Έρευνα καταγράφει την ιστορία των προσφύγων στον Πειραιά

Την καταγραφή και ανάδειξη της ιστορικής προσφυγικής μνήμης στις γειτονιές του Πειραιά, επιχειρεί ερευνητικό πρόγραμμα που υλοποιεί το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και η Περιφέρεια Αττικής και παρουσιάστηκε σήμερα σε ημερίδα στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.

Μόνο το Σεπτέμβριο του 1922 έφτασαν στον Πειραιά 40.000 πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, οι οποίοι επέβαιναν σε 35 ατμόπλοια και ένα υπερωκεάνιο. Πολλοί από αυτούς που αποβιβάστηκαν στο λιμάνι μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή εγκαταστάθηκαν στις γειτονιές του Πειραιά: για παράδειγμα στη Νίκαια κατευθύνθηκαν όσοι είχαν τη δυνατότητα να αγοράσουν σπίτια και στη Δραπετσώνα όσοι δεν είχαν σπίτι και κατέλαβαν έρημες περιοχές, όπου έχτισαν παραπήγματα.

Το ερευνητικό πρόγραμμα «Προσφυγικές γειτονιές του Πειραιά: από την ανάδυση στην ανάδειξη της ιστορικής μνήμης» έχει ξεκινήσει εδώ και δύο μήνες. Στόχος του είναι να αναπτύξει ένα πλαίσιο συντονισμένων δράσεων για την ανάδειξη της ιστορικής μνήμης. Στο πλαίσιο αυτό θα πραγματοποιηθούν τέσσερις δέσμες δράσεων, τις οποίες παρουσίασαν ο ιστορικός και διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Δημήτρης Δημητρόπουλος, και η ιστορικός και συντονίστρια του προγράμματος, Ελένη Κυραμαργιού. Η πρώτη αφορά στον εντοπισμό και την καταγραφή αρχειακού υλικού σε δήμους, συλλόγους και φορείς, που συχνά βρίσκεται στην αφάνεια. Η δεύτερη δράση αφορά στη χωρική τεκμηρίωση των προσφυγικών συνοικισμών και στο πλαίσιο αυτό θα συγκροτηθεί ένας ψηφιακός άτλαντας των συνοικισμών αυτών στον Πειραιά, το Κερατσίνι, τη Δραπετσώνα, τη Νίκαια, τον 'Αγιο Ιωάννη Ρέντη και το Πέραμα.

Οικογένειες προσφύγων την ώρα του συσσιτίου

Η τρίτη δράση θέτει στο επίκεντρο την ενεργό εμπλοκή των κατοίκων στην ανάδειξη της Ιστορίας και του πολιτισμού της περιοχής τους. Θα συγκροτηθούν ομάδες προφορικής ιστορίας και θα αναλάβουν να διερευνήσουν ένα ιστορικό θέμα. Επίσης, στην κατεύθυνση της βιωματικής κατανόησης της Ιστορίας θα διοργανωθούν ιστορικοί περίπατοι και άλλες δράσεις, ώστε όλη η πόλη να μετατραπεί σε ένα ανοιχτό εργαστήριο. Τέλος, θα δημιουργηθεί διαδικτυακή πύλη, όπου θα αναρτηθεί όλο το υλικό της έρευνας. Εκτός από την ιστορία του Πειραιά, τους συμμετέχοντες στη σημερινή ημερίδα απασχόλησε και το προσφυγικό ζήτημα όπως εξελίσσεται σήμερα.

«Είναι στο συμφέρον όλων των λαών και κάθε ανθρώπου χωριστά να αγκαλιάσει τους πρόσφυγες και το προσφυγικό ζήτημα γιατί θα κερδίσει η κάθε χώρα και η κάθε κοινωνία πολλά από αυτό», παρατήρησε ο βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ, Θοδωρής Δρίτσας.

Ο τομεάρχης Μεταναστευτικής Πολιτικής της Νέας Δημοκρατίας, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, τόνισε από την πλευρά του ότι «πρέπει να βρούμε μια πολιτική πρόταση που να μην καλλιεργεί το ρατσισμό και να ακολουθεί τη μέση οδό: των ανθρωπιστικών αρχών που η Ευρώπη οφείλει να τηρεί και του αισθήματος ασφάλειας για τον Ευρωπαίο πολίτη».

Η άφιξη των προσφύγων με βάρκες στο λιμάνι του Πειραιά


«Ως Ελλάδα πρέπει να προσφέρουμε την προσπάθεια συνολικής ένταξης των προσφύγων στην κοινωνία, μέσα από τη στέγαση, την εκπαίδευση και την απασχόληση. Φοβάμαι όμως ότι με τον τρόπο που σχεδιάζεται η φιλοξενία δεν δίνονται ευκαιρίες», υπογράμμισε ο γραμματέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, Βασίλης Χρονόπουλος.

«Σε πολλά πράγματα είναι σαν να μην πέρασε μια μέρα, σαν να είμαστε στο 1922, απλά οι φωτογραφίες δεν είναι ασπρόμαυρες, αλλά έγχρωμες», παρατήρησε χαρακτηριστικά ο υπεύθυνος προγραμμάτων του ελληνικού τμήματος των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα», Απόστολος Βεΐζης. Ο ίδιος τόνισε ότι στην Ευρώπη του 2017 «έχουμε στείλει στο καλάθι των αχρήστων την αίσθηση της ανθρωπότητας, ότι δηλαδή είμαστε άνθρωποι πάνω από όλα» και πρότεινε «να αλλάξει η σκέψη των καταυλισμών. Πρέπει οι πρόσφυγες να ζουν στον αστικό ιστό, να έχουν πρόσβαση στα νοσοκομεία και τα παιδιά να πηγαίνουν σχολείο».

Τη σύγχρονη διαχείριση του προσφυγικού έχει σηματοδοτήσει η υπογραφή της Συμφωνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης- Τουρκίας ένα χρόνο πριν. Ο Σπύρος Απέργης, μέλος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου χαρακτήρισε τη συμφωνία «μια αξιακή παραχώρηση από το νομικό πολιτισμό της ΕΕ γιατί αποτελεί ένα ρήγμα στην προστασία των προσφύγων». Η Εθνική Επιτροπή, συνέχισε, έχει προτείνει να αυξηθούν οι νόμιμοι τρόποι εισόδου στην Ευρώπη και να υπάρξει συμμετοχή όλων των χωρών στην κατανομή των προσφύγων.

Ελλείψει εγκαταστάσεων, οι πρόσφυγες τοποθετήθηκαν στο Δημοτικό Θέατρο


Η χώρα μας βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο, εξήγησε ο διευθυντής του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, Ηρακλής- Σπυρίδων Ακτύπης, καθώς «εκκρεμούν ενώπιον του ανωτάτου δικαστηρίου της χώρας υποθέσεις δύο προσφύγων που αμφισβητούν τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και το κατά πόσο η Τουρκία είναι ασφαλής χώρα. Από την απόφαση που θα ληφθεί θα κριθούν πολλά. Είμαστε σε μια ιστορική καμπή που όλοι πρέπει να αναλάβουμε τις ευθύνες μας».

Ο Πειραιάς πρωταγωνίστησε και πάλι τα τελευταία δύο χρόνια στο προσφυγικό ζήτημα, ιδίως κατά την περίοδο που πρόσφυγες διέμεναν στο λιμάνι. «Ο Πειραιάς έχει πολύ μεγάλη σχέση με αυτό που λέγεται μετανάστευση και προσφυγικό και έχουμε συγκλονιστικές εμπειρίες για το πώς υποδέχτηκε τον προηγούμενο χρόνο τους πρόσφυγες στο λιμάνι», επισήμανε η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Ελένη Σταματάκη.

«Όπως το 1922 έτσι και σήμερα η περιοχή του Πειραιά και οι γύρω περιοχές έπαιξαν ιδιαίτερο ρόλο στην υποδοχή των προσφύγων», πρόσθεσε ο αντιπεριφερειάρχης Αττικής, Χρήστος Καπάταης. Σύμφωνα με στοιχεία που παρέθεσε ο εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Γιώργος Τσαρμπόπουλος, στον Πειραιά σήμερα υπάρχουν 950 θέσεις φιλοξενίας προσφύγων σε διαμερίσματα, όπου διαμένουν 836 άτομα.