Απόστολος Βακάκης: Η πιο σκληρή μοίρα για τον πιο «σκληρό» επιχειρηματία

Η Σκάρλετ Ο’Χάρα μετά την προσωπική της καταστροφή στο «Οσα παίρνει ο άνεμος» το ξεκαθάρισε: «Αύριο είναι μια άλλη μέρα». Αυτό ίσως να είναι και το μότο ζωής του σημαντικότερου εν ζωή Ελληνα εμπόρου και ιδιοκτήτη της πλέον κερδοφόρας ελληνικής επιχείρησης. Τρίτη, 28 Φεβρουαρίου και όλοι περίμεναν στα κεντρικά γραφεία της Jumbo επί της οδού Κύπρου στο Μοσχάτο να επικρατεί ο θρήνος. 

Να ακούγονται λόγια παρηγορητικά ή η διοίκηση της εταιρείας να μην παραβρεθεί καν λόγω του βαρύτατου πένθους. Πολλοί θεωρούσαν δεδομένο ότι ο Απόστολος Βακάκης, επηρεασμένος από τον αιφνίδιο και άδικο θάνατο του 24χρονου γιου του Γιώργου θα έσπαγε. Ομως ο businessman που με τα προϊόντα του προσφέρει χαρά στα παιδιά δεν είναι ένας συνηθισμένος άνθρωπος. Η πραγματικότητα, λοιπόν, διέψευσε τους πάντες όταν νωρίς το πρωί ο αντιπρόεδρος της εταιρείας Βαγγέλης Παπαευαγγέλου διεμήνυσε προς πάσα κατεύθυνση: «Ο κύριος Βακάκης δεν επιθυμεί ούτε δάκρυα, ούτε θρήνους. Αυτό που πρέπει να επικρατήσει είναι σιωπή και ψυχραιμία. Business as usual δηλαδή». 

Εχοντας ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία και δείχνοντας απόλυτη αυτοκυριαρχία, ο Απόστολος Βακάκης έφτασε στο γραφείο του στις 11.30 το πρωί. Αμέσως έδωσε οδηγίες για την τρέχουσα καθημερινότητα και ζήτησε να υπάρξουν δύο ανακοινώσεις. Η πρώτη ήταν επαγγελματική και αφορά τα πολύ θετικά -στα όρια της πρόκλησης για την κρίση που η Ελλάδα και οι περισσότερες επιχειρήσεις βιώνουν- οικονομικά αποτελέσματα του ομίλου του. Ποιος εξάλλου έχει καταγράψει πωλήσεις 401,9 εκατ. ευρώ με καθαρά κέρδη 81,41 εκατ. ευρώ μόλις σε ένα εξάμηνο; «Να ανακοινωθούν άμεσα. Εχουμε υποχρέωση στους μετόχους», διέταξε κι έτσι έγινε.

 
Η δεύτερη, λακωνικότερη, ήταν περισσότερο προσωπική, στα αυστηρά όρια όμως που ο ίδιος ήθελε να θέσει. Μέσω του Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου η οικογένεια Βακάκη ξεκαθάρισε: «Ο Θεός μάς ζητά να διαχειριστούμε το αδιανόητο και να ζήσουμε με το αφόρητο. Σε αυτές τις δύσκολες στιγμές θέλουμε να εκφράσουμε τα θερμά συλλυπητήριά μας και στις υπόλοιπες οικογένειες και να ευχαριστήσουμε για τη συμπαράσταση όλων στον θρήνο μας για την τραγική πρόωρη απώλεια τριών νέων ανθρώπων και ενός παιδιού». Για τους συναισθηματικούς Ελληνες τέτοιου είδους ψυχραιμία αντιβαίνει τον παραδοσιακό μεσογεια­κό θρήνο. Ομως ο Απόστολος Βακάκης περισσότερο θυμίζει Βορειοευρωπαίο. Εναν άνθρωπο με χαλιναγωγημένο συναίσθημα που ξέρει να κρύβεται και να μη μοιράζεται όσα σκέφτεται και όσα νιώθει. Ισως αυτή η διάθεσή του να τον οδήγησε στην απόφαση να

κηδέψει τον μονάκριβο γιο του παρουσία μόλις 5 ατόμων στο Κοιμητήριο του Βύρωνα, αποκλείοντας όλους όσοι θα ήθελαν να απευθύνουν ένα ύστατο αντίο στον φίλο ή συγγενή τους Γιώργο. 

Ο Γιώργος Βακάκης. Η κηδεία του, σύμφωνα με την επιθυμία του πατέρα του, έγινε παρουσία μόλις πέντε ατόμων στο Κοιμητήριο του Βύρωνα και η σορός του αποτεφρώθηκε στη Βουλγαρία

Από την Αίγυπτο στην Κίνα 

Ο Απόστολος Βακάκης πάντως είναι μαθημένος στα δύσκολα. Για την ακρίβεια, ανέκαθεν η ζωή του χαρακτηριζόταν από αυτό που θα λέγαμε σκοτσέζικο ντους. Κρύο τη μία, ζέστη την άλλη. Ο ίδιος γεννήθηκε το 1954 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Ο πατέρας του Γεώργιος (το όνομα του οποίου έφερε ο άτυχος 24χρονος) ήταν ένας εύπορος βιομήχανος στην Αίγυπτο, ο οποίος παρήγαγε διογκωμένη πολυστερίνη, που αποτελούσε το βασικό μονωτικό υλικό της εποχής εκείνης για ψυγεία και κτίρια. Οι δουλειές του πήγαιναν καλά και ο μικρός Απόστολος πήρε πολύ σωστές βάσεις σε σχέση με τη μόρφωσή του, όπως τα περισσότερα ελληνόπουλα στην πόλη του Καβάφη. Σύντομα, όμως, τα πάντα θα ανατραπούν.

Οι πολιτικές εξελίξεις στην Αίγυπτο και ο αναδυόμενος εθνικισμός του Νάσερ υποχρέωσαν την οικογένεια Βακάκη το 1962 να έρθει στην Ελλάδα κακήν κακώς. Αφού δεν κατάφεραν να περισώσουν το σύνολο ή έστω ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας τους, θα περάσουν δύσκολες στιγμές που στιγμάτισαν τον νεαρό μετέπειτα επιχειρηματία. Στιγμές όπου το φάσμα της στέρησης λίγο έλειψε να τινάξει τα πάντα στον αέρα και να διαλύσει μια αστική οικογένεια. Ανθρωπος δημιουργικός και με σπίθα, ο Γεώργιος Βακάκης σύντομα παίρνει μια δύσκολη απόφαση. Ξενιτεύεται στη γειτονική Ιταλία, όπου πιάνει δουλειά σε μια μικρή οικοτεχνία που κατασκευά­ζει λούτρινα ζώα και κούκλες. Πιο πριν, τα λιγοστά κοσμήματα που πρόλαβε να πάρει μαζί της φεύγοντας από την Αίγυπτο η μητέρα του Σοφία τα πούλησε στον μεγαλοβιομήχανο της εποχής Μποδοσάκη, με τον οποίο είχαν καλές σχέσεις. Αυτό ήταν το αρχικό κεφάλαιο κίνησης για τη δημιουργία της πρώτης ελληνικής βιομηχανίας παιχνιδιών, της El Greco. Της επιχείρησης που θυμούνται οι σημερινοί 50άρηδες και που έγραψε τη δική της ιστορία βασιζόμενη σε αυτό που μετέπειτα εξέλιξε σε επιστήμη ο δημιουργός των Jumbo, τη διαφήμιση. 


Η El Greco θα καταφέρει πολύ σύντομα να κάνει μια εξαιρετική πορεία που θα επαναφέρει το υψηλό βιοτικό επίπεδο των δοκιμαζόμενων μέχρι τότε Αιγυπτιωτών και ο Απόστολος Βακάκης σύντομα φεύγει για σπουδές Οικονομικών στη Βρετανία. Γρήγορα πάλι όμως μια μεγάλη πυρκαγιά στο εργοστάσιο της El Greco στην Ανω Γλυφάδα υποχρέωσε τον 23χρονο νεαρό να επιστρέψει στην Ελλάδα και να δημιουργήσει με τον πατέρα του από το μηδέν ξανά την εταιρεία με έδρα πλέον στην Ζάκυνθο. 


Εχοντας δύσκολη σχέση με τον πατέρα του, ο οποίος με τα χρόνια γινόταν όλο και πιο συντηρητικός, σύντομα θα προχωρήσει σε μια σειρά ρήξεων. Ο ίδιος ο Mr Jumbo, εξάλλου, έχει δημοσίως παραδεχθεί αυτή τη σύνθετη σχέση και τη διαφορά οραμάτων και χαρακτήρων, καθώς και ότι δεν ήθελε να ασχοληθεί αρχικά με την εταιρεία, αλλά να κάνει κάτι άλλο στη ζωή του. Αποτέλεσμα αυτών των συνθηκών αλλά και της κρίσης της αγοράς ήταν η El Greco να ακολουθήσει φθίνουσα πορεία και τελικά να πουληθεί στην πολυεθνική Hasbro. Κάπως έτσι, o Απόστολος Βακάκης καλείται να επινοήσει ξανά τον ίδιο του τον εαυτό και να πάρει τον δικό του δρόμο, αφού αυτός ήταν που πούλησε την εταιρεία, όπως ακούγεται, παρά τη διαφωνία του ίδιου του πατέρα. Μαζί με έναν φίλο του που κατόπιν αποχώρησε από το κοινό σχήμα δημιούργησε αργότερα την Jumbo. Μια εταιρεία που ξεκίνησε την πορεία της το 1986, μια περίοδο ανόδου του διαθέσιμου εισοδήματος των Ελλήνων και γενικευμένης ευημερίας. 
Συγκεκριμένα, η ιστορία των Jumbo ξεκινά με τη λειτουργία του πρώτου υπόγειου καταστήματος στη Γλυφάδα το 1986, το οποίο πλέον διατηρεί ο τέως συνεργάτης του κ. Βακάκη, με τον οποίο ο επιχειρηματίας δεν έχει πλέον σχέσεις... 


Ο τελευταίος δεν υπήρξε και ο μόνος άνθρωπος με τον οποίο ήρθε σε αντιπαράθεση ο επιχειρηματίας. Και αυτό διότι εκ χαρακτήρος θεωρείται «μοναχικός λύκος» και σκληρός businessman. Ενας σύνθετος χαρακτήρας, όπως σύνθετοι είναι όλοι οι πραγματικά χαρισματικοί άνθρωποι. Στη συνέχεια η Jumbo θα κάνει ένα απίστευτο ράλι κερδών και ανάπτυξης με προμήθειες και μονάδες παραγωγής στην Κίνα, καθώς ο Απόστολος Βακάκης θα είναι ο πρώτος Ελληνας businessman που θα δει τις ευκαιρίες που ανοίγονταν στην Ασία. 
H Jumbo χάρη στη διορατικότητά του θα μετατραπεί σε ένα παγκόσμιο case study επιτυχίας, το οποίο μέχρι και σήμερα εκπλήσσει ακόμα και τους πιο δύσκολους και απαιτητικούς λιανέμπορους του κόσμου. Δεν υπάρχει δηλαδή πουθενά το μοντέλο του σούπερ μάρκετ παιχνιδιού, το οποίο, εκτός από τα είδη για παιδιά, περιλαμβάνει προϊόντα κιγκαλερίας, προσωπικής φροντίδας και υγιεινής, ακόμα και σοκολάτες ή σνακ. Οταν στις αρχές εξάλλου του 2000 γνωστός ρεπόρτερ, αστειευόμενος, ανέφερε ότι «στο τέλος ο Βακάκης θα πουλάει ακόμα και τυρί φέτα στα μαγαζιά του», δεν μπορούσε να φανταστεί ότι πολύ σύντομα θα έβλεπε στα ράφια των Jumbo να πωλούνται Coca-Cola, τσιπς, γκοφρέτες και άλλα διατροφικά είδη. 

Η πρώτη σύζυγος του Απόστολου Βακάκη και μητέρα των παιδιών του Εφη

Οι διαφημιστικές εμπνεύσεις και τα αυτοκίνητά του 

Ο Απόστολος Βακάκης φημίζεται για δύο προτιμήσεις του. Η πρώτη είναι η αγάπη του για τις ξανθές γυναίκες. Ξανθιά ήταν η πρώτη του γυναίκα Εφη που, αν και Ελληνίδα, πολλοί τη θεωρούσαν Βρετανίδα, ξανθιά και η Αλίκη Μπενρουμπή, με την οποία είχε μακρόχρονη σχέση μετά. Η δεύτερη προτίμησή του είναι τα τζάμια στα γραφεία του τα οποία θέλει να είναι διάφανα. Κατά κάποιους καχύποπτους, επειδή θέλει να έχει άμεσο έλεγχο του ποιοι και πόσο εργάζονται εντός της εταιρείας του. Κατά άλλους, επειδή θέλει απόλυτη διαφάνεια στις σχέσεις με τους ανθρώπους του στο πρότυπο των προτεσταντών. Ο ίδιος πάντως αυτή τη στιγμή της μεγάλης κρίσης δίνει δουλειά σε 4.735 εργαζόμενους, αυξάνοντας, παρά το κραχ της Ελλάδας, διαρκώς το δυναμικό του. Τι καλύτερο σε μια χώρα η οποία χειμάζεται και η νεολαία της υποαπασχολείται ή είναι άνεργη; Με 72 καταστήματα, 52 στην Ελλάδα, 5 στην Κύπρο, 8 στη Βουλγαρία και 7 στη Ρουμανία καθώς και με ένα δυναμικό e-shop που τετραπλασίασε τις πωλήσεις του το 2016, η εταιρεία έχει συνάψει συμβάσεις εμπορικής συνεργασίας με εταιρείες που διατηρούν καταστήματα τα οποία φέρουν το σήμα της Jumbo στην ΠΓΔΜ (FYROM), στην Αλβανία και στο Κόσοβο. Ακόμα και η κυπριακή κρίση και το γεγονός ότι η επιχείρηση είχε σημαντικά ποσά στις κυπριακές τράπεζες κατά την περίοδο κουρέματος των καταθέ­σεων, την άνοιξη του 2013, δεν έπληξε αυτόν τον κολοσσό. 


Βέβαια σε όλα αυτά τα θετικά υπάρχει και μια άλλη όψη. Δεν είναι λίγες οι φορές που ο κ. Βακάκης έχει καταγγελθεί για τις συνθήκες εργασίας στα καταστήματά του από συνδικαλιστές που μιλάνε για «συνθήκες Κίνας» που επικρατούν σε μια χώρα-μέλος της Ε.Ε. Ποιος όμως μπορεί να κατηγορήσει έναν άνθρωπο που πέτυχε και που σε αντίθεση με άλλους επιχειρηματίες όχι μόνο δεν κλείνει μαγαζιά, αλλά ανοίγει όλο και περισσότερα; Εναν εργοδότη συνεπή στις πληρωμές του που αυξάνει την απασχόληση αντί να τη μειώνει; 

Παρά την επιτυχία του, ο businessman δεν συχνάζει σε κοσμικά σαλόνια και events αν και διατηρεί φιλίες με πολλούς γνωστούς επιχειρηματίες και σπανιότερα με πολιτικούς. Πολλές Παρασκευές θα τον βρει κανείς να πίνει το κρασί και να τρώει μπαρμπούνια στη γνωστή ψαροταβέρνα του Μοσχάτου «Τα Κανάρια», ενώ, παρά τη μεγάλη συλλογή αυτοκινήτων που διαθέτει κυρίως με Mercedes, οι περισσότεροι θυμούνται μια λευκή BMW μηχανή μεγάλου κυβισμού (4.000 κ.) με την οποία μετακινούνταν. 

Αν και τα περισσότερα δημοσιεύματα παρουσίασαν τον Γιώργο Βακάκη ως τον φυσικό και λογικό του διάδοχο, ο Απόστολος Βακάκης δεν είχε ανοίξει πότε τέτοιο θέμα και δρούσε σαν να είναι ο ίδιος αναντικατάστατος και να έχει όλη τη ζωή μπροστά του. Στον ίδιο εξάλλου οφείλεται μέχρι και η διαφημιστική επιτυχία των Jumbo. Πολλά από τα σποτ που έχουμε δει, όπως αυτά με τον Γιάννη Φλωρινιώτη ή την Αντζελα Δημητρίου και άλλα, είναι προσωπικές του ιδέες και εμπνεύσεις που συντελέστηκαν με τη βοήθεια της διαφημιστικής εταιρείας Pollen, με την οποία έχει αποκλειστική συνεργασία. Πολλές φορές οι καμπάνιες δημιούργησαν συζητήσεις, προκάλεσαν έως και πολιτικές παρεμβάσεις, όπως πρόσφατα από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των φύλων, πάντοτε όμως πετύχαιναν τον στόχο τους: να συζητηθούν. Τα συστατικά τους δεν ήταν άλλα από την έμπνευση, το χιούμορ, τη διακωμώδηση και την προσαρμογή παλιών και ξεχασμένων μα ιδιαίτερα αγαπημένων τραγουδιών που θύμιζαν πολλά πρώτα απ’ όλα στους άμεσα ενδιαφερόμενους πελάτες του. Τους γονείς που χατίρι δύσκολα χαλάνε στα παιδιά τους. 

Παρά το διαζύγιο από τη μητέρα των παιδιών του  Εφη Γιατίλη, ο Απόστολος Βακάκης μέχρι και σήμερα διατηρεί μια καλή σχέση μαζί της. Μάλιστα τα σπίτια τους βρίσκονται δίπλα-δίπλα στην Κηφισιά. Η ίδια παρά τους μετέπειτα έρωτες του 63χρονου επιχειρηματία, παραμένει, όπως λένε όσοι τους γνωρίζουν, ο μεγαλύτερος του έρωτας γι’ αυτό και κράτησε τόσα χρόνια. Από τις δύο του κόρες, η Σοφία έχει αναλάβει ρόλο στην Jumbo με ενασχόληση στο μάρκετινγκ και την επικοινωνία, ενώ η άλλη του κόρη Χριστίνα βρισκόταν πιο κοντά στον αδελφό της Γιώργο, καθώς ζούσαν μαζί στο Μαϊάμι, όπου σπούδαζε η πρώτη Μαγειρική, ο δε άτυχος νεαρός Οικονομικά. 

Ο Απόστολος Βακάκης με την κόρη του Χριστίνα σε ευτυχισμένες στιγμές

Αποχώρησε από την εταιρεία του! 

Το 2014 πάντως ο Απόστολος Βακάκης, σε μια κίνηση με πολλές αναγνώσεις, είχε αποχωρήσει από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου του ομίλου του, λίγο μετά από ένα εντυπωσιακό ράλι της μετοχής του στις αρχές του συγκεκριμένου έτους το οποίο αντανακλούσε την πολύ καλή πορεία του γκρουπ. Ο επιχειρηματίας τόνιζε τότε ότι ήθελε να αποδεσμευθεί από τον φόρτο των υποχρεώσεών του στην Ελλάδα και να αφοσιωθεί περισσότερο στις δραστηριότητες στο εξωτερικό. Αλλοι πάλι έλεγαν ότι έβλεπε τις αρνητικές εξελίξεις που έρχονταν και επιδίωκε απεγκλωβισμό από μια δύσκολη ελληνική πραγματικότητα αφήνοντας χώρο στα παιδιά του. Τελικά η πορεία έδειξε ότι δεν είχε κατά νου κάτι τέτοιο.

Δεν θα πρέπει πάντως να ξεχνάμε πως ακόμα και τα ξένα funds είχαν δώσει απεριόριστη ψήφο εμπιστοσύνης στην Jumbo ακόμα κι όταν όλοι μιλούσαν για έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Καθόλου τυχαίο δεν είναι το ότι ο Μαρκ Μόμπιους με το fund Franklin Templeton, η αμερικανική Fidelity και η First Eagle Investments Mana­gement του Τζον Αρνολντ, μια επενδυτική εταιρεία στη διοίκηση της οποίας υπάρχουν πολλά πρώην στελέχη της Lehman Brothers, τοποθετήθηκαν στην ελληνική εταιρεία με τον Απόστολο Βακάκη να διατηρεί ποσοστό προσωπικά μέσω της Karpathia Foundation.

Εχοντας αφήσει πίσω τις μηχανές μεγάλου κυβισμού που υπεραγαπούσε -αν και φύσει συντηρητικός οδηγός ο ίδιος- στον εαυτό του επιτρέπει μια άλλη πολυτέλεια. Συγκεκριμένα χρησιμοποιεί τακτικά το ελικόπτερο για να μετακινηθεί στο δίκτυο των καταστημάτων που απλώνεται σε Ελλάδα, Κύπρο, Βουλγαρία και Ρουμανία. Ανθρωπος που του αρέσει να σοκάρει, έμεινε πάντως στην Ιστορία και για ένα άγνωστο στους περισσότερους περιστατικό: όταν το 2002 είχε βραβευτεί ως κορυφαίος λιανέμπορος της χρονιάς σε μια ανοιχτή εκδήλωση στο ξενοδοχείο «Intercontinental», από το βήμα των βραβείων, αντί να ευχαριστήσει όσους τον τίμησαν, κυριολεκτικά τους καταχέριασε με ένα μανιφέστο προσβολών για την κατάντια της χώρας, του εμπορίου, της οικονομίας και της πολιτικής.


Οι διοργανωτές -πολύ λογικά- αισθάνθηκαν προσβεβλημένοι έχοντας κάθε δίκιο να γκρινιάζουν. Από την άλλη πλευρά τα πυρά του πέτυχαν κι έναν πολιτικό που, όπως αποδείχθηκε, έπρεπε να τα «ακούσει». Τον τότε υπουργό Ανάπτυξης Ακη Τσοχατζόπουλο. Εστω και από σπόντα, λοιπόν, ο Απόστολος Βακάκης φαίνεται να κατάλαβε προς τα πού πήγαινε το πράγμα με έναν πολιτικό που σύντομα βρέθηκε πίσω από τα σίδερα της φυλακής. Πάντα όμως έτσι δεν ήταν ο κορυφαίος businessman; Ενας διορατικός άνθρωπος. Το μόνο που δεν μπορούσε να προβλέψει ήταν η τραγική τύχη του γιου του, ο οποίος έχασε τη ζωή του σε ένα από τα παρατημένα οχήματα του πατέρα του, τα οποία μάλιστα δεν χρησιμοποιούσε και συχνά...

 Η Εφη Βακάκη με την άλλη κόρη της Σοφία


Το σπίτι της οικογένειας Βακάκη στην Πολιτεία