νέοι καιροί απαιτούν να εφεύρουμε μια νέα ελληνικότητα, μακριά από τα αυτοκαταστροφικά ορμέμφυτα της φυλής. Τουλάχιστον αυτή τη φορά προλαβαίνουμε -έστω και την τελευταία στιγμή- να τα καταφέρουμε πριν χρειαστεί να μας ξυπνήσει μια νέα εθνική καταστροφή.