Πώς άνοιξαν τον Τάφο του Χριστού 466 χρόνια μετά

Παγκόσμιο ενδιαφέρον και συγκίνηση προκάλεσε η είδηση ότι ομάδα επιστημόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), μετακίνησε -μετά από αιώνες- τη μαρμάρινη πλάκα που σκέπαζε τον Πανάγιο Τάφο στα Ιεροσόλυμα, φέρνοντας στο φως το σημείο του βράχου όπου θεωρείται ότι εναποτέθηκε το σώμα του Ιησού Χριστού μετά τη μαρτυρική του σταύρωση. Επικεφαλής της ομάδας του ΕΜΠ είναι η καθηγήτρια Τόνια Μοροπούλου, που σχεδόν πριν από 43 χρόνια καλούσε τους Αθηναίους, από τον ραδιοφωνικό σταθμό που είχε στηθεί μέσα στο Πολυτεχνείο, να ξεσηκωθούν κατά της δικτατορίας.

Για «μοναδική και ανεπανάληπτη εμπειρία» έκανε λόγο η κυρία Μοροπούλου, η οποία επιβλέπει τις εργασίες αναστήλωσης και αποκατάστασης του Ιερού Κουβουκλίου στον Ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα, για τη στιγμή που μετά από αιώνες ήρθε στο φως η κλίνη του βράχου που είχε εναποτεθεί το σώμα του Ιησού Χριστού. Οι ερευνητές θεωρούν πως η τελευταία φορά που «άνοιξε» ο Πανάγιος Τάφος ήταν το 1550. «Στις 26/10/2016 μετακυλήσαμε την πλάκα του Παναγίου Τάφου. Κάτω από τη σημερινή μαρμάρινη πλάκα του κάλφα Κομνηνού -φημισμένου αρχιτέκτονα που είχε κάνει την αποκατάσταση του τάφου το 1810- βρήκαμε μια πλάκα μάλλον σταυροφοριακή, όπως τεκμαίρεται από τον χαρακτηριστικό σταυρό των Σταυροφοριών που φέρει επάνω της. Κάτω από αυτήν την πλάκα βρήκαμε την κοίτη του βράχου όπου θεωρείται ότι τοποθετήθηκε το σώμα του Ιησού», δήλωσε η επικεφαλής καθηγήτρια του ΕΜΠ, κάνοντας γνωστό ότι στο πλαίσιο των εργασιών διανοίχτηκε και ένα μικρό παράθυρο, ώστε το εσωτερικό του τάφου να είναι ορατό στους προσκυνητές εντός του Ιερού Κουβουκλίου.




Σύμφωνα με την παράδοση, το σώμα του Ιησού τοποθετήθηκε σε ένα «νεκρικό κρεβάτι», διαστάσεων 2,07x1,93 μ., λαξευμένο από ασβεστόλιθο στο τοίχωμα της σπηλιάς, στην οποία μεταφέρθηκε μετά τη σταύρωσή του από τους Ρωμαίους, απ’ όπου και αναστήθηκε τρεις ημέρες αργότερα το 30 ή ενδεχομένως το 33 μ.Χ. «Αυτό που μας συγκλονίζει όλους είναι ότι ο Τάφος του Ιησού είναι ένας τάφος ζωντανός. Εκπέμπει το μήνυμα της Ανάστασης και της ελπίδας και είναι εκείνο που μας επηρέασε και μπορέσαμε να δουλέψουμε», δήλωσε συγκινημένη η κυρία Μοροπούλου, η οποία -μιλώντας live στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ- αποκάλυψε ότι κατά τη διάρκεια της απομάκρυνσης της μαρμάρινης πλάκας τα ειδικά μηχανήματα καταγραφής … βραχυκύκλωσαν.

Οι εργασίες αποκατάστασης, που σε μεγάλο βαθμό έχουν υλοποιηθεί έως σήμερα, προβλέπουν απομάκρυνση των ορθομαρμαρώσεων του Ιερού Κουβουκλίου ώστε να επιτρέπεται η πρόσβαση στο εσωτερικό του, ανάδειξη και προστασία του Ιερού Βράχου που περιβάλλει τον Πανάγιο Τάφο, διασφάλιση της στατικότητας, συντήρηση όλων των στοιχείων της πρόσοψης και των επιφανειών του Ιερού Κουβουκλίου και, τέλος, αφαίρεση του σιδερένιου κλωβού που σήμερα το καλύπτει. Οι εργασίες θα επιτρέψουν τη διάσωση του μνημείου από τη συνεχιζόμενη υγρασία και τη δομοστατική ακεραιότητά του, που θα επιτρέπει στους χιλιάδες προσκυνητές να προσέρχονται με ασφάλεια. Οπως τονίζουν οι Ελληνες ερευνητές, τα σοβαρά προβλήματα υγρασίας δημιουργούνται από νερά που υπάρχουν σε υπόγεια κανάλια κάτω από τον Ναό της Αναστάσεως και όχι σε όμβρια ύδατα που εισχωρούσαν στο εσωτερικό από τους δύο μεγάλους τρούλους.


Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που έχει ανακοινωθεί, το έργο θα πρέπει να ολοκληρωθεί και να παραδοθεί έως τις 22/3/2017, σχεδόν έναν μήνα πριν από το ορθόδοξο Πάσχα, προκειμένου το Μεγάλο Σάββατο (15/4/2017) η τελετή αφής του Αγίου Φωτός να πραγματοποιηθεί εντός του αποκατεστημένου Ιερού Κουβουκλίου.

Χορηγίες από Αμπντάλα και Ερτεγκούν 

Τον Μάρτιο του 2015 η Υπηρεσία Αρχαιοτήτων του Ισραήλ και ο Δήμος Ιεροσολύμων σφράγισαν -χωρίς καμία προηγούμενη ενημέρωση- τον Πανάγιο Τάφο, επικαλούμενοι τον κίνδυνο κατάρρευσης του Ιερού Κουβουκλίου. Η απόφαση, που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και τελικά ανακλήθηκε, κινητοποίησε τις τρεις χριστιανικές κοινότητες -Ορθοδόξων, Λατίνων και Αρμενίων- οι οποίες και συμφώνησαν στην έναρξη εργασιών και αναστήλωσης στο μνημείο, δίνοντας το πράσινο φως στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλο Γ’ να ξεκινήσει τις σχετικές ενέργειες. Ως επικεφαλής τη διεπιστημονικής ομάδας που θα αναλάμβανε το δύσκολο έργο, ο Πατριάρχης Θεόφιλος επέλεξε την καθηγήτρια του ΕΜΠ Τόνια Μοροπούλου, που από το 2010 έχει εικόνα των πολλών προβλημάτων που αντιμετωπίζει όχι μόνο το Ιερό Κουβούκλιο, αλλά ολόκληρος ο Ναός της Αναστάσεως, που κατασκευάστηκε στα μέσα του 4ου αιώνα με εντολή της Αγίας Ελένης, μητέρας του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Α’, ενώ στη σημερινή του μορφή χρονολογείται στο 1810.

Η γοητευτική βασίλισσα Ράνια είναι μεταξύ των δωρητών για να ολοκληρωθούν τα έργα αποκατάστασης του Ιερού Κουβουκλίου. Η Ιορδανία, υπό τον βασιλιά Αμπντάλα αποτελεί μία από τις εγγυήτριες δυνάμεις των μουσουλμανικών και χριστιανικών μνημείων της περιοχής


Σχεδόν έναν χρόνο εργάστηκε η ομάδα του ΕΜΠ αποτελούμενη από 30 επιστήμονες, όπως οι κύριοι Μανόλης Κορρές, Ανδρέας Γεωργόπουλος, Κώστας Σπυράκος, Χάρης Μουζάκης, για την ολοκλήρωση της σύνταξης της σχετικής διεπιστημονικής μελέτης, που παραδόθηκε αρχές του 2016 στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων. Μάλιστα η μελέτη παρουσιάστηκε στις 27/1/2016 στον Ελληνα πρωθυπουργό ΑλέξηΤσίπρα, όταν αυτός επισκέφτηκε τα Ιεροσόλυμα και στις 19/2/2016 στους επικεφαλής των τριών χριστιανικών κοινοτήτων που έχουν την ευθύνη διαχείρισης του Πανάγιου Τάφου. 


Το κόστος των εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης εκτιμάται στα 3 εκατ. ευρώ και καλύπτεται από δωρεές ιδιωτών και φορέων απ’ όλον τον κόσμο. Ανάμεσά τους, του βασιλικού ζεύγους Αμπντάλα - Ράνια της Ιορδανίας, που είναι μία από τις εγγυήτριες δυνάμεις των μουσουλμανικών και χριστιανικών μνημείων της περιοχής, αλλά και της Μίκας Ερτεγκούν, χήρας του Αχμέτ Ερτεγκούν, του ιδρυτή της γνωστής δισκογραφικής εταιρείας Atlantic Records, που πρόσφερε 1,1 εκατ. δολάρια για τις εργασίες. 
Ναός Αναστάσεως και Ιερό Κουβούκλιο

Ο Ναός της Αναστάσεως, που στεγάζει το Ιερό Κουβούκλιο όπου βρίσκεται ο Πανάγιος Τάφος, αποτελεί πανχριστιανικό μνημείο και αναγνωρίζεται ως ιερό προσκύνημα από όλα τα χριστιανικά δόγματα. Αν και «ενσαρκώνει» τον απώτερο σκοπό κάθε χριστιανού προσκυνητή, μόνο τρεις Εκκλησίες, το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο, το Τάγμα των Φραγκισκανών Μοναχών και το Αρμένικο Πατριαρχείο, έχουν κυριαρχικά δικαιώματα στο κτίριο και στα προσκυνήματά του. Οι Κόπτες και οι Σύριοι έχουν μόνο το δικαίωμα της προσευχής, ενώ οι χριστιανοί των άλλων δογμάτων μπορούν μόνο να το επισκέπτονται ως απλοί προσκυνητές. Χαρακτηριστικό του ναού είναι οι δύο μεγάλοι τρούλοι, οι οποίοι είναι ορατοί από κάθε σημείο της παλιάς χριστιανικής συνοικίας της Ιερουσαλήμ. 

Η Ροτόντα -το στρογγυλό κτίριο που σκεπάζει το Ιερό Κουβούκλιο- διατηρεί το αρχικό σχέδιο του αρχιτέκτονα της Αγίας Ελένης Ζηνοβίου από τον 4ο αιώνα μ.Χ. Το σημερινό Ιερό Κουβούκλιο, όπως μαρτυρεί ανάγλυφη επιγραφή, κατασκευάστηκε το 1810 επί Πατριάρχου Ιεροσολύμων Πολυκάρπου για να αντικαταστήσει το παλιότερο που καταστράφηκε στη μεγάλη πυρκαγιά του 1808. Είναι επενδεδυμένο με λευκό μάρμαρο και η πρόσοψή του κοσμείται από τέσσερις κίονες που επιστέφονται από κιονόκρανα κορινθιακού τύπου. Εξωτερικά και εσωτερικά φέρει πλούσιο γλυπτό διάκοσμο, ενώ επάνω από τη μοναδική είσοδο, που οδηγεί στο εσωτερικό του, δεσπόζει ανάγλυφη απεικόνιση της Ανάστασης, με αργυροεπίχρυση επένδυση. Χαρακτηριστικό είναι ότι από την οροφή του Ιερού Κουβουκλίου κρέμονται 15 κανδήλες, από τις οποίες πέντε ανήκουν στους Ορθοδόξους, πέντε στους Λατίνους, τέσσερις στους Αρμενίους και μία στους Κόπτες. 

Το εσωτερικό του Ιερού Κουβουκλίου χωρίζεται σε δύο μέρη: τον προθάλαμο, ο οποίος ονομάζεται Αγιος Λίθος γιατί διασώζεται τμήμα του λίθου πάνω στον οποίο, κατά την ευαγγελική διήγηση, καθόταν ο άγγελος που ανήγγειλε στις μυροφόρες την Ανάσταση του Κυρίου, και τον κεντρικό θάλαμο, στον οποίο οδηγεί μια χαμηλή θύρα και εκεί βρίσκεται ο Πανάγιος Τάφος, λαξευμένος στον βράχο. Στο βόρειο μέρος του θαλάμου βρίσκεται το σημείο όπου εναποτέθηκε το σώμα του Ιησού Χριστού καλυμμένο από τη μαρμάρινη πλάκα που μετακίνησε η ομάδα ερευνητών του ΕΜΠ.



Τόνια Μοροπούλου: Από το Πολυτεχνείο στον Πανάγιο Τάφο

Ποια είναι η επιστήμονας που επέλεξε ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων για την αναστήλωση του Ιερού Κουβουκλίου



Πρόσωπο με έντονη πολιτική, εκπαιδευτική και συνδικαλιστική δράση, η επικεφαλής των εργασιών συντήρησης του κορυφαίου προσκυνήματος του χριστιανικού κόσμου, έχει φέρει εις πέρας περισσότερες από 150 επεμβάσεις συντήρησης ή αναστήλωσης σημαντικών μνημείων της ελληνικής και παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Από την Αγία-Σοφιά στην Κωνσταντινούπολη και τα βυζαντινά μοναστήρια της Σερβίας έως το λιμάνι του Ηρακλείου Κρήτης και τη μεσαιωνική πόλη της Ρόδου.



Φίλοι και συνεργάτες της κάνουν λόγο για έναν άνθρωπο με γνώσεις, επιστημονική επάρκεια και ευφυΐα, εξαίροντας την εργατικότητά της και το πάθος της για το αποτέλεσμα.
Εχοντας στο ενεργητικό της περισσότερες από 400 πρωτότυπες εργασίες, δημοσιευμένες σε επιστημονικά έντυπα σε όλο τον κόσμο, συνεργασίες με εκπαιδευτικά ιδρύματα του εξωτερικού, διακρίσεις από ελληνικές και διεθνείς ενώσεις και ακαδημίες κ.ά., η κυρία Μοροπούλου θεωρείται σήμερα κορυφαία Ελληνίδα επιστήμονας στον τομέα συντήρησης μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς

Για το πλούσιο επιστημονικό, πολιτιστικό και κοινωνικό της έργο, της απονεμήθηκε το 2012 το βραβείο «Υπατία» -ως γυναίκα-πρότυπο «μακράν των στερεοτύπων, τόσο των πατριαρχικών- παραδοσιακών όσο και των καταναλωτικών-μιντιακών»  από τον Σύνδεσμο Ελληνίδων Επιστημόνων και το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος. Το 1973 κατά την εξέγερση των φοιτητών του Πολυτεχνείου κατά της δικτατορίας ήταν μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής και πρώτη εκφωνήτρια του ραδιοφωνικού σταθμού που είχε στηθεί . Η ίδια σε -παλαιότερη συνέντευξή της- είχε εξιστορήσει πώς αποφασίστηκε να στηθεί ο ραδιοφωνικός σταθμός στο Πολυτεχνείο και να εκφωνήσει στη συνέχεια το θρυλικό «Εδώ Πολυτεχνείο».«Θυμόμασταν ότι στο εργαστήριο της Φυσικής υπήρχαν οι δυνατότητες να φτιάξουμε έναν πομπό ισχυρό που να ακούγεται σε όλη την Αθήνα, θέλοντας να καλέσουμε τον κόσμο, μια και τα ραδιόφωνα δεν μετάδιδαν τα μηνύματά μας αφού ήταν λογοκριμένα και απολύτως ελεγχόμενα.



Οταν στήσαμε τον πομπό, εκείνο το βράδυ της Τετάρτης 14ης Νοεμβρίου 1973, σταθήκαμε μπροστά του μην ξέροντας τι να εξαγγείλουμε αλλά ξέροντας τι μήνυμα θέλουμε να στείλουμε και είπαμε: “Σας μιλά ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων. Εδώ Πολυτεχνείο… Εδώ Πολυτεχνείο” καλώντας τον κόσμο να κατεβεί στους δρόμους». Με την αποφοίτησή της από το Τμήμα Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ, το 1975, παραιτήθηκε -λόγω διαφωνιών- από την ΚΝΕ. Τα χρόνια που ακολουθούν υπηρέτησε το κορυφαίο εκπαιδευτικό ίδρυμα από διάφορες θέσεις και το 1984 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ. Κατά την πρώτη τετραετία διακυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ διετέλεσε ειδικός σύμβουλος των υπουργείων Προεδρίας, Εξωτερικών, ΠΕΧΩΔΕ, Παιδείας και Πολιτισμού. Κορυφαία στιγμή, η πρόταση που κατέθεσε στην UNESCO -μέσω της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς- το 1982 και έγινε αποδεκτή από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, να χαρακτηριστεί το νησί Χάλκη στα Δωδεκάνησα Νησί Ειρήνης και Φιλίας των Νέων όλου του Κόσμου, αποτελώντας υπόδειγμα νησιωτικής ανάπτυξης.

Από το 2010 είναι καθηγήτρια στον Τομέα Επιστήμης και Τεχνικής των Υλικών της Σχολής Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ και από το 2013 αναπληρώτρια πρύτανης και αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού. Στις προσεχείς εκλογές για την ανάδειξη της νέας ηγεσίας του ΤΕΕ η κυρία Μοροπούλου θα είναι εκ νέου υποψήφια, ως επικεφαλής της παράταξης Δημοκρατική Παράταξη Μηχανικών, η οποία είχε αποσχιστεί στο παρελθόν από την ΠΑΣΚ Μηχανικών.