Έκθεση-σοκ του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες στην Ελλάδα

Ιδιαίτερη ανησυχητική για την συνθήκες διαβίωσης και τα ανθρώπινα δικαιώματα των προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα είναι η έκθεση των Ηνωμένων Εθνών που δημοσιεύει κατά αποκλειστικότητα το protothema.gr.

Στο περιεχόμενο της έκθεσης γίνεται λόγος « για απίστευτο συνωστισμό» στα καμπ φιλοξενίας, για «έλλειψη  αστυνόμευσης», για υπαλλήλους κρατικών υπηρεσιών που απουσιάζουν τα Σαββατοκύριακα με αποτέλεσμα να δημιουργείται μπάχαλο και σε αρκετές των περιπτώσεων η κατάσταση να ξεφεύγει εκτός ελέγχου, για έλλειψη επαρκούς σίτισης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης που έχουν δημιουργήσει «αισθήματα νευρικότητας, αγανάκτησης, κατάθλιψης και σύγχυσης στους μετανάστες».
   
Ο Ειδικός Εισηγητής ανησυχεί ιδιαίτερα για τις ανεπαρκείς συνθήκες κράτησης και την χαοτική κατάσταση στα κέντρα κράτησης και αναγνώρισης, όπου διαπιστώνει έναν απίστευτο συνωστισμό με οικογένειες να διαβιούν στον ίδιο χώρο με νέους άντρες, την απουσία κρατικών υπηρεσιών τα Σαββατοκύριακα, την έλλειψη αστυνόμευσης και την ανεπαρκή διαδικασία περιφρούρησης των εγκαταστάσεων κράτησης.

Οι συνθήκες στα κέντρα κράτησης και αναγνώρισης, καθώς και στους ανοιχτούς καταυλισμούς στα νησιά του Αιγαίου είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικές εξαιτίας της υπερπληρότητας των εγκαταστάσεων. Τα κέντρα κράτησης και αναγνώρισης δεν διαθέτουν επαρκείς εγκαταστάσεις υγιεινής, αρκετά τρόφιμα και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.  

Ο τεράστιος υπερπληθυσμός στα κέντρα κράτησης και αναγνώρισης, στους επίσημους και ανεπίσημους καταυλισμούς στην ηπειρωτική Ελλάδα, οι κατώτερης ποιότητας συνθήκες διαβίωσης, η έλλειψη επαρκούς σίτισης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και πληροφόρησης, έχουν δημιουργήσει αισθήματα νευρικότητας, αγανάκτησης, κατάθλιψης και σύγχυσης στους μετανάστες που φιλοξενούνται στα νησιά και την ηπειρωτική Ελλάδα. Απεργίες πείνας, βίαιες συγκρούσεις και απειλές για αυτοπυρπόληση καταγράφονται σε όλη την επικράτεια της χώρας.    

Η στάση πολλών πρωταγωνιστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), και ιδιαίτερα μέσα σε κράτη-μέλη της ΕΕ, καταδεικνύει πως θεωρούν οτι τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου είναι επουσιώδη (ασήμαντα) σε σχέση με τους μετανάστες υπό τις παρούσες συνθήκες.  

Ο Ειδικός Εισηγητής διαπίστωσε μια γενικευμένη αίσθηση ανασφάλειας λόγω της έλλειψης κατάλληλης αστυνόμευσης μέσα στα ανοιχτά κέντρα υποδοχής και στα κλειστές εγκαταστάσεις κράτησης.  

Η πρόσβαση σε γιατρούς και ιατρικό προσωπικό είναι ανεπαρκής, ιδιαίτερα σε ευπαθείς ομάδες που χρήζουν ιατρικής βοήθειας. Ο Ειδικός Εισηγητής παρατήρησε απουσία δευτεροβάθμιας ιατρικής περίθαλψης: άτομα με διαβήτη ή χρόνιες παθήσεις δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση στα κατάλληλα φάρμακα. Εξειδικευμένες υπηρεσίες που απαιτούνται για φροντίδα ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας ή για τα θύματα βασανισμού είναι ανεπαρκείς στους περισσότερους χώρους διαμονής. Η διαθεσιμότητα φαρμάκων και η προσβασιμότητα σε ιατρικές εξετάσεις αποτελούν τεράστια πρόκληση καθώς το δημόσιο σύστημα υγείας βρίσκεται υπό σημαντική πίεση. Επιπλέον υπάρχουν εμπόδια στην αποτελεσματική πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, εξ’αιτίας έλλειψης διερμηνέων, ή λόγω της αδυναμίας να ληφθούν υπόψιν οι πολιτισμικές ευαισθησίες.  
 

Κινδυνεύουν οι αδέσμευτες γυναίκες

Ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ παρατήρησε την απουσία ειδικά διαμορφωμένων χώρων για αδέσμευτες γυναίκες, οικογένειες και ασυνόδευτα ανήλικα παιδιά, εκθέτοντας έτσι τις γυναίκες και τα παιδιά σε αυξημένους κινδύνους κακοποίησης. Οι εγκαταστάσεις υγιεινής και τα ντους είναι ανεπαρκή, και ο Ειδικός Εισηγητής ενημερώθηκε για περιπτώσεις εγκαταστάσεων υγιεινής χωρίς επαρκή φωτισμό τη νύχτα ή χωρίς κλειδαριές σε πόρτες, αναγκάζοντας τις γυναίκες να αποφεύγουν να τις χρησιμοποιούν τη νύχτα λόγω φόβου.  

 Η έλλειψη κατάλληλης τροφής στους χώρους αποτελεί ζήτημα προστασίας που επηρεάζει τις θρεπτικές ανάγκες των πιο ευπαθών ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, των γηραιότερων και των εγγύων. Γονείς μωρών εξέφρασαν τα παράπονά τους σχετικά την έλλειψη παιδικών τροφών, ενώ συγκεκριμένες διατροφικές απαιτήσεις δεν ήταν διαθέσιμες σε όλους τους χώρους που έγιναν επισκέψεις.

Παρά την καλή θέληση πολλών εκ των εμπλεκομένων, συχνά οι ρόλοι τους ήταν μπερδεμένοι, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση προβλημάτων οργανωτικής φύσης, σύγχυση και εσφαλμένη αντίληψη περί ευθύνης μεταξύ των μεταναστών και προσφύγων.

Ο Ειδικός Εισηγητής του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ανησυχεί ιδιαίτερα για την έλλειψη σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης, καθώς και για την έλλειψη διαχείρισης σωστού και οργανωμένου καταυλισμού. Υπογραμμίζει την ανάγκη για αποτελεσματική και επαγγελματική διαχείριση του καταυλισμού, ώστε να διασφαλιστεί ο σωστός και λογικός συντονισμός όλων των δράσεων από όλους τους εμπλεκόμενους για την αποφυγή υπερβολικής σύγχυσης και της διάκρισης μεταξύ εθνοτήτων, κάτι το οποίο απαιτείται για την οικοδόμηση της εμπιστοσύνης μέσω της προώθησης της ισότητας και της δικαιοσύνης στην πρόσβαση των υπηρεσιών. 

Οι συνθήκες στους καταυλισμούς της Μόρια της Λέσβου και στο Βαθύ της Σάμου ήταν εξαιρετικά σοκαριστικές: Η Μόρια φιλοξενούσε περίπου 3.000 ανθρώπους με πληρότητα μόνο 2.000. Στο Βαθύ μόνο ένα τμήμα του καταυλισμού ήταν ανοιχτό με δυνατότητα φιλοξενίας 250 ανθρώπους, ενώ την ημέρα της επίσκεψης φιλοξενούσε 950 μετανάστες, συμπεριλαμβανομένων οικογενειών με παιδιά.

Οι προσπάθειες της ελληνικής κοινωνίας, σημειώνεται στην έκθεση, είναι αξιοθαύμαστες καθώς οι τοπικές αρχές προσέφεραν την απαραίτητη στήριξη, ενώ ο τοπικός πληθυσμός είναι άξιος συγχαρητηρίων για την φιλοξενία του, τις δωρεές και την υπομονή του.

 Έχοντας συναίσθηση των μέτρων λιτότητας στα οποία υπόκεινται ο ελληνικός λαός, ο ειδικός εισηγητής επαινεί την γενναιοδωρία του, η οποία αντικατοπτρίζεται στις μεγάλες προσφορές του σε φάρμακα, ρούχα και είδη διατροφής.