Οι λαθραίες διαδρομές των τσιγαράδικων

Σε χρυσόμαλλο δέρας για το οργανωμένο έγκλημα εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια της κρίσης το λαθρεμπόριο καπνού και τσιγάρων. Ενώ οι έρευνες και οι αναλύσεις εστιάζουν στο εμπόριο όπλων και ναρκωτικών, τα κυκλώματα των μαφιόζων θησαυρίζουν με χαμηλό ρίσκο. Και αυτός ο τρόπος είναι το λαθρεμπόριο τσιγάρων. Μόνο στην Ε.Ε. τα συνολικά κρατικά έσοδα που χάνονται από διαφυγόντες δασμούς υπολογίζονται σε 10 δισ. ευρώ τον χρόνο.

Οι εγκληματικές οργανώσεις δυναμώνουν ημέρα με την ημέρα και μεγάλο μέρος από τον τζίρο δισεκατομμυρίων το επανεπενδύουν στο λαθρεμπόριο. Αυτό, σύμφωνα με τους ειδικούς των διωκτικών αρχών, σημαίνει ολοένα πιο σύγχρονο εξοπλισμό, ξέπλυμα, δωροδοκίες κρατικών αξιωματούχων, αλλά και τοποθέτηση του χρήματος προς άλλες παράνομες δραστηριότητες.

Σε όλο αυτό το παγκόσμιο δίκτυο η Ελλάδα έχει κομβικό ρόλο, πρωτίστως λόγω της γεωγραφικής της θέσης. Βρίσκεται στο κέντρο των δύο βασικών διαδρομών των λαθρεμπόρων: τόσο αυτού που ξεκινάει από τη Βόρεια Αφρική και την Ασία και πάει προς την Ευρώπη όσο και εκείνου με αφετηρία τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, μεταξύ των οποίων η Ρωσία, η Ουκρανία, η Ρουμανία, το Μαυροβούνιο, με την Κύπρο να συμπληρώνει το παζλ, και κατάληξη την Κεντρική και κυρίως τη Βόρεια Ευρώπη. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση των ελληνικών αρχών που καλύπτει έως και το 2015, δραστηριοποιήθηκαν τη χρονιά εκείνη συνολικά 31 εγκληματικές ομάδες στο λαθρεμπόριο προϊόντων γενικότερα. Αποτελούνταν συνολικά από 217 μέλη. Οι εν λόγω ομάδες ήταν εγχώριες και αλλοδαπές.

Οι κυριότερες χώρες προέλευσης των μελών τους ήταν η Ελλάδα, η Ουκρανία, το Πακιστάν, η Σενεγάλη και η Αίγυπτος. Την αρχηγία την έχει συνήθως Ελληνας. Στην πλειονότητά τους, ήτοι οι 15 από τις 31 οργανώσεις, ασχολήθηκαν με το λαθρεμπόριο τσιγάρων και δραστηριοποιούνταν κυρίως σε Αττική και Θεσσαλονίκη. Από τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει:

■ Οι ομάδες ήταν πολυμελείς (από 6 έως 12 μέλη) ή/και ολόκληρα εγκληματικά δίκτυα (από 12 έως 39 μέλη). 

■ Στις εγχώριες ομάδες διαπιστώνεται σημαντική συμμετοχή, σε ποσοστό 51% ομογενών από χώρες της πρώην ΕΣΣΔ (Γεωργία, Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν, Κιργιστάν, Ρωσία), με αυστηρή ιεραρχία στη δομή τους. 

■ Υπάρχουν διεθνείς διασυνδέσεις με μέλη εγκληματικών ομάδων που βρίσκονται σε χώρες προέλευσης των λαθραίων τσιγάρων, όπως η Ουκρανία και η Ρωσία, σε χώρες ενδιάμεσες, όπως η Μολδαβία, το Μαυροβούνιο και η Βουλγαρία, και σε χώρες προορισμού του εμπορεύματος, όπως η Ισπανία, η Γερμανία και το Βέλγιο.

Οι τρόποι, οι δρόμοι και οι «καρφωτές»

Οι λαθρέμποροι κάνουν τόσο τις εισαγωγές όσο και τις εξαγωγές τους στην Ελλάδα με πλοία τα οποία συνήθως μεταφέρουν νόμιμα προϊόντα. Πλοία τα οποία στην πιάτσα αποκαλούνται «τσιγαράδικα». Πλησιάζουν τις ελληνικές ακτές και μεταφορτώνουν το λαθραίο εμπόρευμα σε ταχύπλοα, από τα οποία στη συνέχεια το ξεφορτώνουν σε απόμερες και απόκρημνες περιοχές, κυρίως της Πελοποννήσου, της Κρήτης και των νησιών του Ιονίου.

Στη συνέχεια τα τσιγάρα και ο καπνός φορτώνονται σε φορτηγά-οχήματα και στοιβάζονται σε αποθήκες για την περαιτέρω προώθηση. Ειδικά τα φορτία που τα βγάζουν σε ερημικές παραλίες της Δυτικής Ελλάδας, κυρίως στην Αιτωλοακαρνανία, αλλά και στην Κρήτη, προέρχονται από λιμάνια του Μαυροβουνίου, της Κίνας, του Βιετνάμ, της Σιγκαπούρης, της Μαλαισίας, των Φιλιππίνων, της Αιγύπτου, της Κύπρου, της Βουλγαρίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Τουρκίας. Για την κάλυψη του παράνομου φορτίου χρησιμοποιούν διάφορα προϊόντα όπως έπιπλα, είδη ένδυσης, φρούτα, pellet, πλαστικά είδη κ.τ.λ. 

Μόλις παραληφθεί το εμπόρευμα, μπαίνει στο παιχνίδι η εγκληματική οργάνωση που παρακολουθεί την πορεία του κοντέινερ. Το κλέβουν και βγάζουν από τις κρύπτες τα λαθραία. Καθημερινά στα λιμάνια του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης, του Ηρακλείου και του Βόλου διακινούνται χιλιάδες κουτιά των οποίων ο έλεγχος είναι δύσκολος, λόγω της έλλειψης προσωπικού και τεχνολογικού εξοπλισμού. «Συνήθως με καρφωτές εντοπίζουμε το λαθραίο φορτίο», δηλώνει άνθρωπος των διωκτικών αρχών. 

Οσον αφορά το λαθρεμπόριο από τη στεριά, αυτό γίνεται με αυτοκίνητα επιβατηγά ή φορτηγά από επίσημα, φυλασσόμενα ή μη, σημεία εισόδου από Αλβανία, Βουλγαρία, ΠΓΔΜ και Τουρκία. 

Η μία διαδρομή έρχεται από την Ασία και τη Βόρεια Αφρική μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, και φυσικά περνάει από την Ελλάδα, ενώ η άλλη έχει αφετηρία τη Ρωσία και τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ (Ουκρανία, Ρουμανία, Μαυροβούνιο), με την Κύπρο να συμπληρώνει το παζλ, και κατάληξη την Κεντρική και κυρίως τη Βόρεια Ευρώπη

Κίνα και Ρωσία οι πρωταθλήτριες

«Η Κίνα φέρεται να είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής λαθραίων τσιγάρων παγκοσμίως, με ετήσια παραγωγή που αγγίζει τα 200 δισεκατομμύρια τσιγάρα που μεταφέρονται με πλοία, καλυμμένα από παιχνίδια, ρούχα, έπιπλα κ.ά.», τονίζουν στελέχη του Λιμενικού. Ακολουθεί η Ρωσία. Εχει υπολογιστεί ότι η ζημιά που προκαλεί στην οικονομία της Ε.Ε. ξεπερνάει τα 800 εκατ. ευρώ». Βέβαια, εμπλέκονται και καπνοβιομηχανίες. «Μη νομίζετε ότι οι βιομηχανίες είναι αθώες περιστερές. Κάποιες από αυτές είναι στο κόλπο», επεσήμανε στο «ΘΕΜΑ» στέλεχος του Λιμενικού Σώματος. 

Μεγάλες οι σοδειές από το λαθρεμπόριο τσιγάρων στην Ασφάλεια Αθήνας και Θεσσαλονίκης

Τα κυκλώματα και οι Ρωσοπόντιοι 

Κωστής  Χ. Πλάντζος

Η Ελλάδα διεθνώς θεωρείται χώρα-τράνζιτ στη μεταφορά των παράνομων τσιγάρων προς την Ευρώπη. Στα 10 δισ. ευρώ τον χρόνο πανευρωπαϊκά έχει εκτιμήσει την μπάζα των κυκλωμάτων σε έκθεσή της η πολυεθνική ελεγκτική εταιρεία KPMG. Τα διπλά και παραπάνω υπολογίζουν υψηλόβαθμα στελέχη των ελληνικών διωκτικών αρχών. Τουλάχιστον 5% ή 10% των φορτίων αφορά το λαθρεμπόριο στην Ελλάδα, καθώς υπάρχει μεγάλο περιθώριο κέρδους για τους λαθρέμπορους. Στην Ελλάδα ο φόρος φτάνει και στο 90% της αξίας του πακέτου. Και μισοτιμής να διατεθεί στην παράνομη αγορά, το κέρδος φτάνει στο 500% του κόστους παραγωγής του. 

Κόμβος τα Κατεχόμενα 

Οσον αφορά τα ελληνικά δεδομένα, ένα παράνομο φορτίο μπορεί να έχει φύγει νόμιμα προς εξαγωγή χωρίς τους ελληνικούς φόρους από το εργοστάσιο κάποιας εγχώριας καπνοβιομηχανίας. Ως προορισμός δηλώνεται συνήθως μια χώρα όπως η Αίγυπτος,  ο Λίβανος, το Ντουμπάι, η Σιγκαπούρη. Αφού βγει από τη χώρα, το φορτίο αλλάζει πορεία και επιστρέφει ξανά στην Ελλάδα. Μεταφορτώνεται πρώτα σε άλλα εμπορευματοκιβώτια ή μικρά λαθρεμπορικά πλοία. Συνήθως στα Κατεχόμενα της Κύπρου (στην Αμμόχωστο) όπου δεν υπάρχει διεθνής συνεργασία, ούτε έλεγχος για να ανταλλάξουν πληροφορίες και στοιχεία οι υπηρεσίες για τα εμπορεύματα. Η Βόρεια Κύπρος είναι «μαύρη τρύπα στον χάρτη» και Νο1 πηγή λαθραίων τσιγάρων στην Ε.Ε., λένε οι γνωρίζοντες.

Από εκεί ξεκινούν πλοία ψάχνοντας κάποια ακτή στην Ευρώπη για να ξεφορτώσουν. Κινούνται συνήθως στο τόξο Κύπρος - Νότια Κρήτη - Ιόνιο - Αδριατική, όπου εντοπίστηκε και το ουκρανικό πλοίο που φυλάσσεται στην Παλαιόχωρα Χανίων. Συχνά εντοπίζονται να ξεφορτώνουν στον Αγιο Νικόλαο Ζακύνθου, στις ακτές της Μονεμβασιάς, της Κυπαρισσίας, της Πύλου, του Αμβρακικού κόλπου κ.λπ. Πριν από μία δεκαετία εξαρθρώθηκε κύκλωμα που κινούνταν μέσω Ιταλίας και έγιναν ταυτόχρονα κατασχέσεις σε Ελλάδα, Ανκόνα και Τεργέστη. Πλέον οι λαθρέμποροι αποφεύγουν το Αιγαίο λόγω των ελέγχων για λαθρομετανάστες.

Ο «Μιθριδάτης», η ΣΕΚΑΠ και το σβησμένο πρόστιμο των 28 εκατ. €

Κάπως έτσι, το 2009 το ΣΔΟΕ κατέσχεσε το πλοίο «Μιθριδάτης» στην Αιδηψό, με 6.000 κιβώτια τσιγάρων. Κατά περίεργη τύχη, ήταν μόνο της ΣΕΚΑΠ. Είχαν σταλεί από την Ξάνθη, είχαν εξαχθεί από το τελωνείο στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης για Πορτ Σάιντ, αλλά οι λαθρέμποροι τα φόρτωσαν στον «Μιθριδάτη» που τα γύρισε παράνομα στην Ελλάδα. Είναι η γνωστή υπόθεση για την οποία εκκρεμούσε το πρόστιμο που σβήστηκε με την πρόσφατη τροπολογία στη Βουλή. Από το 2009 υπήρχε εκκρεμοδικία για 28 εκατ. ευρώ, καθώς οι διαφυγόντες δασμοί υπολογίστηκαν σε 9,5 εκατ. και με το πρόστιμο τριπλασιάζονται.

Και πάλι, όμως, παλαιότερα, επί θητείας Αλέκου Παπαδόπουλου στο υπουργείο Οικονομικών, η ΣΕΚΑΠ είχε εμπλακεί σε ανάλογη υπόθεση. Τότε είχαν σταλεί τσιγάρα μέσα σε σακούλες σκουπιδιών στην Αλβανία. Το φορτίο πιάστηκε και το πρόστιμο στη ΣΕΚΑΠ έφτασε στα 300 εκατ. δραχμές, που τα πλήρωσε τότε με εγγυητική της πρώην Αγροτικής Τράπεζας. Τσιγάρα-μαϊμού φτιάχνονται στα Βαλκάνια και την Ασία: στα Σκόπια (Κουμάνοβο) είχε βρεθεί εργοστάσιο που έφτιαχνε ψεύτικα τσιγάρα Assos, στο Ντουμπάι Marlboro, ενώ στην Κίνα Καρέλια! Στη χώρα μας τα παράνομα φορτία καταλήγουν σε αποθήκες που έχουν οι λαθρέμποροι, κυρίως στον Ασπρόπυργο και σε περιοχές στον κόλπο της Ελευσίνας.

Το κανάλι της λιανικής διάθεσης των λαθραίων στην ελληνική αγορά λέγεται ότι το ελέγχουν κυρίως Ρωσοπόντιοι. Σε αυτούς συνήθως καταλήγουν οι έρευνες όταν πιάνονται λαθραία στα παζάρια, ενώ λιγότερο σε Πακιστανούς, Ασιάτες και Αφρικανούς.