Αλλαγή φύλου σε 5 λεπτά και μόνο με μια αίτηση

Ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευση και πλέον το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου που θα επιτρέπει στα διεμφυλικά άτομα (trans) να προχωρούν σε διόρθωση του φύλου τους μέσα σε λίγα λεπτά με μια απλή αίτηση, χωρίς να απαιτείται χειρουργική επέμβαση αλλαγής φύλου ή πραγματογνωμοσύνη ψυχιάτρου και μάλιστα από την ηλικία των 17 ετών, παίρνει τον δρόμο προς τη Βουλή για ψήφιση. 

Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο έρχεται να ξεκαθαρίσει το  θολό πλαίσιο που ίσχυε μέχρι σήμερα για τα άτομα που επιθυμούν να μεταβάλουν τα στοιχεία του φύλου τους. Ειδικό νομοθέτημα δεν υπήρχε και η μόνη αναφορά στην «αλλαγή φύλου» συναντάται στον νόμο 344 του 1976 «περί ληξιαρχικών πράξεων». Για τη διόρθωση του κυρίου ονόματος και της κατάληξης του επιθέτου του προσώπου απαιτούνταν αμετάκλητη δικαστική απόφαση που βεβαίωνε τα σχετικά γεγονότα. Το κρίσιμο ερώτημα ήταν τι θα πρέπει να διαγνώσει το δικαστήριο για να βεβαιώσει την αλλαγή φύλου. Η συνήθης δικαστική πρακτική ήταν να έχει προηγηθεί χειρουργική επέμβαση του διεμφυλικού ατόμου και εξέτασή του από ψυχίατρο.

Η απόφαση-σταθμός του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στις 6 Απριλίου του 2017 έκρινε ότι η προϋπόθεση στείρωσης για τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου παραβιάζει το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ (Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου), ανοίγοντας έτσι τον δρόμο στα ευρωπαϊκά κράτη να προχωρήσουν σε αλλαγή της σχετικής τρέχουσας νομοθεσίας τους.

Σύμφωνα, λοιπόν, με το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης, δίνεται το δικαίωμα στο άτομο να προσδιορίζει το φύλο του όχι μόνο με βάση τα χαρακτηριστικά του, δηλαδή χρωμοσωμικά, γονιδιακά και ανατομικά χαρακτηριστικά του προσώπου, τα αναπαραγωγικά όργανα, την ανάπτυξη στήθους ή τριχοφυΐας, αλλά και με βάση τον εσωτερικό και προσωπικό τρόπο με τον οποίο το ίδιο το πρόσωπο βιώνει το φύλο του, ανεξάρτητα από το πώς καταχωρήθηκε κατά τη γέννησή του. Οπως σημειώνεται χαρακτηριστικά:

«Για τη διόρθωση του καταχωρημένου φύλου δεν απαιτείται να βεβαιώνεται ότι το πρόσωπο έχει υποβληθεί σε οποιαδήποτε προηγούμενη ιατρική επέμβαση. Δεν απαιτείται επίσης η οποιαδήποτε προηγούμενη εξέταση ή ιατρική αγωγή που σχετίζεται με τη σωματική ή ψυχική του υγεία».

Το ενδιαφερόμενο άτομο θα υποβάλει μία αίτηση στην οποία θα δηλώνει το επιθυμητό φύλο, το κύριο όνομα που επιλέγει και το προσαρμοσμένο σχετικά επώνυμο. Στη συνέχεια θα παρουσιάζεται αυτοπροσώπως ενώπιον του δικαστηρίου, η δήλωση θα γίνεται σε ιδιαίτερο γραφείο χωρίς δημοσιότητα, ενώ η δικαστική απόφαση θα καταχωρείται στο ληξιαρχείο με απόλυτη μυστικότητα της μεταβολής.  Στη νέα ληξιαρχική πράξη γέννησης δεν επιτρέπεται η αναφορά ότι μεσολάβησε διόρθωση του φύλου. Με βάση τη διορθωμένη ληξιαρχική πράξη, οι δημόσιες υπηρεσίες θα εκδίδουν νέα έγγραφα, όπως π.χ. ταυτότητα, και θα προχωρούν στην ανάλογη τροποποίηση σε μητρώα ή καταλόγους, εκλογικούς κ.λπ. 

Αν το πρόσωπο που διόρθωσε το φύλο του έχει παιδιά, είτε γεννημένα σε γάμο, είτε σε σύμφωνο συμβίωσης, είτε χωρίς γάμο, είτε υιοθετημένα, δεν επηρεάζεται η γονική μέριμνα. Επίσης διατηρεί του ίδιους αριθμούς φορολογικού μητρώου (ΑΦΜ) και Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ). Το ευέλικτο κατά τα άλλα νομοσχέδιο προβλέπει ωστόσο και δύο περιορισμούς. Προϋπόθεση για τη διόρθωση του καταχωρημένου φύλου είναι το πρόσωπο που την αιτείται να μην είναι έγγαμο, αλλά και να είναι ενήλικο. Μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης, το όριο ηλικίας μειώνεται στα 17 έτη, όπως ανακοίνωσε η γενική γραμματέας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του υπουργείου Δικαιοσύνης, Μαρία Γιαννακάκη.

Η επιστολή των διεμφυλικών στον πρωθυπουργό

Η νομική αναγνώριση της ταυτότητας ήταν αίτημα πολλών ετών της κοινότητας των διεμφυλικών που υποδέχθηκε θερμά το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης. Μάλιστα το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών έστειλε επιστολή στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα. Στην επιστολή τους οι διεμφυλικοί σημειώνουν ότι το νομοσχέδιο για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου αποτελεί την κορυφαία διεκδίκηση της κοινότητας, εκφράζοντας παράλληλα την αντίθεσή τους σε ορισμένους περιορισμούς που περιλαμβάνει. «Η επιλογή του νομοθέτη να θέσει περιορισμό για τα ανήλικα αλλά και τα έγγαμα πρόσωπα θέτει ένα περιοριστικό πλαίσιο υπερρύθμισης προϋποθέσεων που δεν υπήρχαν», σημειώνουν χαρακτηριστικά.

Οι κίνδυνοι και οι αντιδράσεις

Η νέα ληξιαρχική πράξη μπορεί στο εξής να αλλάξει μία φορά, με την ίδια διαδικασία και τις ίδιες προϋποθέσεις. Για παράδειγμα, ένας άνδρας μπορεί να διορθώσει το φύλο του και σε περίπτωση που το μετανιώσει να επανέλθει στην αρχική κατάσταση. Δεν έχει τη δυνατότητα για περαιτέρω μεταβολή.

Τα προβλήματα που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν από το εν λόγω νομοσχέδιο έχουν να κάνουν με όσους θα χρησιμοποιήσουν τις διατάξεις του προκειμένου να διαφύγουν της σύλληψης σε περίπτωση αναζήτησής τους από τις αρμόδιες αρχές, αν εκδοθεί κάποια καταδικαστική απόφαση ή κάποιο ένταλμα σύλληψης εις βάρος τους, αλλά και όσους επιχειρήσουν να κάνουν χρήση για να αποφύγουν τη στράτευση. Στο νομοσχέδιο δεν υπάρχει κάποια πρόβλεψη γι’ αυτές τις περιπτώσεις.

Εντονη είναι η αντίδραση από την πλευρά της Εκκλησίας της Ελλάδος. Σύμφωνα με έκθεση της Επιτροπής Βιοηθικής, μπορεί να μην επιτρέπει στον έγγαμο να κάνει χρήση του νόμου, ωστόσο δεν απαγορεύεται να συνάψει γάμο ο άγαμος εάν διορθώσει το φύλο του. «Αυτό οδηγεί στην ουσία στη σύναψη γάμου μεταξύ προσώπων του ιδίου φύλου, δηλαδή στην καταστρατήγηση των προϋποθέσεων του γάμου».