Είναι η Λέσβος το σύγχρονο ευρωπαϊκό «Ellis Island»;

Ο καταυλισμός στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης στη Μόρια. Είναι στ' αλήθεια κόλαση; Αποτελεί τη ντροπή της Ευρώπης, απόδειξη της δημιουργίας μιας ανοικτής φυλακής στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Είναι η Λέσβος λόγω αυτού του καταυλισμού με τους 6.776 φιλοξενούμενους σήμερα, το σύγχρονο ευρωπαϊκό «Ellis Island»;

Σήμερα, Τρίτη 28 Νοεμβρίου, λίγες ώρες μετά την καταρρακτώδη χθεσινοβραδινή βροχή, βρεθήκαμε στη Μόρια. Περπατήσαμε πόντο-πόντο τα κτήματα γύρω από το παλιό στρατόπεδο στα οποία ζουν εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες και μπήκαμε μέσα στον κυρίως χώρο. Ένα χώρο που επίσημα έχει υποδομές φιλοξενίας για 2.330 άτομα. Και υποδομές χώρων υγιεινής και ύδρευσης για μόλις 800 άτομα. Κάπως έτσι αυτό που δείχνει στον επισκέπτη ότι πλησιάζει στον καταυλισμό είναι η έντονη μυρωδιά ανοικτού βόθρου που αναδύεται από παντού σε αυτή τη μεγάλη πόλη (τη δεύτερη στο νησί μετά τη Μυτιλήνη με τους 32.000 κατοίκους μαζί με τα περίχωρα της).

«Οξύμωρο σχήμα» η κτηματική έκταση έξω από τον κυρίως καταυλισμό. Νοικιασμένη στις μέρες των μεγάλων προσφυγικών ροών από κάποια ΜΚΟ στέκει πραγματικό φάντασμα η πινακίδα «Welcome» στην είσοδο της. Μια πινακίδα θυμίζει ότι κάποτε η έκταση λειτούργησε σαν χώρος ψυχαγωγίας, ένα κοντέινερ λεηλατημένο και τσιμεντένιοι πάγκοι ενός θερινού σινεμά που μάλλον δε λειτούργησε ποτέ για αυτούς τους ανθρώπους. Κάποιες ΜΚΟ δεν κατάλαβαν ποτέ ότι το μόνο που θέλαν αυτές ήταν να απορροφήσουν χρήματα και το μόνο που θέλαν οι πρόσφυγες ήταν ένας αξιοπρεπής χώρος φιλοξενίας για λίγο. Έως ότου φύγουν από το νησί..

«Moria no good» ακούς από παντού. Κάποια στιγμή ρωτάς γιατί, ένα πρόσφυγα από τη Συρία που μιλά καλά Αγγλικά και ανέλαβε να σε εισάγει στα άδυτα του καταυλισμού.
«Εμείς να φύγουμε θέλουμε. Είναι άσχημα εδώ. Όσο το λέμε και όσο το πιστέψουν όλοι, τόσο πιο πολύ ελπίζουμε ότι θα φύγουμε γρηγορότερα» λέει.

Παντού σκουπίδια. Απίστευτη ποσότητα σκουπιδιών. Σκουπίδια που βρίσκονται στο κτήμα εδώ και πολύ καιρό. Σκουπίδια που μαζεύτηκαν μπήκαν σε σακούλες και απέμειναν εκεί. Άγνωστο για ποιο λόγο.. Κι ανάμεσα στα σκουπίδια περήφανοι άνδρες της Ανατολής με τις χαρακτηριστικές μαντήλες στο κεφάλι, όμορφες γυναίκες με τα παιδιά τους να παίζουν γύρω-τριγύρω από τις μακριές φούστες τους μέσα στις λάσπες, άνδρες που ετοιμάζονται για την επόμενη βροχή «γιατί εδώ θα το βγάλουμε το χειμώνα» λένε..

Τα κοντέϊνερ μέσα στον περιφραγμένο χώρο, αυτό που κάποτε το λέγαν χοτ-σποτ και πλέον επίσημα λέγεται Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης είναι πια διώροφα.

Χωρισμένος κατά εθνικότητες ο καταυλισμός, από εδώ οι βορειοαφρικανοί, οι υποσαχάριοι, οι Σύροι, οι Ιρακινοί, οι Αφγανοί. Κι ακόμα περιφραγμένες ζώνες προστασίας, για ανήλικους ασυνόδευτους πρόσφυγες, για γυναίκες ασυνόδευτες, για έγκυες γυναίκες, για ειδικές περιπτώσεις, ηλικιωμένους, οικογένειες με πολύ μικρά παιδιά.. Και φυσικά το Προαναχωρησιακό Κέντρο. Γιαυτούς που θα φύγουν πίσω για χίλιους-μύριους λόγους.
Ο δρόμος από την κεντρική είσοδο μέχρι την υπηρεσία πρώτης υποδοχής γεμάτη σκηνές. Όσοι δεν χωράνε στα κοντέινερ (που δεν χωράνε) κάπου 4.000 άτομα, μένουν σε θερινές σκηνές. Μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση τους δίνει Δεκέμβριο μήνα καλοκαιρινές σκηνές, τέντες της Ύπατης Αρμοστείας για να τις σκεπάσουν και να προστατευτούν από τις βροχές και παλέτες προκειμένου οι σκηνές να μη πατάνε στο χώμα και τα νερά.. Πόσο να πληρώνεται ετούτος ο «σχεδιασμός» διαχείρισης κρίσεων;

Ένας Θεός ξέρει τι θα γίνει όταν πιάσει το κρύο.. Πέρυσι το Γενάρη με τα χιόνια είχαμε τρεις νεκρούς. Φέτος θα δηλώσουν ξανά όλοι αυτοί που διαχειρίζονται εκατομμύρια της Ευρωπαϊκής ανθρωπιστικής βοήθειας επειδή λέει το Ελληνικό κράτος δεν τα καταφέρνει, «απροετοίμαστοι»;

Στο χώρο πρώτης υποδοχής επικρατεί κυριολεκτικά πανζουρλισμός. Όλοι σπρώχνουν για να περάσουν τη διαδικασία. Οι πιτσιρικάδες ανεβοκατεβαίνουν στα ψηλά σύρματα με την επίστεψη των στρατιωτικών κοφτερών συρματοπλεγμάτων με χαρακτηριστική ευκολία…
Που να ξέρουν όλοι ότι αυτό θα σημάνει απλά την έναρξη του πολύμηνου εγκλωβισμού τους στο νησί σε εφαρμογή της Συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία. Αν και κόσμος φεύγει και κόσμος έρχεται.

Από 1ης Ιανουαρίου σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία αναχώρησαν από τη Λέσβο για το εσωτερικό της Ελλάδας 900 πρόσφυγες και μετανάστες. Στο ίδιο διάστημα έφθασαν στο νησί 2.000 άτομα! Αυτή τη στιγμή, λένε στελέχη του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, γίνονται προσπάθειες να μεταφερθούν σε δομές στο εσωτερικό της Ελλάδας, και μέχρι την ερχόμενη Τετάρτη, 1.500 άτομα. Κι άλλα 1.500 μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου. Στόχος ο αριθμός όσων θα μείνουν στο νησί ως τις γιορτές να περιοριστεί στις 4.500 άτομα. «Να ανασάνουμε….» λένε χαρακτηριστικά, «να ανασυγκροτήσουμε τις δομές» συμπληρώνουν.

Στον δρόμο για την πολιορκημένη Υπηρεσία Ασύλου, μικροέμποροι έχουν στήσει την πραμάτεια τους. Αγοράζουν ρούχα και παπούτσια από πρόσφυγες και τα πουλάνε σε νεοφερμένους. Οι καινούργιοι αγοράζουν ρούχα για τις ανάγκες τους μέχρι να συνειδητοποιήσουν ότι μπορούν να πάρουν ρούχα δωρεάν από μια υπηρεσία μέσα στο κέντρο. Τότε πουλάνε τα δικά τους ρούχα για να τα πάρουν οι επόμενοι και ούτω καθεξής..
Αυτό που κανείς δεν μπορεί να καταλάβει πώς έγινε, είναι τα μικρομάγαζα με καφέ και τσάι «από την πατρίδα». Εξωτικές μάρκες καφέ και τσαγιού σε κουτιά σε γλώσσες ακατανόητες. Ένας βραστήρας νερό συνδεδεμένος με ένα καλώδιο ρεύματος από το πουθενά και έτοιμο το προϊόν που θα θυμίσει για λίγο μέρες παλιές. Κι όλο αυτό έναντι μόλις.. μισού ευρώ! Ένα ευρώ στοιχίζει το κούρεμα. Σε ένα «κομμωτήριο» στημένο μέσα στις λάσπες. Δίπλα από το στέκι των Παλαιστινίων. Υπό την Παλαιστινιακή σημαία και την αφίσα που λέει «Visit Palestine»!!! Που βρέθηκε;

Φυσικά παντού σκουπίδια. Στις τουαλέτες που σε οδηγούν στα κρυφά κάποιοι από τους πρόσφυγες, ντρέπεσαι. Χιλιάδες πλαστικά μπουκάλια παντού και φραγμένες. Με τα λύματα να τρέχουν από τις πόρτες και να ανακατεύονται με τα νερά της βροχής που τρέχουν από παντού. Κι ας σταμάτησε να βρέχει εδώ και ώρες.

Μεσημέριασε και μοιράζεται το φαγητό. 6.776 μερίδες ζεστού-καλού φαγητού. Γιατί το φαγητό είναι καλό. Ο προμηθευτής έμπειρος και ικανός καταφέρνει να ταΐσει μεσημέρι-βράδυ μια ολόκληρη πόλη. «Γιατί λέτε ότι το φαγητό δεν είναι καλό;» ρωτάμε τον πρόσφυγα που μας συνοδεύει. «Γιατί Moria no good» απαντάει. Θέλουν να φύγουν από το νησί, να πάνε στη Γερμανία, οπότε εδώ όλα είναι σκάρτα. Και τα σκάρτα και τα καλά.
Στην πύλη αποχαιρετάμε τους Αστυνομικούς που τη φρουρούν. «Καλό βράδυ» λες, «Καλό βράδυ» σου λένε. «Καλό βράδυ» σου λέει στα Ελληνικά κι ο Σύρος πρόσφυγας που σε συνόδευσε..

Στο νου σου παράπονα, φωνές, διαμαρτυρίες, πόνος, κλάματα, παρακάλια, στη μύτη σου η μυρωδιά που ‘χει ποτίσει θαρρείς τον αέρα. Εικόνες με σπασμένα τζάμια, υπολογιστές και εκτυπωτές με μικροζημιές, παράπονα για τη γραφειοκρατία για να πληρωθούν τέτοια μικροέξοδα, που θα κάνανε τη ζωή όλων λίγο ευκολότερη. Αλλά τίποτα δεν επιτρέπει το τέρας της Ελληνικής γραφειοκρατίας. Για να πληρωθεί λέει ένα σπασμένο τζάμι πρέπει να γίνει πανελλήνιος διαγωνισμός με μειοδότη που θα αναλάβει τα σπασμένα τζάμια όλης της Ελλάδας. Κι ως τότε το νερό μπαίνει από το τζάμι μαζί με το κρύο, κι ο υπάλληλος που δεν το αντέχει άλλο ετούτο το πληρώνει στο τέλος από την τσέπη του. «Τα αντιπυρετικά κοστίζουν περισσότερα..» ακούς να λέει.

«My friend...» ακούς τη φωνή του Σύρου πρόσφυγα από μακριά πίσω από τα συρματοπλέγματα. «Remember Moria no good…»