Εκτός ελέγχου η κατάσταση στους καταυλισμούς: Άγρια επεισόδια στη Μόρια

Εκτός ελέγχου είναι η κατάσταση σε πολλά από τους καταυλισμούς που φιλοξενούν τους περίπου 54.000 πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα όπως φαίνεται και στο βίντεο που έφερε στη δημοσιότητα Middle East Eye από τον καταυλισμό στη Μόρια.

Σύμφωνα με την οργάνωση στα βίαια επεισόδια που σημειώθηκαν στις 10 Μαΐου συμμετείχαν Σύροι και Αφγανοί, χωρίς να διευκρινίζεται ποια ήταν η αφορμή.

Στο βίντεο ομάδες των δύο εθνικοτήτων ανταλλάσουν γροθιές και μπουνιές, πετάνε πέτρες και άλλα αντικείμενα την ώρα που στα πλάνα καταγράφεται η παρουσία μόνο ενός αστυνομικού που μιλάει στο κινητό του τηλέφωνο.

Αμφίβολη η εκκένωση της Ειδομένης

Την ίδια ώρα με καθυστέρηση τριών μηνών και αφού η κατάσταση έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο, η κυβέρνηση σχεδιάζει επιχείρηση εκκένωσης της Ειδομένης, που έχει μεταβληθεί σε γκέτο, μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες.

Ωστόσο είναι αμφίβολο αν διαθέτει επιχειρησιακό σχέδιο, ενώ οι εγκαταστάσεις που έχει ετοιμάσει μέχρι στιγμής δεν ικανοποιούν τους πρόσφυγες οι οποίοι προτιμούν να μένουν στην Ειδομένη και να αναζητούν δρόμους προς την Ευρώπη, που τους εξασφαλίζουν με το σταγονόμετρο και έναντι αμοιβής τα παράνομα κυκλώματα. 

Η κατάσταση που επικρατεί στην Ειδομένη αλλά και το Ελληνικό όπως και στο λιμάνι του Πειραιά, αποδεικνύει ότι ακόμη και μετά την διακοπή της μεταναστευτικής ροής από την Τουρκία, λόγω της συμφωνίας της Άγκυρας με την ΕΕ, η ελληνική κυβέρνηση αδυνατεί να διαχειριστεί τους 54.000 πρόσφυγες που παραμένουν στην χώρα. 

Μέχρι στιγμής η κυβέρνηση έχει πέσει έξω σε όλες τις προβλέψεις και υποσχέσεις της: 
- Μία εβδομάδα μετά την υπογραφή της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας στις 20 Μαρτίου ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσιπράς είχε προαναγγείλει στο Συμβούλιο Μεταναστευτικής πολιτικής την δημιουργία 10.000 θέσεων φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών την εβδομάδα που θα δημιουργούσαν την δυνατότητα για την αποσυμφόρηση των πρόχειρων καταυλισμών. Όχι μόνο ο στόχος αυτός δεν επετεύχθη αλλά ακόμη και τώρα σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία οι θέσεις φιλοξενίας στις επίσημες δομές δεν επαρκούν στην υποθετική περίπτωση που πράγματι αδειάσει η Ειδομένη όπου παραμένουν περί τους 9.000 ανθρώπους. Είναι δε αυτός ο βασικός λόγος που δεν προχώρησαν νωρίτερα οι ενέργειες για την εκκένωση του καταυλισμού που σύμφωνα με όλους τους παράγοντες, έλληνες και ευρωπαίους που τον έχουν επισκεφθεί αποτελεί ντροπή για την Ελλάδα. 

- Η κυβέρνηση έχει χάσει και τη μάχη της επικοινωνίας. Πρόσφυγες και μετανάστες εξακολουθούν να συρρέουν αναζητώντας διέξοδο προς της Ευρώπη. Οι αρχές των Σκοπίων δηλώνουν ότι τους τελευταίους δύο μήνες έχουν επαναπροωθήσει 11.800 άτομα. 

- Η κυβέρνηση είχε επίσης υποσχεθεί ότι μέχρι το Πάσχα θα έχει εκκενωθεί το λιμάνι του Πειραιά. Ακόμη και τώρα όμως πάντα σύμφωνα με την επίσημη καταγραφή παρεμένουν εκεί περί τους 1500 πρόσφυγες. 

- Η τρίτη εξαγγελία ήταν ότι αμέσως μετά θα πάρει σειρά το Ελληνικό όπου η συσώρευση προσφύγων και μεταναστών δημιουργεί παράμοια προβλήματα με την Ειδομένη. Αντί γι αυτό όμως ο αριθμός τους αυξήθηκε και πλησιάζει τους 6.000 ανθρώπους ενώ τα αντίσκοινα έχουν φθάσει μέχρι την λεωφόρο Ποσειδώνος. 

- Η αποσυμφόρηση των ελληνικών νησιών δεν προχωρά αφού από τις 20 Μαρτίου έχουν επαναπροωθηθεί στην Τουρκία περί τα 400 άτομα. Ο μηχανισμός εξέτασης των αιτήσεων ασύλου δεν έχει επανδρωθεί επαρκώς -δεν έχει τηρηθεί και η δέσμευση των ευρωπαίων για 2.300 υπαλλήλους. Η κατάσταση επιδεινώνεται από την απόφαση της δευτεροβάθμιας επιτροπής εκδίκασης προσφυγών, η οποία μετά από προσφυγή Σύρου πρόσφυγα στην Λέσβο έκρινε την περασμένη εβδομάδα ότι η Τουρκία δεν είναι ασφαλής τρίτη χώρα. Καθώς θεωρείται βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν κι άλλες προσφυγές, η διαδικασία της εξέτασης των αιτημάτων ασύλου θα επιμηκυνθεί και θα πάρει μήνες. 
Εν τω μεταξύ στην Λέσβο παραμένουν περί τους 4.200 πρόσφυγες, στην Σάμο περί τους 1100 ενώ εξαιρετικά δύσκολη είναι η κατάσταση στην Χίο όπου παραμένουν περί τους 2.400 πρόσφυγες με τις επίσημες δομές να έχουν δυνατότητα φιλοξενίας 1100 ανθρώπων. 

- Η Ελλάδα εξακολουθεί να αιμοραγεί οικονομικά. Μέσα στον τελευταίο χρόνο σύμφωνα με πηγές του Συντονιστικού η χώρα έχει δαπανήσει από εθνικούς πόρους 280 εκατομμύρια ευρώ και έχει εισπράξει λιγότερα από 100. Ο υπολογισμός είναι μετριοπαθής και σε καμία περίπτωση δεν προσμετρώνται τα διαφυγόντα έσοδα ή το κόστος που έχουν σηκώσει οι τοπικές κοινωνίες. 

Γκέτο η Ειδομένη

Ο καταυλισμός της Ειδομένης έχει αποκτήσει τα χαρακτηριστικά γκέτο δίχως καμία αστυνόμευση από τις ελληνικές αρχές. Πρόσφυγες και μετανάστες έχουν κτίσει φαβέλες με αυλές, «δρόμους», γειτονιές με«καταστήματά» και έχουν χωριστεί κατά εθνικότητα. Υπάρχει η γειτονιά Σύρων, Αφγανών, Πακιστανών, Μαροκινών και Τυνήσιων. Παραεμπόριο, συμπλοκές, κρούσματα παραβατικότητας είναι στην ημερήσια διάταξη, ενώ υπάρχουν ακόμη και αναφορές για πρόχειρο οίκο ανοχής, περιστατικά σεξουαλικών επιθέσεων και απόπειρες βιασμών. Ενδεικτικό είναι ότι την περασμένη Τετάρτη ομάδα προσφύγων επιτέθηκε στις αστυνομικές δυνάμεις που σταθμεύουν και οι οποίες έκαναν χρήση χημικών. 

Κυβερνητικός παράγοντας λέει: «Τα πράγματα δεν είναι ακριβώς όπως τα περιγράφουν τα ΜΜΕ, ωστόσο υπάρχουν σημαντικά προβλήματα. Όσο η παραμονή αποκτά χαρακτηριστικά μονιμότητας, εγκαθίστανται νοοτροπίες, συμπεριφορές, κυκλώματα προστασίας και ηγεσίες μεταξύ των προσφύγων που ξεφεύγουν από τον έλεγχο». Η αστυνομία και να θέλει δεν μπορεί να ασκήσει έλεγχο σε έναν καταυλισμό χιλιάδων ανθρώπων. Τα προβλήματα που δημιουργούνται από τον καταυλισμό στην ευρύτερη περιοχή όπως και ο παρατεταμένος αποκλεισμός της σιδηροδρομικής γραμμής προκάλεσαν την εβδομάδα του πέρασε την παρέμβαση του περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονία. Ο Απόστολος Τζιτζικώστας ζήτησε εισαγγελική παρέμβαση «με ζητήματα αιχμής το αδίκημα της παρακώλυσης συγκοινωνιών, με έμφαση στον επί δίμηνο αποκλεισμό της σιδηροδρομικής γραμμής, αλλά και αδικήματα που αφορούν στη δημόσια ασφάλεια και υγεία».

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και ενώ μέσα στις επόμενες εβδομάδες θα ετοιμαστούν τέσσερις ακόμη οργανωμένοι χώροι φιλοξενίας σε πρώην βιομηχανικές εγκαταστάσεις, η κυβέρνηση σχεδιάζει την εκκένωση του καταυλισμού. Είναι βέβαιο ότι οι αρχές θα κινηθούν με έναν συνδυασμό ενημέρωσης και πειθούς και πίεσης προς τους πρόσφυγες που μπορεί να πάρει και την μορφή της διακοπής των βασικών αγαθών προκειμένου να δεχθούν να μετακινηθούν. Η χρήση βίας πάντως είναι δύσκολη καθώς το 60% από τους παραμένοντες είναι γυναίκες και παιδιά.  

Παρόμοιες διαστάσεις τείνει να πάρει η κατάσταση στο Ελληνικό όπου επίσης υπάρχουν καταγγελίες για αλκόολ, ναρκωτικά και συμπλοκές μεταξύ διαφορετικών εθνοτήτων. Ο δήμαρχος Αλίμου Ανδρέας Κονδύλης μιλώντας την Παρασκευή στον ΣΚΑΙ κατήγγειλε "Τη βίαιη εκπόρνευση παιδιών που φιλοξενούνται στο κέντρο στέγασης προσφύγων και μεταναστών στο Ελληνικό". Σημείωσε ότι "υπάρχουν καταγγελίες για παραβατικές συμπεριφορές το βράδυ, ενώ οι πιο σκληροί επιβάλλονται στους υπόλοιπους. Για κίνδυνο διάδοσης επιδημιών από τους πρόσφυγες στο Ελληνικό μίλησε την Παρασκευή η Ένωση Κεντρώων. 

Φόβοι για την στάση της Τουρκίας

 
Το μόνο θετικό είναι ότι μέχρι τώρα υλοποιείται η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας στο σκέλος που αφορά την ροή προσφύγων προς τα ελληνικά νησιά.  Ωστόσο η συνέχιση της υλοποίησης της Συμφωνίας εξαρτάται από την στάση των Ευρωπαίων και από το εάν θα ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις της Άγκυρας κυρίως σε ότι αφορά την απελευθέρωση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες. Οι Ευρωπαίοι θεωρούν ότι η Τουρκία δεν πληροί τα 72 κριτήρια κυρίως το βασικό που αφορά τις διώξεις κατά δημοσιογράφων και μελών της αντιπολίτευσης από την κυβέρνηση Ερντογάν με πρόσχημα την αντιτρομοκρατική της νομοθεσία. Ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ ήταν σαφής δηλώνοντας ότι «ούτε θα αυστηροποιηθούν, ούτε θα χαλαρώσουν για την Τουρκία τα κριτήρια για την χορήγηση βίζας», απαντώντας στην δήλωση Τούρκου κυβερντητικού αξιωματούχου ότι «η ΕΕ θα πρέπει να αλλάξει το πλαίσιο για την Τουρκία». Ήδη στην Ευρώπη υπάρχουν ισχυρές αντιδράσεις και ευρωπαίοι αξιωματούχοι με δηλώσεις τους στο Reuters την εβδομάδα που πέρασε απέκλειαν το ενδεχόμενο να δωθεί το καθεστώς της βίζας στους Τούρκους πολίτες μέχρι το τέλος Ιουνίου που προβλέπει η συμφωνία. Το αποτέλεσμα είναι ο Ερντογάν να εκτοξεύει απειλές ότι θα απελευθερώσει τις προσφυγικές ροές. Στην περίπτωση βέβαια που οι τουρκικές αρχές πραγματοποιήσουν την απειλή τους το πρόβλημα θα το έχει η Ελλάδα αφού θα αυξηθούν οι ροές και ενώ τα δικά της σύνορα παραμένουν κλειστά. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και στην σκιά των παραβιάσεων στο Αιγαίο, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας συναντιέται την Δευτέρα με τον Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο της Παγκόσμιας Ανθρωπιστικής Συνόδου στην Κωνσταντινούπολη. Θα είναι δύσκολο στον πρωθυπουργό της αριστερής κυβέρνησης να στηρίξει το αίτημα του Τούρκου προέδρου για χαλάρωση των κριτηρίων που αφορά ανθρώπινα δικαιώματα και πολιτικές διώξεις κατά της αριστερής αντιπολίτευσης. 

Η συνάντηση πάντως έρχεται μετά από την απόφαση των Αμερικανών να διαθέσουν δυνάμεις στο Αιγαίο για να ενισχύσουν την εν εξελίξει επιχείρηση για την μείωση των προσφυγικών ροών.