H ιστορία του Ελληνα πιλότου που οι Τούρκοι ζητούν δις ισόβια

Είκοσι χρόνια μετά την πτώση του τούρκικου F-16 οι Τούρκοι απαιτούν να ασκηθεί ποινική δίωξη εναντίον του Ελληνα αεροπόρου Θάνου Γρίβα, να καταδικαστεί σε δις ισόβια δεσμά και να τους καταβληθεί αποζημίωση 1,5 εκατ. ευρώ. Η ανήκουστη αυτή απαίτηση αφορά στην υποτιθέμενη κατάρριψη του F-16 και τον θάνατο του κυβερνήτη του Ναΐλ Ερντογάν τον Οκτώβριο του 1996. Η όλη υπόθεση, εκτός από τον θόρυβο και τις υποψίες ανθελληνικής προπαγάνδας, επαναφέρει μνήμες από μια πραγματικά κολασμένη περίοδο.
Στη μία πλευρά του Αιγαίου, ένας μάχιμος πιλότος Mirage θεωρείται ήρωας και υπερασπιστής της Ελλάδας, στην άλλη «εγκληματίας» εις βάρος της Τουρκίας, που του αρμόζει ποινή δις ισοβίων και καταβολή χρηματικής αποζημίωσης ύψους 1,5 εκατ. ευρώ στην οικογένεια του -υποτιθέμενου- θύματός του και μάλιστα δύο δεκαετίες μετά το περιστατικό, στην αναχαίτιση στην οποία ενεπλάκη. Το οποίο «θύμα» του Ελληνα πιλότου, κατά σατανική σύμπτωση, φέρει το όνομα Ναΐλ Ερντογάν - αν και πρόκειται για απλή συνωνυμία με τον παντοδύναμο ηγέτη της χώρας του.

Το περιστατικό με την εικονική αερομαχία ανάμεσα σε ένα ελληνικό Mirage 2000 και ένα τουρκικό F-16, που, δυστυχώς, κατέληξε στην απώλεια μιας ανθρώπινης ζωής, συνέβη τον Οκτώβριο του 1996. Ενα τουρκικό αεροσκάφος έπεσε, χωνεύτηκε κυριολεκτικά μέσα στον ζόφο μιας εξαιρετικά -παρανοϊκά σχεδόν- τεταμένης περιόδου στο Αιγαίο, όταν μια ελληνοτουρκική σύρραξη έφτασε μια ανάσα απ’ το να ξεσπάσει στην πράξη, για πρώτη φορά μετά το 1976 και κυρίως το 1987 με τις προκλήσεις του ωκεανογραφικού «Πίρι Ρέις» κ.λπ.
Τον Οκτώβριο του 1996 η κρίση των Ιμίων απείχε μόλις μερικούς μήνες από την πτώση του F-16 και ήδη τρεις Ελληνες αεροπόροι είχαν σκοτωθεί κατά την πτώση του ελικοπτέρου τους πάνω από αυτές τις βραχονησίδες που, αίφνης, έγιναν αντικείμενο διεκδίκησης από την Τουρκία. Επίσης, στις 14 Αυγούστου του 1996 στην Κύπρο δολοφονήθηκε δημόσια στη διάρκεια κηδείας και από τουρκικά πυρά ο Σολωμός Σολωμού, ενώ παράλληλα οι τουρκικές στρατιωτικές προκλήσεις είχαν περάσει πλέον στη σφαίρα μιας καθημερινής φρενίτιδας.
Το ότι η Τουρκία διερχόταν και εκείνη μια φάση μετάβασης από την Τανσού Τσιλέρ στον Μεσούτ Γιλμάζ δεν διευκόλυνε καθόλου τη συνεννόηση των δύο κρατών. Ο Σημίτης, ούτως ή άλλως, ήταν εκ των πραγμάτων εντελώς ανέτοιμος να αντιμετωπίσει μια τόσο σοβαρή κρίση, οπότε προτίμησε να αφεθεί στη διαμεσολάβηση κυρίως των Αμερικανών για την εκτόνωση της όξυνσης με την Τουρκία.

Η κόρη του νεκρού πιλότου Εβρίμ Ερντογάν επιμένει στην ανέλκυση του F-16 με το οποίο χάθηκε ο πατέρας της

Ως παραπληρωματικό στοιχείο στην ανασύνθεση του σκηνικού της εποχής και την υπόμνηση των λεπτών ισορροπιών που διαμορφώνονταν στο μετά Ανδρέα πολιτικό τοπίο ήταν το γεγονός ότι υπουργός Εθνικής Αμυνας ήταν ο Ακης Τσοχατζόπουλος. Δηλαδή, ένας από τους βασικούς υποψήφιους -αν όχι το φαβορί- για τη θέση που αντ’ αυτού κατέλαβε ο Κώστας Σημίτης. Επομένως, μοιάζει φυσικό ότι η νευρικότητα ήταν το κύριο χαρακτηριστικό του πνεύματος της συγκεκριμένης περιόδου, κάτι που ίσχυε συνολικά για την ελληνική κοινωνία. Μόλις λίγες ημέρες πριν από το επεισόδιο με την πτώση του τουρκικού F-16, στις 22 Σεπτεμβρίου, είχαν διενεργηθεί οι εθνικές εκλογές. Το ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη νίκησε τη Νέα Δημοκρατία του Μιλτιάδη Εβερτ. Ειδικά όμως για τις Ενοπλες Δυνάμεις που βρίσκονταν σε κατάσταση διαρκούς και υψηλής ετοιμότητας, περισσότερο και από τις πολιτικές εξελίξεις, βάραινε η μνήμη της θυσίας των κατεξοχήν «δικών τους» ανθρώπων: το πλήρωμα του ελικοπτέρου, οι Χριστόδουλος Καραθανάσης, Παναγιώτης Βλαχάκος και Εκτορας Γιαλοψός, ήταν οι πρόσφατες απώλειες, τα τρία θύματα που θρήνησε η Ελλάδα στα Ιμια.

Κανείς όμως -και πολύ λιγότερο απ’ όλους οι αεροπόροι- δεν θα μπορούσαν να ξεχάσουν επίσης τον υποσμηναγό Νικόλαο Σιαλμά, ο οποίος είχε πέσει εν ώρα καθήκοντος στις 18 Ιουνίου του 1992, αναχαιτίζοντας ένα τουρκικό F-16 που παραβίαζε τον ελληνικό εναέριο χώρο. Ο Σιαλμάς είχε εγκλωβίσει στο στόχαστρό του (λοκάρει στην αργκό των χειριστών) το αεροπλάνο του εικονικού εχθρού, παρόλο που το δικό του Mirage ήταν σαφώς υποδεέστερο του F-16. Καταδίωξε τον «εχθρό» ακόμη και πέρα από τα όρια του αεροσκάφους του, κάτι που πλήρωσε, μόλις στα 27 του χρόνια, με την ίδια του τη ζωή - αφήνοντας όμως παρακαταθήκη ανδρείας και αυταπάρνησης σε κάθε Ελληνα αεροπόρο το ακατάβλητο πάθος του. Ωστόσο, οι απώλειες θα συνεχίζονταν για την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία, και μάλλον δεν πρόκειται να εκλείψουν όσο υπάρχουν παραβιάσεις και αναχαιτίσεις - οι οποίες τύποις είναι εικονικές, μόνο με φωτογραφικά πυρά, ενίοτε όμως συμβαίνει το απευκταίο: το 2006 ο Κώστας Ηλιάκης, πιλότος ενός F-16, συγκρούστηκε στον αέρα με ένα τουρκικό πανομοιότυπο αεροσκάφος. Ο Τούρκος χειριστής επέζησε του τρομακτικού δυστυχήματος, όχι όμως και ο 36χρονος Ελληνας σμηναγός.

Το μοιραίο «dogfight»

Στις 7 Οκτωβρίου του 1996, τα πρωτοσέλιδα των ελληνικών εφημερίδων κατήγγελλαν «διπλή (από αέρα και θάλασσα) τουρκική πρόκληση». Οι Τούρκοι εφορμούσαν στα Ιμια, με ακταιωρούς που παραβίαζαν τα ελληνικά χωρικά ύδατα γύρω από τις βραχονησίδες. Αλλά και στην Κύπρο, όπου βρισκόταν σε εξέλιξη η ελληνοκυπριακή στρατιωτική άσκηση «Νικηφόρος-Τοξότης», τουρκικά αεροσκάφη προκαλούσαν παραβιάζοντας το FIR Λευκωσίας και εκβιάζοντας τον γνωστό εναέριο «σκυλοκαβγά» (dogfight). Τα νεύρα ήταν ιδιαίτερα τεταμένα και, όπως αναφέρεται στα σχετικά δημοσιεύματα, ο υπουργός Αμυνας Ακης Τσοχατζόπουλος, μετέβη στο Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων, στο δεύτερο υπόγειο του Πενταγώνου, καθώς και στο Κέντρο Επιχειρήσεων Ανατολικής Μεσογείου του Πολεμικού Ναυτικού στην Αγία Παρασκευή, προκειμένου να έχει άμεση εικόνα για τα τεκταινόμενα.


Ο Τούρκος συγκυβερνήτης του F-16 Οσμάν Τσισεκλί περισυνελέγη ελαφρά τραυματισμένος από ελληνικό ελικόπτερο και μεταφέρθηκε στη Χίο


Εως εκείνη τη στιγμή ο απολογισμός των τουρκικών ατυχημάτων στο Αιγαίο ήταν: δύο πτώσεις πολεμικών αεροσκαφών και μία προσάραξη φρεγάτας σε διάστημα περίπου ενάμισι έτους, δηλαδή από τον Φεβρουάριο του 1995 έως τον Οκτώβριο του 1996. Με τόσες παραβιάσεις σε ημερήσια βάση το τρίτο δυστύχημα απλώς ήταν μοιραίο να συμβεί.

Την Τρίτη 8 Οκτωβρίου, στην 114 Πτέρυγα Μάχης της Τανάγρας, επικεφαλής της δύναμης επιφυλακής και αρχηγός σχηματισμού σε περίπτωση που θα δινόταν εντολή να σηκωθούν αεροπλάνα, ήταν ο υποσμηναγός Αθανάσιος Γρίβας. Πολύπειρος, με πάνω από 1.000 ώρες πτήσης, μια ήρεμη δύναμη μέσα και έξω από το κόκπιτ, ο Γρίβας ήταν ένας από τους εκπαιδευτές του Σμήνους Μετεκπαίδευσης (ΣΜΕΤ), ιδιότητα που συνοδεύεται με τεράστια ευθύνη - και βέβαια, η διοίκηση της Πολεμικής Αεροπορίας δεν την εμπιστεύεται σε οποιονδήποτε. Και ακριβώς ως εκπαιδευτής, ο Θάνος Γρίβας ήταν ο πλέον ικανός στην εκτίμηση των συνθηκών, αλλά και στον έλεγχο του αεροσκάφους.

Στις ασκήσεις με τους εκπαιδευόμενους, όλοι οι διακόπτες των αεροπλάνων είναι διαθέσιμοι έτσι ώστε η προσομοίωση της μάχης να είναι κατά το δυνατόν πιο πιστή. Ακόμη και τα «απαγορευμένα» πλήκτρα, αυτά που ενεργοποιούν τον οπλισμό, είναι απασφαλισμένα - αλλά, φυσικά, τα αεροπλάνα στις εκπαιδευτικές πτήσεις δεν μεταφέρουν πραγματικά βλήματα. Ωστόσο, προγραμματίζονται για να συμπεριφέρονται σαν να είναι στ’ αλήθεια φορτωμένα με πυραύλους, βόμβες κ.λπ., αναλόγως της αποστολής. Ο Γρίβας γνώριζε στην εντέλεια τις συνέπειες κάθε του κίνησης μέσα στο κόκπιτ - θα έλεγε κανείς ότι, εάν δεν τις γνώριζε αυτός, τότε δεν θα μπορούσε να τις ξέρει κανείς άλλος στην Τανάγρα.

Και ξαφνικά δόθηκε το σήμα: «Scramble». Ταχύτατη απογείωση για άμεση αναχαίτιση εχθρικών αεροσκαφών. Μέσα σε λιγότερο από πέντε λεπτά, δύο Mirage 2000 EGM ήταν έτοιμα για απογείωση. Οι δύο Ελληνες πιλότοι, ο Γρίβας και ένας νεότερος, φόρεσαν με αυτοματοποιημένες κινήσεις τις στολές anti-G, πήραν θέση στο πιλοτήριο και φόρεσαν τα κράνη τους. Σηκώθηκαν και μέσα σε δευτερόλεπτα άρχισαν να ανεβαίνουν σε επιχειρησιακό ύψος. Στα αυτιά τους ηχούσαν οι οδηγίες από τα ραντάρ Mambo της Πάρνηθας και Joker (Πήλιο). Τους κατεύθυναν προς την περιοχή όπου κινούνταν ένα ζεύγος τουρκικών F-16 και μια τετράδα F-4, άνευ της σχετικής άδειας φυσικά, παραβιάζοντας τον ελληνικό εναέριο χώρο.
Μόλις η ηχητική σήμανση ειδοποίησε τους Τούρκους πιλότους ότι βρίσκονται εντός βεληνεκούς ξένων αεροσκαφών, το σμήνος των F-4 αποσύρεται. Μένουν μόνο τα F-16, δύο εναντίον δύο - αν και υπάρχει μια ιδιαιτερότητα: tο ένα από τα δύο τουρκικά αεροσκάφη είναι διθέσιο, καθώς οι γείτονες συνηθίζουν να κάνουν «εκπαιδευτικές» παραβιάσεις, με μαθήματα σε πραγματικές συνθήκες εικονικής αερομαχίας. Τα δύο ελληνικά Mirage εμπλέκονται, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες - όσο κάτι τέτοιο έχει νόημα σε ένα επικίνδυνο παιχνίδι λεονταρισμών, αλλά με πανίσχυρα αεριωθούμενα.

Ο Γρίβας αναλαμβάνει να αναχαιτίσει το διθέσιο F-16. Πιέζει, προσπαθεί να βρεθεί στην ουρά του και σε θέση «έξι ακριβώς» - κάτι που σημαίνει ότι έχει κλειδώσει τον στόχο του. Το πλήρωμα με τον υποσμηναγό Ναΐλ Ερντογάν και τον αντισμήναρχο Οσμάν Τσιτσεκλί δείχνει ότι ήρθε να παίξει πονηρά και σκληρά. Δεν παραδίδεται. Αρχίζει ο χορός. Απότομοι ελιγμοί, κόντρες στον χώρο, προς κάθε κατεύθυνση, καθώς τα μαχητικά είναι πραγματικά αξιοθαύμαστα κατασκευάσματα, πτητικές μηχανές ικανές για όλα - σχεδόν για όλα. Και ξαφνικά, ενώ ο Γρίβας το έχει λοκάρει και περιμένει την παράδοσή του, ως είθισται, το τουρκικό F-16 αρχίζει να φλέγεται. Και να πέφτει. Τελικά συντρίβεται έξω από τη Χίο. Ο συγκυβερνήτης Τσιτσεκλί κατάφερε να διασωθεί αν και τραυματισμένος. Την ίδια στιγμή, ο Θάνος Γρίβας, προβληματισμένος, επιστρέφει ασφαλώς στην Τανάγρα. Τον Τούρκο αεροπόρο περισυλλέγει σε ελάχιστα λεπτά ελικόπτερο της Πολεμικής Αεροπορίας για να τον μεταφέρει κατ’ αρχάς σε νοσοκομείο της Χίου, απ’ όπου θα φύγει για τη Σμύρνη. Ο δεύτερος, ο Ναΐλ Ερντογάν, χάνεται οριστικά μαζί με το F-16. Οι Τουρκικές Ενοπλες Δυνάμεις ζήτησαν άδεια να συμμετάσχουν στις έρευνες που διεξήγαν οι Ελληνες, η οποία και δόθηκε. Ο Ερντογάν, όμως, δεν εντοπίστηκε ποτέ. Σύμφωνα με όλες τις διαθέσιμες ενδείξεις και τις μαρτυρίες, η επικρατέστερη εκδοχή για το συμβάν ήταν το ατύχημα, πιθανώς από ανάφλεξη στις δεξαμενές καυσίμων του τουρκικού αεροσκάφους.

Εωλο κατηγορητήριο

Οσο κι αν οι χειριστές των μαχητικών αεροσκαφών ζουν μονίμως σε μια οριακή κατάσταση, όσο κι αν είναι συνηθισμένοι να λειτουργούν υπό ασυνήθιστες και ακραίες συνθήκες, η περίπτωση ενός Ελληνα πιλότου που επί είκοσι χρόνια τελεί υπό καταδίωξη από τους Τούρκους υπερβαίνει τη λογική. Οι λόγοι για τους οποίους εφευρέθηκε ο αεροπόρος-Γιάννης Αγιάννης δύσκολα εξηγούνται, ενδεχομένως όμως εύκολα εννοούνται, αρκεί να ληφθεί υπόψη το γενικότερο παιχνίδι γεωπολιτικής προπαγάνδας όπως το αντιλαμβάνονται οι Τούρκοι. Το μόνο βέβαιο είναι όμως ότι από τις 9 Οκτωβρίου 1996, όταν συνέβη το περιστατικό, έως σήμερα επανέρχεται στην επικαιρότητα η κατάρριψη ενός τουρκικού F-16. Από την οικογένεια του θανόντος, αλλά με την υποστήριξη του τουρκικού κράτους, αποδόθηκε σε εμπρόθετη ενέργεια πιλότου της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Η τουρκική πλευρά απαιτεί από το ελληνικό κράτος, στο οποίο καταλογίζει συνενοχή, την έκδοση του αξιωματικού Θάνου Γρίβα, ώστε να δικαστεί και προφανώς να καταδικαστεί στη γείτονα.

Το κατηγορητήριο είναι βαρύτατο και αφορά στην ανθρωποκτονία του Τούρκου αεροπόρου Ναΐλ Ερντογάν, αλλά και την «έργω υπονόμευση της ανεξαρτησίας της Τουρκίας» ως έθνους γενικώς. Ωστόσο, παρά τις τακτικές επαναλήψεις του σίριαλ και παρά τη συστηματική σπίλωση της υπόληψης του Ελληνα αεροπόρου η οποία εκτελείται πρόθυμα από τα τουρκικά ΜΜΕ, η όλη υπόθεση στερείται ικανών νομικών ερεισμάτων. Ο,τι έχει απομείνει από το διθέσιο F-16, το οποίο κατέπεσε στη θαλάσσια περιοχή νότια της Χίου ύστερα από εικονική αερομαχία με το Mirage 2000 του Γρίβα, βρίσκεται βυθισμένο σε άγνωστο σημείο του ανατολικού Αιγαίου. Παρά τις κατά καιρούς απόπειρες ανεύρεσης και ανέλκυσής του από τους Τούρκους, το μοιραίο αεροσκάφος δεν εντοπίστηκε ποτέ. Δεν υπάρχουν ούτε πειστήρια, ούτε επίσημες καταγραφές ή οποιαδήποτε ένδειξη ότι το F-16 δέχτηκε επίθεση, αλλά ούτε και κανενός άλλου είδους στοιχείο που να ενοχοποιεί, έστω και έμμεσα, τον Ελληνα πιλότο για τον χαμό του άτυχου Ναΐλ Ερντογάν.


Ο τραυματισμένος συγκυβερνήτης του τουρκικού F-16 μεταφέρθηκε από τη Χίο στη Σμύρνη με ελληνικό C-130

Η δίωξη απορρίπτεται

Σύμφωνα με τουρκικά δημοσιεύματα, η Εισαγγελία της Αγκυρας εξέτασε όλα τα στοιχεία από το περιστατικό της εμπλοκής (εικόνες των ραντάρ, συνομιλίες των ασυρμάτων κ.λπ.). Με την επισήμανση, μάλιστα, ότι όσοι από τους διαλόγους διημείφθησαν στα ελληνικά έχουν μεταφραστεί στην τουρκική. Κατάθεση στους εισαγγελείς έδωσε και ο επιζήσας του δυστυχήματος, συγκυβερνήτης του F-16, Οσμάν Τσιτσεκλί, ο οποίος υποστήριξε ότι το αεροσκάφος του χτυπήθηκε από ελληνικό πύραυλο απρόκλητα, χωρίς λόγο και ενώ πετούσε στον διεθνή εναέριο χώρο. Επιπλέον, ο Τσιτσεκλί αποκάλυψε ότι σκοπεύει να κινηθεί και αυτός νομικά κατά της χώρας μας διεκδικώντας αποζημίωση. Βέβαια, το 1996 ο ίδιος ευχαριστούσε τους Ελληνες και δήλωνε ευγνώμων για τη βοήθεια που του προσφέρθηκε. Αναφερόταν τόσο στους φορείς που κινητοποιήθηκαν αμέσως για να τον διασώσουν όσο και στους απλούς πολίτες που τον περιέθαλψαν πριν μεταφερθεί με C130 της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας στην Τουρκία.

Εκείνο που έχει κρίσιμη σημασία, όμως, είναι το γεγονός ότι τον Οκτώβριο του 1996, αμέσως μετά την πτώση του F-16, o 35 ετών τότε έμπειρος αντισμήναρχος Τσιτσεκλί (ο οποίος ήταν και εκπαιδευτής πιλότων) δεν είχε κάνει την παραμικρή νύξη για επιθετική ενέργεια εκ μέρους των Ελλήνων αεροπόρων. Το μόνο που είχε δηλώσει αμέσως μετά τη διάσωσή του ήταν ότι είχε προλάβει να ενεργοποιήσει το εκτινασσόμενο κάθισμα και να σωθεί, καθώς το F-16 είχε τυλιχθεί στις φλόγες. Τότε ο Τσιτσεκλί δεν είχε δώσει καμία ερμηνεία για το πώς ξεκίνησε η φωτιά στο αεροσκάφος, ούτε το γιατί δεν το εγκατέλειψε ο συγκυβερνήτης του, μιμούμενος τη δική του ενέργεια. Από την πλευρά του, ο δικηγόρος της οικογένειας του Ναΐλ Ερντογάν, Μεχμέτ Εμίν Κελές, επιμένει στους υψηλούς τόνους δηλώνοντας ότι «η δίκη του Ελληνα πιλότου θα γίνει στην Τουρκία εκτός κι αν αναλάβουν δράση οι ελληνικές αρχές. Υπενθυμίζω ότι ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία υπάρχει συμφωνία δικαστικής συνδρομής».

Μετά το αίτημα της Αγκυρας για την έκδοση του Θάνου Γρίβα κινήθηκε η προβλεπόμενη διαδικασία από το Τμήμα Εκδόσεων και Δικαστικών Συνδρομών της Εισαγγελίας Εφετών Αθηνών. Η υπηρεσία ζήτησε από το υπουργείο Εξωτερικών να απαντήσει αν η ικανοποίηση ή μη του αιτήματος που διατύπωσε η Τουρκία μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις της Ελλάδας με τρίτες χώρες. Η, προφανώς καταφατική, απάντηση του υπουργείου Εξωτερικών οδήγησε τελικά το Συμβούλιο Εφετών να γνωμοδοτήσει αρνητικά και να απορρίψει το αίτημα περί δικαστικής συνδρομής, θέτοντας ουσιαστικά τον σχετικό φάκελο στο αρχείο. Κατόπιν αυτής της εξέλιξης, η οικογένεια του Ναΐλ Ερντογάν υποτίθεται ότι εξετάζει σοβαρά να προσφύγει κατά της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Μάλιστα, από τον Μάιο του 2003 μέσω δημοσιευμάτων είχε καλλιεργηθεί η εντύπωση ότι οι Ερντογάν έχουν αναλάβει τέτοιου είδους πρωτοβουλία. Ηταν και τότε άλλη μία περίοδος κατά την οποία η Τουρκία προσπαθούσε να δημιουργήσει, για πολλοστή φορά, τεχνητή όξυνση στις σχέσεις με την Ελλάδα. Αλλωστε η περίπτωση Γρίβα - Ερντογάν φαντάζει ιδανική για να εξάψει τα εθνικιστικά πάθη, τήδε κακείσε. Πόσο μάλλον όταν η τουρκική παραφιλολογία γύρω από το συμβάν έχει προσπαθήσει συστηματικά να παρουσιάσει τον Θάνο Γρίβα σαν άτομο «ψυχικά ασταθές» ή σαν φανατικό τουρκοφάγο, καθώς «είχε κολλημένη μια τουρκική σημαία στο χείλος του κόκπιτ του Mirage, σαν αναμνηστικό και λάφυρο από την αερομαχία του 1996». Ωστόσο, έγκυρες πηγές του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας θεωρούν ότι οι σχετικές φωτογραφίες που κυκλοφορούν στα τουρκικά ΜΜΕ είναι πλαστές και προϊόντα φωτομοντάζ.

Οι Ερντογάν επιμένουν

Τον Απρίλιο του 2014 και ύστερα από επίμονες πιέσεις της οικογένειας Ερντογάν πραγματοποιήθηκαν διεξοδικές και σύνθετες έρευνες σε διεθνή ύδατα νοτίως της Χίου, που διήρκεσαν 23 ημέρες. Τελικά από τον βυθό ανασύρθηκαν κάποιες μεταλλικές πλάκες που, όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, δεν είχαν καμία σχέση με το F-16. Το αρνητικό αποτέλεσμα των ερευνών βύθισε σε απογοήτευση και θλίψη τους οικείους του Ναΐλ Ερντογάν, οι οποίοι στο εξής επικεντρώθηκαν αποκλειστικά στη στοχοποίηση του Ελληνα πιλότου και τη νομική του δίωξη. «Εάν βρίσκονται πιλότοι σε βάθος 1.260 μέτρων, όπως έχει συμβεί σε άλλες περιπτώσεις, θα έπρεπε ο πατέρας μου να εντοπιστεί πιο εύκολα διότι βρισκόταν σε βάθος μόνο 400 μέτρων», δήλωσε η Εβρίμ, η κόρη του πιλότου, ζητώντας να συνεχιστούν οι έρευνες και αφήνοντας αιχμές ότι το αεροσκάφος είχε ανασυρθεί ήδη από την Ελλάδα.

Η Εβρίμ Ερντογάν ήταν 6 ετών όταν ο 35χρονος πατέρας της χάθηκε στο Αιγαίο. Μάλιστα στον τότε νεογέννητο αδελφό της δόθηκε το όνομα του εκλιπόντος, Ναΐλ. Η ιστορία της Εβρίμ και η επίμονη, απεγνωσμένη προσπάθειά της να πείσει τις τουρκικές αρχές να ξεκινήσουν διαδικασίες για την ανέλκυση του αεροσκάφους, ώστε να βρεθεί η σορός του πατέρα της και να κηδευτεί με τις δέουσες τιμές, έστω και εκ των υστέρων, μεταφέρθηκε ακόμη και στον κινηματογράφο. Η ταινία με τίτλο «Babam» (Μπαμπάς) πραγματεύεται την περιπέτεια της οικογένειας Ερντογάν μετά από εκείνη τη μοιραία πτήση της 8ης Οκτωβρίου 1996 πάνω από την Ελλάδα. Ο δε Ναΐλ Ερντογάν ο νεότερος σύντομα θα πετάει στον ίδιο ουρανό με τον πατέρα του, καθώς φοιτά στην Ακαδημία Χειριστών της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας. Πιθανότατα, όμως, δεν θα συναντήσει ποτέ στον αέρα τον Θάνο Γρίβα, ο οποίος υπηρετεί ως διοικητής σε μάχιμη μονάδα - και είναι και αυτός γιος πιλότου της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας.