Μάνδρα, ένα προαναγγελθέν έγκλημα: Καμία μέριμνα για αντιπλημμυρικά

Ο κίνδυνος καταστροφικής πλημμύρας στην περιοχή της Μάνδρας διδάσκεται στα ελληνικά πανεπιστήμια, η επιστημονική κοινότητα έχει προειδοποιήσει εδώ και δεκαετίες για το επερχόμενο κακό, αντιπλημμυρικά έργα στην περιοχή εξαγγέλλονται από τις εκάστοτε κυβερνήσεις και εννιά μέρες πριν την χθεσινή φονική καταιγίδα η Πολιτεία δήλωσε απόλυτα έτοιμη να την αντιμετωπίσει. Παρόλα αυτά, 15 συνάνθρωποί μας έχασαν την ζωή τους από τα ορμητικά νερά επιβεβαιώνοντας την επιστημονική άποψη πως για τον συγκεκριμένο τομέα της Δυτικής Αττικής «ο επικρατών μηχανισμός πλημμύρας είναι η παρεμπόδιση ροής».  

Οι ειδικοί δεν αιφνιδιάστηκαν από την χθεσινή τραγική εξέλιξη καθώς ήταν θέμα χρόνου να συμβεί. Ο ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτρης Παπανικολάου σημείωσε πώς η περιοχή της Μάνδρας είχε επιλεγεί στο πανεπιστήμιο ως βασική άσκηση για το θέμα των πλημμυρών ως «μια από τις χαρακτηριστικές περιπτώσεις, όπου η ανθρώπινη παρέμβαση και η άγνοια ή η αδιαφορία ή εν πάση περιπτώσει η μη γνώση και ουσιαστική ενασχόληση με το θέμα ήταν εγκληματικού χαρακτήρα». Αλλωστε, το 1996 ακριβώς στο ίδιο σημείο πλημμυρικά φαινόμενα είχαν ως θλιβερό απολογισμό δύο νεκρούς ενώ το 1999 οι κάτοικοι δοκιμάστηκαν ξανά με εκατοντάδες σπίτια και καταστήματα να πλημμυρίζουν και την Εισαγγελία να διενεργεί από τότε έρευνα για τα αίτια μιας προαναγγελθείσας τραγωδίας. 



Για ακόμα μία φορά το μπάζωμα ενός χειμάρρου υπήρξε καταστροφικό. Ο μεγάλος όγκος βροχής που έπεσε στο όρος Πατέρα δεν διοχετεύθηκε στη θάλασσα αλλά πέρασε μέσα από τα σπίτια αφήνοντας πίσω του νεκρούς και τεράστιες καταστροφές. Οπως τόνισε ο κ. Παπανικολάου, ο χείμαρρος έχει μπαζωθεί επί μήκους άνω των 500 μέτρων με το στενότερο σημείο του να φράσσεται από το αμαξοστάσιο, που επέλεξε ο τοπικός δήμος να φτιάξει ακριβώς εκεί!

Το πρόβλημα ήταν γνωστό στους αρμόδιους. Η αντιπλημμυρική θωράκιση της Δυτικής Αττικής έχει εξαγγελθεί ως προτεραιότητα της Περιφέρειας Αττικής. «Η Δυτική Αττική, κυρίως σε κάθε έντονη βροχόπτωση, αντιμετωπίζει και στους πέντε δήμους(Ασπρόπυργος, Ελευσίνα, Μάνδρα-Ειδυλλία, Μέγαρα, Φυλή) το πρόβλημα των πλημμυρών», τόνιζε από πέρυσι η Αντιπεριφέρεια Δυτικής Αττικής έχοντας ξεκάθαρη εικόνα για τα έργα που πρέπει να γίνουν σε Μέγαρα και Μάνδρα, κάποια εκ των οποίων έχουν δημοπρατηθεί.

Στις 30 Οκτωβρίου 2017 ο δήμαρχος Μεγαρέων  Γρηγόρης Σταμούλης εκφράζει την ευχή για έναν ήπιο χειμώνα κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του τοπικού Συντονιστικού Οργάνου της Πολιτικής Προστασίας, στο οποίο υπάγεται η Νέα Πέραμος που επλήγη, διαβεβαιώνοντας για την πλήρη προετοιμασία του δήμου σε συνεργασία με την Περιφέρεια για ενδεχόμενα πλημμυρικά φαινόμενα: «Ο δήμος καθαρίζει διαρκώς τα φρεάτια και τα μικρορέματα και υπάρχει άριστη συνεργασία και καλή προετοιμασία της Περιφέρειας, η οποία έχει επιφορτιστεί με τον καθαρισμό ρεμάτων και χειμάρων». 



Στις 6 Νοεμβρίου 2017 πραγματοποιείται ευρεία σύσκεψη του Συντονιστικού Οργάνου της Πολιτικής Προστασίας Περιφερειακής Ενότητας Δυτικής Αττικής υπό την προεδρία του Αντιπεριφερειάρχη, Γιάννη Βασιλείου, ο οποίος τονίζει ότι «οι υπηρεσίες της Περιφερειακής Ενότητας Δυτικής Αττικής είναι έτοιμες να ανταποκριθούν στις επερχόμενες συνθήκες της Χειμερινής Περιόδου» θωρακίζοντας κατάλληλα την περιοχή ενόψει της αντιπλημμυρικής περιόδου εξαίροντας την ετοιμότητα των αρμόδιων υπηρεσιών. Στη σύσκεψη αυτή συμμετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς. Μεταξύ άλλων, η Εντεταλμένη Σύμβουλος Πολιτικής Προστασίας Περιφέρειας Αττικής, ΙωάνναΤσούπρα, ο προϊστάμενος Αυτοτελούς Διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας Περιφέρειας Αττικής, Ευστράτιος Δαβάκης, ο προϊστάμενος ΠΕ Δυτικής Αττικής Ιωάννης Λειβαδάρος, εκπρόσωποι των Δήμων Ελευσίνας, Μεγάρων, Ασπροπύργου, Μάνδρας- Ειδυλλίας, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, του Λιμενικού Σώματος, της Αστυνομίας, του Στρατού, της Τροχαίας, της Πυροσβεστικής, της ΕΥΔΑΠ, της ΕΜΥ, του Συλλόγου Εθελοντών Θριασίου, κεντρικών και περιφερειακών υπηρεσιών της Περιφέρειας Αττικής. Ολοι μίλησαν για την ετοιμότητα των υπηρεσιών τους σε μία ενδεχόμενη θεομηνία μοιράζοντας διαβεβαιώσεις, που εννιά μέρες αργότερα παρασύρθηκαν στα ορμητικά νερά του χειμάρρου στοιχίζοντας ανθρώπινες ζωές. 



Κανείς από τους αρμόδιους δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν γνώριζε. Κανείς δεν μπορεί να επικαλεστεί τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως επιχειρεί να αποδώσει ως κύριο και αποκλειστικό αίτιο της τραγωδίας το Μέγαρο Μαξίμου και η Περιφέρεια Αττικής. Ολοι ήξεραν εδώ και χρόνια ότι μία καταιγίδα είναι αρκετή να θρηνήσουμε θύματα. Αλλωστε, η Αττική και ειδικότερα οι δυτικές περιοχές της αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα εκδήλωσης καταστροφικών πλημμυρών ακόμα και με βροχοπτώσεις μικρής σχετικά έντασης και διάρκειας. Η άναρχη αστικοποίηση, η αυθαίρετη δόμηση, η αποδάσωση και κυρίως η εξαφάνιση ή κάλυψη των φυσικών ρεμάτων δημιούργησαν μία ωρολογιακή βόμβα. 



Μετά την καταστροφική πλημμύρα του Νοεμβρίου του 1977, που άφησε πίσω της 36 νεκρούς, ο προγραμματισμός μελέτης και κατασκευής αντιπλημμυρικών έργων στην Αττική θεωρήθηκε ως προτεραιότητα από το αρμόδιο υπουργείο. Σαράντα χρόνια μετά συζητάμε για τα ίδια θέματα με τα απαραίτητα αντιπλημμυρικά έργα είτε να μην έχουν ολοκληρωθεί, είτε να μην έχουν ξεκινήσει καν. Ειδικότερα, την περιοχή της Δυτικής Αττικής διασχίζουν με προέλευση από τα γύρω βουνά(Αιγάλεω, Πάρνηθα, Πάστρα, Κιθαιρώνα, Πατέρα και Τρικέρατο) διάφοροι χείμαρροι με κυριότερο τον Σαρανταπόταμο. Το ρέμα, ως φυσικός σχηματισμός, είναι αποδέκτης και αγωγός των νερών της βροχής, του χιονιού και των φυσικών πηγών και εξυπηρετεί την απορροή τους σε άλλους αποδέκτες μεγαλύτερης χωρητικότητας, φυσικούς ή τεχνητούς, που βρίσκονται σε χαμηλότερες στάθμες.



Ομως, «οι κοίτες των υπόψη χειμάρρων, όσο πλησιάζουν προς την έξοδο τους προς τη θάλασσα, ελαττώνονται ή έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Αυτό έγινε φυσιολογικά(ελάττωση ταχύτητας, απόθεση φερτών) είτε κυρίως, τεχνητά(παράνομη δόμηση σπιτιών και βιομηχανιών). Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι τα συνεχή προβλήματα λόγω πλημμυρών στην περιοχή». Πρόκειται για διαπίστωση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, που αποτελεί επίσημο τεχνικό σύμβουλο του κράτους, 13 χρόνια νωρίτερα. Τα πλημμυρικά φαινόμενα στη Δυτική Αττική καταγράφονται ήδη από την εποχή της αρχαιότητας ενώ στους ρωμαϊκούς χρόνους ο Σαρανταπόταμος είχε πνίξει την περιοχή προκαλώντας και ανθρώπινα θύματα και οδηγώντας στην κατασκευή αναχώματος βόρεια της Ελευσίνας. Οι πλημμύρες (1953,1963,1977,1978,1996,2003) αποδεικνύουν τη διαχρονικότητα του προβλήματος με αποκορύφωμα το χθεσινό φονικό πέρασμα του υγρού στοιχείου από τη Νέα Πέραμο και την Μάνδρα.