ΣτΕ: Κτηματολόγιο χωρίς δασικούς χάρτες δεν εξασφαλίζει τις ιδιοκτησίες

«Στον αέρα» εξακολουθεί να βρίσκεται αλλά και θα βρίσκεται για αρκετό διάστημα ακόμη το Ελληνικό σήριαλ που λέγεται κτηματογράφηση (κτηματολόγιο), καθώς το Συμβούλιο της Επικρατείας επανέλαβε για ακόμη μια φορά ότι η κατάρτιση δασικών χαρτών και δασολογίου (κύρωση  δασικών χαρτών) πρέπει να προηγηθεί της ολοκλήρωσης του κτηματολογίου και έδωσε νέα, δεύτερη, προθεσμία 6 μηνών προκειμένου να εκδώσει οριστική απόφαση, αφού πρώτα απαντηθούν και πάλι από την Πολιτεία 6 νέα ερωτήματα.

Υπενθυμίζεται ότι το περασμένο έτος η αυξημένη 7μελής σύνθεσης του Ε΄ Τμήματος  του ΣτΕ με πρόεδρο την Αγγελική Θεοφιλοπούλου (έχει συνταξιοδοτηθεί) και εισηγήτρια την τότε σύμβουλο Επικρατείας  και σήμερα αντιπρόεδρο Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, εξέδωσε  μια σειρά αναβλητικών αποφάσεων του (805- 808/2016) με τις οποίες καλούσε τα συναρμόδια υπουργεία να απαντήσουν σε ερωτήματα, προκειμένου οι σύμβουλοι Επικρατείας να μορφώσουν γνώμη και να εκδώσουν οριστικές αποφάσεις.

Ειδικότερα, οι σύμβουλοι Επικρατείας το 2016 έθεσαν 3 ερωτήματα προκειμένου να παρασχεθούν τεκμηριωμένες διευκρινήσεις σχετικά με τους δασικούς χάρτες 107 περιοχών διαφόρων Δήμων.

Με τις πρώτες αυτές αποφάσεις του περασμένου έτους (2016) το ΣτΕ δέχθηκε ότι η διαδικασία κτηματογράφησης μπορούσε να ξεκινήσει χωρίς να είναι έτοιμοι οι δασικοί χάρτες (προκειμένου να επισπευσθεί η σχετική διαδικασία), σημειώνοντας  ότι δεν μπορεί η κτηματογράφηση να περαιωθεί χωρίς να έχουν καταρτισθεί και κυρωθεί οι δασικοί χάρτες, ώστε τα οριστικά δεδομένα τους να λαμβάνονται υπόψη κατά την αποτύπωση των πρώτων εγγραφών στα αρμόδια κτηματολογικά βιβλία, διαφορετικά η περαίωση της κτηματογράφησης θα είναι πλημμελής και συνεπώς θα μπορεί να ακυρωθεί.

Μετά τις απαντήσεις που έλαβε το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο τώρα  το ίδιο Τμήμα (7μελής και πάλι σύνθεσης) με πρόεδρο των αντιπρόεδρο Αθανάσιο Ράντο και εισηγητή τον σύμβουλο Επικρατείας Χρήστο Ντουχάνη, εξέδωσε την  υπ΄  αριθμ. 1203/2017 απόφασή του  επί της αιτήσεως του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης.  

Να σημειωθεί ότι εκκρεμεί η έκδοση απόφασης επί της αίτησης του Γεωτεχνικού Επιμελητήριου Ελλάδος, η οποία όμως εκ των πραγμάτων θα έχει το ίδιο περιεχόμενο.

Στην τωρινή  απόφαση  του ΣτΕ γίνεται αρχικά αναφορά στην συνταγματική προστασία των δασών (άρθρο 24 του Συντάγματος), όπως επίσης γίνεται και μια αναδρομή στη νομοθεσία για την κατάρτιση των δασικών χαρτών και επισημαίνεται ότι μέσω αυτής (κατάρτισης) διασφαλίζονται τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα του Δημοσίου.

Οι σύμβουλοι Επικρατείας επαναλαμβάνουν ότι σε υπό κτηματογράφηση περιοχές στερούμενες δασικού χάρτη, όπως είναι οι επίμαχες 107, ελλείπει ο νόμιμος τίτλος για τη δήλωση των δασικών περιοχών, επί των οποίων υφίσταται το τεκμήριο ιδιοκτησίας του Δημοσίου και υπογραμμίζουν:

«Απαραίτητη, κατά νόμο, προϋπόθεση για την έγκυρη τελείωση του κτηματολογίου σε ορισμένη υποδιαίρεση του εθνικού χώρου, είναι η προηγούμενη ουσιαστική ολοκλήρωση του δασολογίου στην ίδια περιοχή, αφού μόνη αυτή μπορεί να εξασφαλίσει για το Δημόσιο αλλά, αντιστοίχως, και για τους ιδιώτες, νόμιμο τίτλο δήλωσης ιδιοκτησίας».

Έτσι, συνεχίζουν οι σύμβουλοι Επικρατείας, «η κατάρτιση των δασικών χαρτών και του δασολογίου, που συνιστά και αυτοτελώς συνταγματική επιταγή, η συμμόρφωση προς την οποία έχει, μάλιστα, αδικαιολογήτως βραδύνει, οφείλει, πάντως, να προηγηθεί του κτηματολογίου, προκειμένου το τελευταίο να εξοπλιστεί με τη δυνατότητα να εγγυηθεί αποτελεσματικά την προστασία των στοιχείων της δημόσιας κτήσης που έχουν δασικό χαρακτήρα, επιτελώντας και αυτό τη συνταγματική αποστολή του».

Όμως, οι δικαστές του ΣτΕ επανέρχονται λίγες παραγράφους παρακάτω, επισημαίνοντας ότι η κατάρτιση του δασολογίου,   έχει βραδύνει επί αδικαιολογήτως μακρό χρονικό διάστημα, που υπερβαίνει τα συνταγματικά όρια.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η παράγραφος 22 της δικαστικής απόφασης που αναφέρει:

«Νομίμως καταρχήν, ο νομοθέτης έχει προβλέψει και η διοίκηση έχει κινήσει τόσο τη διαδικασία του κτηματολογίου όσο και αυτήν του δασολογίου. Περαιτέρω, όμως, η διαδικασία κατάρτισης των δασικών χαρτών, η οποία, μάλιστα, έχει κινηθεί, κατά βάση, για περιοχές του αστικού, κυρίως, χώρου ήδη από το έτος 2008 (πρόγραμμα Forest Map), δεν έχει προοδεύσει σε σημαντικό βαθμό, αφού ελάχιστες περιοχές μικρής έκτασης (προ-καποδιστριακοί Δήμοι) διαθέτουν κυρωμένους δασικούς χάρτες, η δε κύρωσή τους παραμένει στις περισσότερες περιπτώσεις μερική, διότι εκκρεμεί μεγάλος αριθμός αντιρρήσεων, οι οποίες παρέμειναν ανεξέταστες επί μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την άσκησή τους.

Αντιθέτως, η διαδικασία κτηματογράφησης έχει προοδεύσει σε σημαντικό βαθμό, όπως προκύπτει τόσο από την έκδοση πράξεων διαπιστωτικών της ενάρξεως λειτουργίας του κτηματολογίου όσο και από την καταχώρηση των εγγραπτέων δικαιωμάτων σε σημαντικό αριθμό των ως άνω τέως Δήμων.

Έτσι, όμως, η πορεία ολοκλήρωσης των δύο διαδικασιών εμφανίζεται να ακολουθεί πρωθύστερη σειρά, με το κτηματολόγιο να ευρίσκεται εγγύτερα προς την ολοκλήρωση, το γεγονός δε αυτό, αφενός μεν αφήνει χωρίς πλήρη προστασία το δασικό πλούτο της χώρας, ο οποίος αποτελεί, κατά τα προαναφερόμενα, πολύτιμο περιβαλλοντικό αγαθό, αφετέρου δε, και ιδίως, αποκόπτει από τη δημόσια κτήση δασικού χαρακτήρα εκτάσεις και, μάλιστα, ευρισκόμενες πλησίον αστικών περιοχών, όπως οι επίμαχες, αφού τα εγγραφέντα φερόμενα ως δικαιώματα οποιουδήποτε τρίτου επ’ αυτών βαίνουν προς οριστικοποίηση, η δε αμφισβήτησή τους από το Δημόσιο, ακόμη και αν ευδοκιμήσει, θα έχει μόνον ενοχικές συνέπειες.

Υπό τα δεδομένα αυτά, και ενόψει όσων έγιναν ανωτέρω δεκτά, η παράλειψη της διοίκησης να καταρτίσει και οριστικοποιήσει τους δασικούς χάρτες, αφού εξετάσει τις επί μακρόν εκκρεμούσες αντιρρήσεις κατά όσων από αυτούς έχουν αναρτηθεί, μπορεί να επιδράσει επί του κύρους των διαπιστωτικών πράξεων λειτουργίας του κτηματολογίου και της νομιμότητάς του εν γένει, με σοβαρότατες συνέπειες για την ασφάλεια των συναλλαγών, την ορθολογική οργάνωση και ανάπτυξη της χώρας και τη δημόσια πίστη».

Τέλος, οι σύμβουλοι Επικρατείας, εξέδωσαν αναβλητική απόφαση με  την  οποία ζητούν από τους αρμόδιους κρατικού φορείς   να εκθέσουν με πληρότητα και σαφήνεια τις απόψεις τους επί 6   ερωτημάτων, υποβάλλοντας παράλληλα στο δικαστήριο και τα αντίστοιχα στοιχεία. Αφού λάβουν τις απαντήσεις, στην συνέχεια θα εκδώσουν οριστική απόφαση.
 

Τα 6 ερωτήματα που ζητούν απάντηση

Τα 6 ερωτήματα στα οποία καλείται η διοίκηση να απαντήσει είναι:

α) ποιός είναι ο εκτιμώμενος χρόνος ολοκλήρωσης και κύρωσης των δασικών χαρτών και, περαιτέρω, της κατάρτισης δασολογίου, ιδίως στις περιοχές που κηρύχθηκαν υπό κτηματογράφηση, αλλά και ευρύτερα, στο σύνολο του εθνικού χώρου,

β) ποιός είναι, κατά τις τεκμηριωμένες βάσει διεξοδικού χρονοδιαγράμματος προβλέψεις της, ο εκτιμώμενος χρόνος ολοκλήρωσης των δασικών χαρτών στις περιοχές, όπου το κτηματολόγιο έχει ήδη λειτουργήσει σε μη οριστική μορφή και έχουν γίνει οι πρώτες εγγραφές,

γ) ποιά μέτρα έχει ήδη λάβει και ποιά προτίθεται να λάβει η διοίκηση, προκειμένου οι δασικού χαρακτήρα εκτάσεις, επί των οποίων έχουν εγγραφεί δικαιώματα βάσει δηλώσεων τρίτων, να μην αποσυνδεθούν από τη δημόσια κτήση στις περιοχές που ήδη λειτουργεί σε μη οριστική μορφή κτηματολόγιο,

δ) ποιά μέτρα έχει ήδη λάβει και ποια προτίθεται να λάβει, προκειμένου οι δασικές εκτάσεις που δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις υπαγωγής στη δασική νομοθεσία βάσει των κριθεισών ως αντισυνταγματικών   και καταργηθείσων (άρθρο 9 παρ. 1 ν. 3818/2010) διατάξεων του άρθρου 1 παρ. 1 του ν. 3208/2003, να συμπεριληφθούν στους δασικούς χάρτες, τούτο δε, πέραν των γενικού χαρακτήρα εκτιμήσεων που περιέχονται στο προαναφερόμενο 1308/27.10.2016 έγγραφο,

ε) σε πόσες από τις υπό κτηματογράφηση περιοχές προβλέπει ότι είναι δυνατή η ολοκλήρωση των δασικών χαρτών πριν από τη λειτουργία του κτηματολογίου, και

στ) σε πόσες από τις υπό κτηματογράφηση περιοχές επίκειται η λειτουργία κτηματολογίου χωρίς να έχουν ολοκληρωθεί και κυρωθεί δασικοί χάρτες.