Αντισυνταγματική η υπουργική απόφαση για τη λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές

Με την γνωστή ταινία του  1960 «Ποτέ την Κυριακή» απάντησε η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας  στην προσπάθεια της Πολιτείας να λειτουργούν τα εμπορικά και άλλα καταστήματα όλες της Κυριακές του χρόνου. Και αυτό γιατί έκρινε αντισυνταγματική η σχετική απόφαση του υπουργού Ανάπτυξης που επέτρεπε τη λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές σε 3 περιοχές (και σε 8 υποπεριοχές) της χώρας.

Για τους νεώτερους υπενθυμίζεται ότι η ελληνική ταινία «Ποτέ την Κυριακή» είναι μια κινηματογραφική διασκευή του ομώνυμου έργου του Νίκου Καζαντζάκη, σε  σκηνοθεσία και σενάριο του Ζυλ Ντασέν, με πρωταγωνιστές την Μελίνα Μερκούρη, τον Ζυλ Ντασέν και  τον Γιώργο  Φούντα, ενώ με Όσκαρ  έχει βραβευτεί η  μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.  Η ταινία αυτή ξεπέρασε τα Ελληνικά σύνορα και  είναι μία από τις διασημότερες ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου.

Τώρα, η Ολομέλεια του ΣτΕ  δημοσίευσε την  υπ΄  αριθμ.  100/2017 απόφασή της με την οποία έγινε δεκτή η αίτηση επαγγελματικών Ενώσεων που ζητούσαν να ακυρωθεί ως αντισυνταγματική η από 7.7.2014 υπουργική απόφαση που επέτρεπε δοκιμαστικά  τη  λειτουργία των εμπορικών, κ.λπ. καταστημάτων σε 3 περιοχές (και σε 8 υποπεριοχές) της χώρας.

Υπενθυμίζεται ότι το  Σεπτέμβριο του 2014 η Ολομέλεια του ΣτΕ με πρόεδρο το Σωτήρη Ρίζο (στο μεσοδιάστημα συνταξιοδοτήθηκε)  και εισηγήτρια τη  σύμβουλο Επικρατείας Μαρία Καρακανώφ (στο μεταξύ προήχθη σε αντιπρόεδρο του ΣτΕ) με απόφαση του Τμήματος Αναστολών είχε «παγώσει» προσωρινά την λειτουργία των εμπορικών κ.λπ. καταστημάτων της Κυριακές, μέχρι να εκδοθεί η οριστική απόφαση της Ολομέλειας, η οποία και τώρα  εκδόθηκε.

Επίσης, να σημειωθεί ότι το 1909 με νόμο καθιερώθηκε για πρώτη φορά η Κυριακή ως ημέρα αργίας των καταστημάτων, εκτός από ορισμένες κατηγορίες καταστημάτων όπως είναι ταβέρνες, κέντρα διασκεδάσεως, εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία, καφενεία (καφετέριες), τουριστικών ειδών κ.λπ.

Το 2013 και το 2014 σε τρεις νόμους   (νόμοι 4177/2013,  4208/2013 και 4254/2014 προβλέφθηκε ότι με απόφαση του υπουργού Ανάπτυξης θα ορίζονται 3 τουριστικές περιοχές της χώρας, που θα επιτρέπεται πιλοτικά για ένα χρόνο η προαιρετική λειτουργία  των εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές, χωρίς να απαιτείται για αυτό η έκδοση απόφασης του αντιπεριφερειάρχη.

Έτσι εκδόθηκε η από 7.7.2014 απόφαση του υπουργού Ανάπτυξης με την οποία επιτράπηκε πιλοτικά για ένα χρόνο η προαιρετική λειτουργία  των εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές στις νομαρχίες:
1) Αττικής: α) Ιστορικό κέντρο Αθηνών και β) Δήμος Ραφήνας-Πικερμίου,
2) Κεντρική Μακεδονία: α) Ιστορικό κέντρο Θεσσαλονίκης και β) Χαλκιδική και
3) Νότιο Αιγαίο: Οι Δήμοι: α) Ρόδου, β) Κω, γ) Σύρου Ερμούπολης, δ) Μυκόνου και ε) Θύρας.
Μετά την έκδοση της υπουργικής απόφασης προσέφυγαν στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο.

Στο ΣτΕ έχουν προσφύγει  η Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου, η Γενική  Συνομοσπονδία Επαγγελματιών - Βιοτεχνών - Εμπόρων Ελλάδος, η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδος, ο Εμπορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης και 20 καταστηματάρχες και έμποροι και ζητούσαν να ακυρωθεί ως αντισυνταγματική και παράνομη η επίμαχη υπουργική απόφαση που επέτρεπε την  λειτουργία των καταστημάτων της Κυριακές σε 3 περιοχές  (και σε 8 υποπεριοχές) της χώρας.

Αντίθετα, παρέμβαση υπέρ της εφαρμογής της υπουργικής απόφασης, δηλαδή υπέρ της λειτουργίας των καταστημάτων κατά τις Κυριακές έκαναν στο ΣτΕ οι: 1) Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), 2) Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, 3) Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Λιανικής Πώλησης Ελλάδος και 4) Επιτροπή Ανταγωνισμού.
Η  Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε η νομοθετική εξουσιοδότηση στον υπουργό Ανάπτυξης να εκδίδει απόφαση για τη  λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές σε 3 τουριστικές περιοχές, «χωρίς συγκεκριμένο προσδιορισμό» είναι αντίθετη στις επιταγές του άρθρου 43 του Συντάγματος που επιτάσσει για παρόμοια θέματα ευρύτερου περιεχομένου που αφορούν  μεγάλο μέρος του πληθυσμού και περιοχών, να εκδίδονται Προεδρικά Διατάγματα και όχι υπουργικές αποφάσεις.

Και αυτό, σημειώνεται στην δικαστική απόφαση ανεξαρτήτως των  λόγων οι οποίοι αναφέρονται στο δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας των Χριστιανών το θρήσκευμα πολιτών.

Κατά συνέπεια κρίθηκε μη νόμιμη και ακυρώθηκε η επίμαχη υπουργική απόφαση, η οποία εκδόθηκε κατά παράβαση του άρθρου 43 του Συντάγματος.

Όμως, η  απόφαση της Ολομέλειας θα δυσκολέψει πολύ την Πολιτεία να εκδώσει Προεδρικό Διάταγμα με το οποίο θα καθιερώνει εκ νέου το άνοιγμα των καταστημάτων κατά τις Κυριακές. Και αυτό γιατί στην απόφαση καταγράφονται τα συνταγματικά δικαιώματα των εργαζομένων και των πολιτών, σε σχέση με την  αργία της Κυριακής.

Αναλυτικότερα, στην επίμαχη απόφαση της Ολομέλεια αναφέρεται:
«Το Σύνταγμα κατοχυρώνει για τους πάσης φύσεως εργαζομένους και απασχολούμενους (ελεύθερους επαγγελματίες, κ.λπ.) το δικαίωμα ελεύθερου χρόνου και της απόλαυσης του ατομικού και τους από κοινού με την οικογένεια τους, ως τακτικό διάλειμμα της εβδομαδιαίας εργασίας.

Το διάλειμμα αυτό υπηρετεί την υγεία και την ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου με τη φυσική και ψυχική ανανέωση που προσφέρει η τακτική αργία στον εργαζόμενο άνθρωπο εντός της κάθε εβδομάδας (άρθρο 5 και 21 Συντάγματος).

Συναφώς, προσφέρει και την δυνατότητα οργάνωσης της κοινωνικής και οικογενειακής ζωής του θέματα για τα οποία μεριμνά επίσης το Σύνταγμα (άρθρο 21).      
 
Περαιτέρω το ως άνω δικαίωμα προσλαμβάνει πρακτική αξία για τους εργαζόμενους όταν αυτοί δύνανται μόνοι ή από κοινού με την οικογένεια τους να μετέχουν στην συλλογική ανάπαυλα μιας κοινής αργίας ανά εβδομάδα, ως τέτοια ημέρα έχει επιλεγεί κατά μακρά παράδοση, τόσο στην Ελλάδα όσο και στα λοιπά κράτη της Ευρώπης, η σχετιζόμενη με την Χριστιανική θρησκεία».