Η 1η Λέσχη Ανάγνωσης παιδιών Ρομά στον καταυλισμό του Νομισματοκοπείου

Ένα πρωϊνό Κυριακής του Μαρτίου του 2016, στην περιοχή του Χαλανδρίου, μία καθόλου συνηθισμένη συνάντηση έλαβε χώρα στο αίθριο γκαράζ πίσω από το Νομισματοκοπείο. Ήταν η πρώτη συνάντηση της Λέσχης Ανάγνωσης παιδιών Ρομά του πολύπαθου καταυλισμού του Νομισματοκοπείου, που είναι και η μοναδική της επικράτειας. Το θέαμα ήταν εξίσου ασυνήθιστο, αφού περίπου 40 τσιγγανόπουλα, τα περισσότερα εκ των οποίων δεν είχαν ποτέ σχέση με το σχολείο, εμφανίστηκαν να συμμετέχουν σε μία χαρούμενη παρέα, με επίκεντρο το βιβλίο.



Έκτοτε, η πρώτη αυτή Λέσχη Ανάγνωσης έγινε η αφορμή σταθερών συναντήσεων τα πρωϊνά της Κυριακής κάθε εβδομάδας, με συμμετοχή κατά μέσο όρο 40 παιδιών Ρομά, που ήθελαν να ακούνε αφηγήσεις αναγνωσμάτων και ποιημάτων και να συμμετέχουν στις παράλληλες, καλλιτεχνικές και βιωματικές δραστηριότητες που πλαισίωναν τις αναγνώσεις.

Σήμερα, η Λέσχη Ανάγνωσης των μικρών Ρομά οργανώθηκε ακόμη περισσότερο και βρήκε στέγη στο Κέντρο Νεότητας του Δήμου Χαλανδρίου, εξακολουθώντας να φιλοξενεί τόσο τα περσινά μέλη –κάποιοι μικροί Ρομά αποφάσισαν να εγγραφούν στο σχολείο– όσο και καινούργιους που περιμένουν με ανυπομονησία τις συναντήσεις, που γίνονται πλέον Παρασκευή. Η Λέσχη είναι μάλιστα και υπότροφος συμβουλευτικής του ιδρύματος Μποδοσάκη.

Σε κάθε συνάντηση, περίπου 30 βιβλιόφιλοι Ρομά, ηλικίας 6-11 ετών, κάθονται σε κύκλο παρέας, συζητούν και διαβάζουν (όσοι από αυτούς γνωρίζουν ανάγνωση) ή ακούνε αφηγήσεις βιβλίων και ποιημάτων, κατά προτίμηση εικονογραφημένων και στη συνέχεια ζωγραφίζουν το θέμα της ημέρας, γράφουν γράμματα σε κάποιον, αναπαριστούν ιστορίες, φτιάχνουν κολάζ, μιλούν για φωτογραφίες, με τη βοήθεια των δημιουργών και εμψυχωτών αυτής της πρωτοβουλίας.

«Στην πρώτη μας συνάντηση, που ήταν κυρίως αναγνωριστική, παίξαμε ένα παιχνίδι με χαρτάκια που είχαν γραμμένες παροιμίες για τον Μάρτιο. Η διαδικασία και μόνο να τηρηθεί η σειρά και η τάξη στον χώρο, χωρίς να υπάρχουν εμφανή όρια, όπως σε μία τάξη, ήταν μία πολύ δύσκολη υπόθεση. Απλά έγινε ένας χαμός» θυμάται η Ελένη Ντζάνη, αδιόριστη δασκάλα, μεταπτυχιακή της Παιδαγωγικής Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΕΚΠΑ, και μία από τις βασικές εμψυχώτριες της Λέσχης Ανάγνωσης παιδιών Ρομά του καταυλισμού του Νομισματοκοπείου.
Και συνέχισε: «Ένα παιδί τράβηξε ένα χαρτάκι και προσπάθησε να διαβάσει συλλαβιστά την παροιμία. Χωρίς να καταφέρει να την τελειώσει, την έβαλε πίσω στο κουτί. Αλλά μετά για κάποιο λόγο την ξαναπήρε και προσπάθησε από την αρχή. Ήθελε να καταλάβει τι λέει. Αυτό ήταν πολύ ενθαρρυντικό για μας».

Τα πρώτα βήματα

Όλα ξεκίνησαν το 2015, από την αρχική προσέγγιση της Κατερίνας Τσικαλάκη, που θέλησε να κάνει μία προσωπική φωτογραφική δουλειά στον καταυλισμό, και έτσι ήρθε κοντά με τους ανθρώπους της και τις ανάγκες τους. Οι δύο κοπέλες, έχοντας ως βοηθό – μεσολαβητή τον Σπύρο Καλαμιώτη, κάτοικο του οικισμού και αναπόσπαστο μέλος της ομάδας πλέον, αποφάσισαν να καθιερώσουν συναντήσεις με παιδιά, που στην αρχή δεν είχαν συγκεκριμένη μορφή, αλλά είχαν θέμα τις δραστηριότητες δημιουργικής απασχόλησης με αφετηρία τη γλώσσα, ώστε να δοθούν κίνητρα για μάθηση. «Η προσέγγιση είχε γίνει ήδη από την Κατερίνα και έτσι δεν υπήρχε πρόβλημα αποδοχής. Τα μεγαλύτερα προβλήματα που συναντήσαμε ήταν η οργάνωση και εμψύχωση της δράσης και η διαχείριση ενός μεγάλου αριθμού παιδιών, κάθε ηλικίας, που δεν έχουν μάθει να περιμένουν και να ακούν. Έτσι, αποφασίσαμε να κάνουμε μία αναγκαστική επιλογή, κατά ηλικία, παιδιών που θα συμμετείχαν στη Λέσχη» αναφέρει η Ελένη Ντζάνη.

Όπως λέει, ήταν πολλά τα παιδιά που ήθελαν να συμμετέχουν σε αυτό το άτυπο πρόγραμμα Ανάγνωσης, και μάλιστα υπήρξαν και κλάματα από τα μικρότερα που δεν επιλέχθηκαν. Στην οργάνωση της Λέσχης Ανάγνωσης βοήθησαν, με το να μην φέρουν αντίρρηση, και οι γονείς και σε αυτό συνέβαλε και η συμμετοχή στην ομάδα των εμψυχωτών του κ. Σπύρου που βοηθά τα κορίτσια να οργανώνουν τις συναντήσεις.

Από τον "Αλυσοδεμένο ελέφαντα" στην "Ειρήνη" του Αριστοφάνη

«Κάνουμε διαφορετικές αναγνώσεις βιβλίων κάθε φορά και φροντίζουμε να τις πλαισιώνουμε με σχετικές δραστηριότητες, όπως ζωγραφική και εικόνες, που αγαπούν πολύ οι μικροί Ρομά» λέει η Ελένη και προσθέτει ότι τώρα που έχουν στέγη τους το Κέντρο Νεότητας του Δήμου Χαλανδρίου, προσφέρουν οι ίδιες κάποιους υπολογιστές, ενώ έχουν υλικοτεχνικά βοηθήματα (μαρκαδόροι, τετράδια, πλαστελίνες κ.α.) και από ορισμένες γειτονικές βιβλιοθήκες.

Το ενδιαφέρον των μικρών Ρομά φαίνεται να είναι αμείωτο και μέχρι σήμερα έχουν καταφέρει να ολοκληρώσουν μία πλειάδα ανάγνωσης βιβλίων, όπως ο "Αλυσοδεμένος ελέφαντας", "Ο εγωιστής γίγαντας", ακόμη και η "Ειρήνη" του Αριστοφάνη (εικονογραφημένο). Έχουν μάλιστα την δυνατότητα να παρακολουθήσουν ένα θέμα ανάλογα με την εποχή, όπως για παράδειγμα ποιήματα για τη γιορτή της μητέρας, ο χαρταετός την Καθαρά Δευτέρα κ.ά.

«Αυτό που εμείς έχουμε σαν στόχο είναι να καταφέρουμε να καλλιεργήσουμε ένα σταθερό ενδιαφέρον αυτών των παιδιών για την ανάγνωση. Και ένα δεύτερο βήμα είναι η ενθάρρυνση για το σχολείο και την μάθηση» τονίζει η Ελένη.

Η Λέσχη Ανάγνωσης παιδιών Ρομά του Νομισματοκοπείου, ζητεί τη βοήθεια ενδιαφερομένων που θέλει να προσφέρει στο έργο τους, ακόμη και φορέων, όπως ο δήμος, για την υλικοτεχνική υποστήριξη. Η Ελένη Ντζάνη πρόκειται να παρουσιάσει την δράση και λειτουργία της Λέσχης στο διεθνές συνέδριο με τίτλο "Λογοτεχνική Ανάγνωση στο σχολείο και στην κοινωνία", που διοργανώνουν στο ΑΠΘ (19-22 Οκτωβρίου), το Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, το Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, το Τμήμα Φιλολογίας και το Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής.

Σημείωνεται ότι ο καταυλισμός Ρομά βρίσκεται στην περιοχή του Νομισματοκοπείου από το 1971, και αριθμεί περίπου 70 οικογένειες, ενώ πέρυσι απειλήθηκε με έξωση, που τελικά αναβλήθηκε, έπειτα από αντιδράσεις. Η δε σχολική διαρροή, όπως και σε άλλους καταυλισμούς Ρομά, είναι μεγάλη, όπως και γενικότερα οι συνθήκες απομόνωσης.

Οι εμψυχωτές μπορούν να εκτιμήσουν μόνο ποιοτικά το αποτέλεσμα της δράσης της Λέσχης, αφού όπως λένε είναι εμφανής η βελτίωση τόσο στην συμπεριφορά των παιδιών, όσο και στην αφοσίωσή τους. Όνειρό τους είναι να καταφέρουν να εντάξουν τους μικρούς αναγνώστες σε ένα σχολείο.