Οι Τούρκοι ρίχνουν βάρκες για να φέρουν καραβιές μετανάστες στα νησιά

«Ετοιμάζεται για πόλεμο ο Ερντογάν; Τι κρύβουν οι αναφορές του στη Λωζάννη και μέχρι πού είναι αποφασισμένος να φτάσει;». Οι δηλώσεις του προέδρου της Τουρκίας έχουν προκαλέσει ανησυχία στην ελληνική κοινή γνώμη, αλλά και στην κυβέρνηση. 

Μόνο που, όπως έχει γράψει ο Κινέζος θεωρητικός της στρατηγικής Σουν Τζου, «η μεγαλύτερη τέχνη στον πόλεμο είναι να υποτάξεις τον εχθρό χωρίς μάχη». Αντί για στρατεύματα, ο Ερντογάν έχει «παρατάξει» στα μικρασιατικά παράλια δεκάδες χιλιάδες μετανάστες και πρόσφυγες, τους οποίους απειλεί να στείλει στην Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης εάν η Ευρωπαϊκή Ενωση υλοποιήσει την απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για πάγωμα των ενταξιακών σχέσεων με την Τουρκία! 

Ενδεικτικό της επιθετικής διάθεσης του Ταγίπ Ερντογάν είναι ότι δεν δίστασε να στείλει τελεσίγραφο στην Ε.Ε. απειλώντας ότι, αν ανασταλούν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, εκατομμύρια μετανάστες

θα πλημμυρίσουν την Ευρώπη. 

«Εμείς έχουμε 3 εκατομμύρια πρόσφυγες στο έδαφός μας, έχουμε δώσει 15 δισ. και η Ευρώπη δεν έχει υλοποιήσει τις υποσχέσεις της. Αν προχωρήσετε ακόμα περισσότερο με τις αποφάσεις σας, οι συνοριακές πύλες θα ανοίξουν», ήταν η ευθεία απειλή που εξαπέλυσε ο κ. Ερντογάν, προκαλώντας ανατριχίλα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Οι προειδοποιήσεις του προέδρου της Τουρκίας ότι θα διατάξει τη μαζική επέλαση μεταναστών προς την ελληνική επικράτεια και τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες δεν είναι απλώς λεκτικές υπερβολές. Το σενάριο της διοχέτευσης χιλιάδων μεταναστών και προσφύγων προς την Ελλάδα παίρνει σάρκα και οστά με παρότρυνση, αν όχι με ευθύνη και ενορχήστρωση της τουρκικής κυβέρνησης. Αυτό που προκαλεί συναγερμό στα υπουργεία Εθνικής Αμυνας, Εξωτερικών και στις αρμόδιες υπηρεσίες ασφαλείας είναι η πληροφορία ότι στα μικρασιατικά παράλια συγκεντρώνονται βάρκες και μηχανές οι οποίες θα χρησιμοποιηθούν τις επόμενες εβδομάδες και μήνες για να περάσουν στα ελληνικά νησιά νέα καραβάνια μεταναστών! Ο κίνδυνος να αυξηθεί η ανεξέλεγκτη μετανάστευση και τα προσφυγικά ρεύματα από την Τουρκία προς την Ελλάδα να ξαναφτάσουν τον αριθμό των περίπου 3.000 ανθρώπων την ημέρα προκαλεί ίλιγγο στους Ελληνες που έχουν αναλάβει τον χειρισμό της κρίσης. Η πληροφορία ότι οι διακινητές στην Τουρκία έχουν αγοράσει καινούριες βάρκες και έχουν προμηθευτεί εξωλέμβιες μηχανές για τα πλωτά με τα οποία θα διοχετεύουν τους μετανάστες στη νησιωτική Ελλάδα αξιολογείται ως πολύ σοβαρή από τις αρμόδιες υπηρεσίες. 

Τον προβληματισμό και την αγωνία των αξιωματικών επιτείνει η αίσθηση ότι ο ΝΑΤΟϊκός στολίσκος που είχε αναπτυχθεί στο Αιγαίο για την επιτήρηση και τον έλεγχο της λαθρομετανάστευσης είναι θέμα χρόνου να αποσυρθεί από την περιοχή, αφού οι συμμαχικές χώρες εμφανίζονται απρόθυμες να συνεχίσουν τη χρηματοδότηση της επιχείρησης, που έτσι κι αλλιώς είχε πολύ φτωχά αποτελέσματα.

«Αν η Τουρκία ξανανοίξει πράγματι την κάνουλα των μεταναστών, θα έχουμε κακά ξεμπερδέματα», μας λέει αξιωματικός του υπουργείου Εθνικής Αμυνας εκφράζοντας την έντονη ανησυχία του.  Την προηγούμενη Πέμπτη, λίγες ώρες αφού το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα για το πάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία, ο πρωθυπουργός της γειτονικής χώρας Μπιναλί Γιλντιρίμ προειδοποίησε ότι αν οι «28» υιοθετήσουν τη μη δεσμευτική πρόταση και αναστείλουν την εταιρική σχέση, τότε η Τουρκία θα στείλει τους μετανάστες στην Ευρώπη. «Είμαστε ένας από τους παράγοντες που προστατεύουν την Ευρώπη. Αν οι πρόσφυγες διασχίσουν τα σύνορά μας, θα πλημμυρίσουν και θα κατακλύσουν την Ευρώπη και η Τουρκία αποτρέπει να συμβεί αυτό», τόνισε ο Τούρκος πρωθυπουργός, ενώ πρόσθεσε απειλητικά: «Δέχομαι ότι η διακοπή των σχέσεων με την Ευρώπη θα βλάψει την Τουρκία, αλλά η ζημιά θα είναι πενταπλάσια έως και εξαπλάσια για την Ευρώπη». «Το καθεστώς Ερντογάν δεν χρειάζεται να μας απειλήσει με στρατιωτική κρίση», λέει σχολιάζοντας την κατάσταση διπλωματικός παράγοντας και προσθέτει: «Αρκεί να ανοίξουν λίγο τη στρόφιγγα με τους πρόσφυγες για να γονατίσουν όλα τα νησιά μας». 

Στην περίπτωση που οι απειλές της Αγκυρας πραγματοποιηθούν, «όλα τα ελληνοτουρκικά προβλήματα μπαίνουν εκ των πραγμάτων πάνω στο τραπέζι και ο Ερντογάν διευκολύνεται να σε αναγκάσει να οπισθοχωρήσεις ατάκτως», εκτιμά ο ίδιος έμπειρος διπλωμάτης. «Ο Ερντογάν έχει την κάνουλα και μπορεί να μας πνίξει με χιλιάδες μετανάστες», αναφέρει στο «ΘΕΜΑ» ανώτατος στρατιω­τικός, σημειώνοντας ότι οι εξελίξεις δεν είναι ευοίωνες για την Αθήνα.

Η επερχόμενη «τέλεια καταιγίδα»

Ο φόβος για ένα σκηνοθετημένο επεισόδιο από τον απρόβλεπτο Ταγίπ Ερντογάν στοιχειώνει την ελληνική κυβέρνηση. Τις τελευταίες ημέρες στο Μέγαρο Μαξίμου, στο υπουργείο Εξωτερικών και στο Πεντάγωνο επικρατεί αναβρασμός. Οι αρμόδιοι σύμβουλοι του πρωθυπουργού, οι διπλωμάτες και οι στρατιωτικοί επιτελείς προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν πού το πάει ο πρόεδρος της Τουρκίας. Η μεγάλη ανησυχία είναι μήπως παράλληλα με την επιθετική ρητορική και τις απειλές ότι η Αγκυρα θα απαιτήσει την αλλαγή της Συνθήκης της Λωζάννης, ώστε να προσαρτήσει εδάφη που ο Ταγίπ Ερντογάν έχει δηλώσει ότι ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και σήμερα τα αντιμετωπίζει ως... αλύτρωτες πατρίδες, γίνονται κινήσεις πιθανής στρατιωτικής προπαρασκευής. Το υπουργείο Εθνικής Αμυνας παρακολουθεί τις καθημερινές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από τα τουρκικά μαχητικά επιχειρώντας να μεταφράσει κινήσεις που θα μπορούσαν να προδώσουν ότι η... ομίχλη του πολέμου μεταφέρεται προς τα σύνορά μας. Από την αξιολόγηση των καθημερινών τουρκικών προκλήσεων, δηλαδή κυρίως από τις παραβιάσεις που κάνουν τα τουρκικά μαχητικά, δεν προκύπτει τόσο σημαντική ποιοτική μεταβολή που να δικαιολογεί ότι η Αγκυρα σχεδιάζει να κλιμακώσει τεχνητά την ένταση στο Αιγαίο. 

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να εγκλωβιστεί μέσα σε μια «τέλεια καταιγίδα» που μπορεί να αφήσει πίσω της μόνο καταστροφές: Ο Ερντογάν απρόβλεπτος, ένα πληγωμένο θηρίο που αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σαν σουλτάνο και τη χώρα του σαν αυτοκρατορία. Οι Αλβανοί και οι Σκοπιανοί έχουν αφηνιάσει, σαν τα αρπακτικά που έχουν μυρίσει πτώμα και ετοιμάζονται να το κατασπαράξουν. Οι άλλες γειτονικές χώρες, όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος, είναι κρυμμένες επιμελώς μέσα σε μια ουδετερότητα που δεν δημιουργεί προσδοκίες για κάτι καλό. Οι ευρωπαϊκές χώρες στον κόσμο τους. Η Λευκωσία είναι καχύποπτη με την Αθήνα, με τελευταίο επεισόδιο, που δεν προοιωνίζεται θετικές εξελίξεις, τη διασπορά φημών ότι το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών τορπίλισε τις διαπραγματεύσεις του προέδρου Νίκου Αναστασιάδη με τους Τουρκοκύπριους στην Ελβετία. Οι ΗΠΑ βρίσκονται σε περίοδο μετάβασης που μπορεί να διαρκέσει μήνες και αυτό εγκυμονεί απροσδιόριστους κινδύνους για την Ελλάδα. Το παραλήρημα του Ερντογάν σχετικά με τη Συνθήκη της Λωζάννης, από την οποία διαμορφώθηκαν τα σημερινά σύνορα της Τουρκίας με την Ελλάδα, απευθύνεται κυρίως στο εσωτερικό του ακροατήριο. Το γεγονός όμως ότι συνεχίζει και κλιμακώνει την επιθετική ρητορική του για την ανάγκη επαναδιαπραγμάτευσης της Λωζάννης σημαίνει ότι η προσπάθεια της Τουρκίας να μεγαλώσει την επικράτειά της θα έχει και εξωτερικές προεκτάσεις... Διπλωματικές πηγές επισημαίνουν ότι βασική επιδίωξη του τουρκικού καθεστώτος είναι να ενσωματώσει περιοχές όπως η Μοσούλη στο Ιράκ, αλλά και τμήμα της Συρίας όπου ζουν φιλικοί πληθυσμοί, όπως οι Τουρκμένοι που βρίσκονται στην περιοχή των σημερινών τουρκοσυριακών συνόρων, εκεί όπου η Τουρκική Αεροπορία κατέρριψε το ρωσικό μαχητικό τον Νοέμβριο του 2015. Ο πρόεδρος της Τουρκίας επαναφέρει εδαφικές αξιώσεις για παλιές περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που περιλαμβάνουν εδάφη τα οποία σήμερα κατέχουν το Ιράκ και η Συρία, ζητώντας την επαναδιαπραγμάτευση της Συνθήκης της Λωζάννης με την οποία η Αγκυρα παραιτήθηκε από τις διεκδικήσεις της στις συγκεκριμένες περιοχές.

Αυτό που αποκαλύπτει ότι ο αναθεωρητικός σχεδιασμός του Ερντογάν δεν περιλαμβάνει μόνο τη Συρία και το Ιράκ είναι το γεγονός ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας έχει μιλήσει παραπάνω από μία φορά για τα νησιά του Αιγαίου. «Με τη Λωζάννη δώσαμε στους Ελληνες τα νησιά όπου αν φωνάξεις από τις ακτές του Αιγαίου θα ακουστείς απέναντι», έχει πει ο Τούρκος πρόεδρος, παραδεχόμενος ότι είναι έτοιμος να επωφεληθεί αν του παρουσιαστεί η ευκαιρία.

Η αναφορά του Ταγίπ Ερντογάν στο «ορόσημο» του 2023, οπότε συμπληρώνονται 100 χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης, δείχνει ότι η νέα τουρκική πολιτική αμφισβητήσεων του σημερινού status quo δεν είναι συγκυριακή, αλλά περίοδος αναταραχής που θα διαρκέσει χρόνια και όχι λίγους μήνες. Ακολουθώντας μια ρεαλιστική πολιτική γραμμή, η ελληνική πλευρά απαντά ότι οι ισχυρισμοί Ερντογάν είναι απαράδεκτοι, παραλλήλως όμως ακολουθεί μια ήπια τακτική με σκοπό να μην αφιονίσει τον ανεξέλεγκτο πρόεδρο της Τουρκίας. 

«Η ατζέντα Ερντογάν δημιουργεί μεσοπρόθεσμους κινδύνους για την Ελλάδα», τονίζει ανώτατος αξιωματικός και εξηγεί: «Μετά το πραξικόπημα χτύπησε τη ραχοκοκαλιά του τουρκικού κράτους, διαλύοντας τον πυρήνα της κρατικής μηχανής που ακολουθούσε δυτικά πρότυπα, γεγονός που δείχνει ότι πλέον δεν υπάρχουν σταθερές». 

Αφού κατέπνιξε το κίνημα ανατροπής του, ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αποστρατεύσει σχεδόν τους μισούς στρατηγούς των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, θεωρώντας ότι συμμετείχαν στο κίνημα των γκιουλενιστών. «Οι εξελίξεις στην Τουρκία δεν είναι καλές», σημειώνει ο ίδιος επιτελής του Πενταγώνου, και παρατηρεί ότι «έχει σταματήσει η παραγωγή αυτών που αποκαλούσαμε “λευκοί Τούρκοι”», δηλαδή των κρατικών αξιωματούχων που λειτουργούσαν ακολουθώντας δυτικά πρότυπα. Το καινούριο στοιχείο, για το οποίο η Αθήνα δεν έχει διαμορφώσει ακόμη εναλλακτική στρατηγική, είναι ότι έχει καταρρεύσει η πολιτική της «εξημέρωσης του κτήνους» μέσω της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας, την οποία οι ελληνικές κυβερνήσεις ακολουθούσαν από την εποχή της πρωθυπουργίας του Κώστα Σημίτη. «Ολη η στρατηγική ασφάλειάς μας ήταν το ΝΑΤΟ και η Ε.Ε. Σήμερα, όμως, δεν γνωρίζουμε πώς θα λειτουργήσουν αυτοί οι δύο μηχανισμοί», προειδοποιεί άλλος αξιωματικός. 

Ο ρόλος Τραμπ

Ενα κρίσιμο ερώτημα σε αυτή τη συγκυρία είναι πώς θα λειτουργήσει ο αμερικανικός παράγοντας μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Ο κίνδυνος για την Ελλάδα είναι μεγάλος. Ο νέος πρόεδρος της Αμερικής έχει ταχθεί υπέρ της παραμονής του Ασαντ στην προεδρία της Συρίας, υπαναχωρεί από την πολιτική του Μπαράκ Ομπάμα για παραχώρηση αυτονομίας στους Κούρδους και εμφανίζεται υπέρμαχος της αναβάθμισης των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Οσο κι αν ο Ερντογάν δυσαρεστείται από την παραμονή του Ασαντ στην εξουσία, ικανοποιείται από τον παραγκωνισμό των Κούρδων και αποδέχεται με θέρμη τον ρόλο χωροφύλακα στην ευρύτερη περιοχή, τον οποίο φαίνεται ότι του επιφυλάσσει ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ. Για να λειτουργήσει ως προέκταση της αμερικανικής ομπρέλας, ο Ταγίπ Ερντογάν δεν αποκλείεται να ζητήσει ανταλλάγματα σε περιοχές όπου η Ελλάδα έχει ζωτικά συμφέροντα. 

Ετσι, όσο κι αν το Μέγαρο Μαξίμου προσπάθησε να μεταδώσει την εικόνα ότι η πρώτη επικοινωνία του Αλέξη Τσίπρα με τον Ντόναλντ Τραμπ ήταν ενθουσιώδης και σε κλίμα θερμό, η αλήθεια είναι ότι η εικόνα κάθε άλλο παρά ειδυλλιακή είναι. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν συμφέροντα εδώ. Η Ελλάδα δεν είναι στο μόνιτορ του Λευκού Οίκου παρά μόνο όταν ταυτίζεται με τη φιλοσοφία της Ουάσινγκτον σε θέματα ασφάλειας και σταθερότητας στην Ευρώπη. Προφανώς οι Αμερικανοί ενδιαφέρονται για να παραμείνει η Ελλάδα ένας σταθερός σύμμαχός τους στην περιοχή, όμως η πραγματικότητα είναι ότι η χώρα μας σε αυτή τη φάση δεν έχει προστιθέμενη αξία γι’ αυτούς», παρατηρεί αξιωματούχος με γνώση της πραγματικότητας στο κατεστημένο της Ουάσινγκτον, και προειδοποιεί: «Μόνο τις υπερπτήσεις και τις παραβιάσεις στο Αιγαίο να αυξήσουν οι Τούρκοι μπορούν να μας γονατίσουν οικονομικά».