Η διαδρομή των δικαστικών Ενώσεων στο χρόνο: Τα 40 χρόνια της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών

Η  λαβυρινθώδης διαδρομή μέσα στο χρόνο  των δικαστικών Ενώσεων και ειδικά η διαδρομή των 40 ετών που έχει διανύσει έως σήμερα η Ένωση Διοικητικών Δικαστών, καταγράφηκε βήμα- βήμα στην πανηγυρική εκδήλωση που έγινε σήμερα παρουσία του πολιτικού και δικαστικού κόσμου.
         
Η εκδήλωση η οποία πραγματοποιήθηκε στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, γύρισε το χρόνο πολύ πίσω και έφερε στην μνήμη ιστορικές στιγμές τόσο της πολιτικής όσο και της δικαστικής ιστορίας.
         
Ειδικότερα, η  έναρξη της εκδήλωσης  έγινε από την  πρόεδρο  της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών Αγγελική Λαινιώτη, η οποία  έκανε τον απολογισμό της Ένωσης και αναφέρθηκε στην ιστορία της από της ιδρύσεως το 1976 έως σήμερα, ενώ έκανε αναφορά στα βασικά σημεία της διαδρομής της που αποτέλεσαν σταθμούς,  όπως είναι η έκδοση της εφημερίδας «Βήμα Διοικητικών Δικαστών», το περιοδικό «Διοικητική Δίκη», η μεταφορά των Διοικητικών Δικαστηρίων της Αθήνας από το «Αχούρ Παλλάς», όπως το έλεγαν τότε, της οδού Σοφοκλέους στο νέο δικαστικό μέγαρο  κοντά στη σταθμό του μετρό της Πανόρμου,  επί της οδού Ριανκούρ, κ.λπ. Ακόμη, η κυρία Λαινιώτου επισήμανε ότι πρέπει να επέλθουν αλλαγές στον κανονισμό της Ένωσης.
         
Από την πλευρά του, ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης Νικόλαος Παρασκευόπουλος, εκπροσωπώντας τον πρόεδρο της Βουλής Νίκο Βούτση, τόνισε ότι διαχρονικά είναι ανεκτίμητη η προσφορά των διοικητικών δικαστών. Σε  άλλο σημείο του χαιρετισμού του ο κ. Παρασκευόπουλος επισήμανε ότι δεν μπορεί να διανοηθεί σε βάθος χρόνου, «αιώνα θα έλεγα, χωρίς την συμβολή των διοικητικών δικαστών».
         
Ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Δικαιοσύνης Δημήτρης Παπασπύρου, εκπροσωπώντας τον υπουργό Δικαιοσύνης Σταύρο Κοντονή, επισήμανε ότι οι αποφάσεις των Διοικητικών Δικαστηρίων αποτελούν οδηγό για το υπουργείο, το οποίο πλέον ότι θα είναι δίπλα στους διοικητικούς δικστές, θέλει να υπάρχει  ένας διαρκής διάλογος μαζί τους.
         
Ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου Βασίλης Πέππας χαρακτήρισε καθοριστική τη συμβολή των διοικητικών δικαστών στο κράτος Δικαίου και επισήμανε ότι η σημερινή εκδήλωση στοχεύει στο μέλλον.
         

Η γενική επίτροπος επικρατείας των Διοικητικών Δικαστηρίων Ευτυχία Φουντουλάκη, έκανε μια σύντομη αναδρομή στην πορεία της Ένωσης και των διοικητικών δικαστών, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον της στην τελευταία Συνταγματική αναθεώρηση με την οποία  δόθηκε η δυνατότητα  στους διοικητικούς δικαστές να μεταπηδούν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ενώ αναφέρθηκε και στο δικαστικοσυνδυκαλιστικό κίνημα.
         
Χαιρετισμό  απηύθυναν εκ μέρους των πολιτικών κομμάτων ο Νίκος Παναγιωτοπουλος (ΝΔ), ο Νικόλας Κανελλόπουλος (Δημοκρατική  Συμπαράταξη - Κίνημα Αλλαγής), ο Μανώλης Συντιχάκης (ΚΚΕ) και ο Βασίλης Σπύρου (Ένωση Κεντρώων).
Αικατερίνη Σακελλαροπούλου
         
Η εκ των δύο κεντρικών ομιλητών, η αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, αναφέρθηκε, στην συνταγματική διάσταση των δικαστικών Ενώσεων. Κατ΄  αρχάς, εξιστόρησε την  διαδρομή της συνδικαλιστικής δράσης των δικαστών από τον Ιανουάριο του 1958 που ιδρύθηκε το πρώτο δικαστικό σωματείο με την επωνυμία «Ένωσις Ελλήνων Δικαστών και Εισαγγελέων» έως σήμερα. Ειδική αναφορά έγινε στην εξέχουσα την  εποχή  εκείνη  προσωπικότητα του αρεοπαγίτη    Αντωνίου  Φλώρου, οποίος  είχε δώσει τότε αγώνες για τα δικαιώματα των δικαστών, αλλά και των πολιτών που κατέφευγαν στην Δικαιοσύνη.
         
Αναφορά όμως έκανε η κυρία Σακελλαροπούλου και στο κατασταλτικό έργο του τότε   εισαγγελέα του Αρείου Πάγου  και πρώτου Πρωθυπουργού της Κυβέρνησης των Συνταγματαρχών (Απρίλιος - Δεκέμβριος  1967), Κωνσταντίνου  Κόλλια, ο οποίος ουσιαστικά αδρανοποίησε τα πρώτα συνδικαλιστικά βήματα των δικαστών.
         
Η αντιπρόεδρος του ΣτΕ αναφέρθηκε στην συνέχεια στην ακανθώδη διαδρομή τόσο του αείμνηστου Αντώνη Φλώρου (σ.σ.: μια εξέχουσα προσωπικότητα και ειδικά για τα χρόνια εκείνα), όσο και άλλων δικαστών. Ο Αντώνης Φλώρος, καθώς και οι δικηγόροι του Γεώργιος  Μαγκάκης, Θανάσης Ζούκας και Ευάγγελος Γιαννόπουλος, εκτοπίσθηκαν τότε, ενώ ακολούθησαν οι παραιτήσεις του τότε   προέδρου του ΣτΕ Μιχαήλ Στασινοπούλου. Άμεσα ακολούθησαν οι παραιτήσεις    ενός αντιπρόεδρου και επτά σύμβουλων του ΣτΕ, σε ένδειξη συμπαράστασης στον Μιχαήλ Στασινοπούλο.          
         
Κατά την συνταγματική αναθεώρηση το 1975  ψηφίσθηκε η διάταξη του άρθρου 89 παράγραφος 5 του Συντάγματος, στην οποία ορίζεται ότι «Επιτρέπεται η συγκρότηση ένωσης δικαστικών λειτουργών, όπως νόμος ορίζει».
         
Σήμερα, σημείωσε η κυρία Σακελλαροπούλου,  «δεν αμφισβητείται ο συνδικαλιστικός χαρακτήρας των δικαστικών Ενώσεων», ενώ έκανε εκτενή αναφορά στα κρατούντα σε διεθνές επίπεδο στον τομέα της σύστασης και λειτουργίας δικαστικών Ενώσεων.
         
Σε άλλο σημείο της ομιλίας της η κυρία Σακελλαρόπουλου, αναφέρθηκε  στο «καυτό» θέμα της  κριτική των δικαστικών αποφάσεων και στον τρόπο αντίδρασης των δικαστικών Ενώσεων, λέγοντας χαρακτηριστικά:
         
«Συχνά αμφισβητείται η κοινωνική νομιμοποίηση του δικαστικού σώματος, ιδίως ενόψει συγκεκριμένων αποφάσεων με μεγάλο κοινωνικό αντίκτυπο. Στον τομέα αυτό, μεγάλη σημασία έχουν η πειθώ και ο δημόσιος χαρακτήρας των δικαστικών αποφάσεων. Ο δικαστής αποτελεί μέρος του κοινωνικού συνόλου. Το κοινωνικό περιβάλλον, τα ΜΜΕ, η προσωπικότητα και οι πεποιθήσεις του, όπως και οι συνθήκες υπό τις οποίες ασκεί το λειτούργημά του, επηρεάζουν αναπόφευκτα το περιεχόμενο της δικαστικής κρίσης. Σε καμία όμως περίπτωση οι παράγοντες αυτοί δεν πρέπει να περιορίζουν την αμεροληψία του και τη δυνατότητά του να εκφέρει δίκαιη κρίση, κρίση δηλαδή σύμφωνη με τους ισχύοντες κανόνες δικαίου και όχι με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, όπως επιτάσσει το Σύνταγμα» και προσέθεσε:
         
«Η δικαστική εξουσία, πέρα από τον εσωτερικό έλεγχο μέσω των ενδίκων μέσων, ελέγχεται κοινωνικά και πολιτικά με την κριτική των δικαστικών αποφάσεων. Η κριτική αυτή, η οποία μπορεί να είναι επιστημονική ή και πολιτική, αποτελεί ουσιώδες χαρακτηριστικό του δημοκρατικού πολιτεύματος και συμβάλλει στην βελτίωση της απονομής της Δικαιοσύνης. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να γίνεται αποδεκτή τόσο από τους δικαστές όσο και από τις ενώσεις τους, οι οποίες, ελλείψει γραφείων τύπου των δικαστηρίων, είναι υποχρεωμένες σε κάποιες περιπτώσεις να καλύπτουν και τον ρόλο αυτό. Διαφορετική είναι η περίπτωση που υπό το ένδυμα της κριτικής υποκρύπτεται επίθεση κατά των δικαστών που εξέδωσαν μία μη αρεστή απόφαση. Το ζήτημα πάντως αυτό είναι εξαιρετικά λεπτό και η αντιμετώπισή του από τις Ενώσεις πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή, και πάντα στα πλαίσια της  θεσμικής ψυχραιμίας και νηφαλιότητας που πρέπει να διέπουν κάθε αντίδραση των δικαστών».
         
Κλείνοντας, η κυρία Σακελλαρόπουλου αναφέρθηκε και στους δικαστές της της  γείτονας χώρας, επισημαίνοντας: «Πρόσφατα, το βραβείο Βάσλαβ Χάβελ για τα ανθρώπινα δικαιώματα απονεμήθηκε στον Μουράτ Αρσλάν, πρόεδρο της Ανεξάρτητης Ένωσης Τούρκων Δικαστών, ο οποίος είναι στη φυλακή από τον Οκτώβριο του 2016».
Ηλίας Κοντοζαμάνης
         
Ο δεύτερος εκ των ομιλητών, ο διευθύνων το Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης, πρόεδρος Εφετών Ηλίας Κοντοζαμάνης, με ένα δικό του χαρακτηριστικό τρόπο, καθώς παράλληλα έχει ενταχθεί στον καλλιτεχνικό χώρο με την δεύτερη ιδιότητα του, αυτή του ζωγράφου, αναφέρθηκε στην ιστορία και στους αγώνες της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών.
Ο κ. Κοντοζαμάνης κατ΄ αρχάς ανέφερε ότι «σήμερα, χάρις στους αγώνες όλων που αποτελούν την Ένωση Διοικητικών Δικαστών, μπορούμε να πούμε μετά λόγου γνώσεως, ότι υπάρχουν δικαστές σε όλη την Ελλάδα που είναι κοντά στον πολίτη, για να τον προστατεύσουν από τις αυθαιρεσίες της διοίκησης».
         
Σε άλλο σημείο της ομιλίας του έκανε αναφορά  στο ρόλο του δικαστή  στην σημερινή κοινωνία, σημειώνοντας:

«Δεν είναι, λοιπόν, δυνατόν ο σύγχρονος δικαστής του 21ου αιώνα, σε μια εποχή ιδιαιτέρως μεταβατική, σε μια εποχή ναι μεν ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αλλά και έντονης αμφισβήτησης αξιών και παλαιών προτύπων, να μένει κλεισμένος στο γραφείο του και να παρακολουθεί ως θεατής να περνούν από μπροστά του τα φαινόμενα αυτά σαν σε κινηματογραφική ταινία.
Πρέπει να βρίσκεται μέσα στην κοινωνία, να ακούει τον παλμό της, να ενσωματώνει υπάρχουσες αγωνίες, να αφουγκράζεται, να παρατηρεί, να στοχάζεται και γενικά να έχει τα εφόδια εκείνα, ώστε να εφαρμόσει το νόμο, σύμφωνα με το δέον γενέσθαι στις συγκεκριμένες περιπτώσεις».

Δεν παρέλειψε να περιγράψει ο πρόεδρος Εφετών των Δ.Δ. τους τρόπους τους οποίους οι κυβερνήσεις επιφυλάσσουν στις δικαστικές αποφάσεις, τονίζοντας:

«Φυσικά, όλοι γνωρίζουμε πως η Διοίκηση χρησιμοποιεί τρεις τρόπους για να μην εφαρμόσει τις δικαστικές αποφάσεις. Πρώτον, να αφήσει ανεκτέλεστη την απόφαση στα συρτάρια της, ώστε με την πάροδο του χρόνου να καταστεί η εκτέλεσή της  ανεδαφική και αδιάφορη για τον πολίτη. Δεύτερον, να εκδώσει μια ίδια πράξη με την ακυρωθείσα με διαφορετική αιτιολογία από την ακυρωθείσα κι’ αυτό να επαναλαμβάνεται σαν την περίπτωση του ωραίου λοχαγού. Και τρίτον, να ψηφίσει ένα νόμο αντίθετο με τα οριζόμενα στη δικαστική απόφαση, ώστε να την περιγράψει, όπως τώρα την απόφαση του ΣτΕ, που ορίζει τον τύπο υποβολής του «πόθεν έσχες» των δικαστών και όχι όπως εσφαλμένως υπολαμβάνεται την άρνηση των δικαστών να υποβάλουν δήλωση πόθεν έσχες».

Κλείνοντας ο κ. Κοντοζαμάνης επισήμανε:
«40 χρόνια Ένωση Διοικητικών Δικαστών, ένας διαρκής αγώνας που έγραψε ιστορία, όχι μόνο για την καλυτέρευση των συνθηκών απονομής της διοικητικής δικαιοσύνης και την αξιοπρεπή δικαστική ζωή, αλλά και για να γίνει ο λαός κοινωνός του παρατιθέμενου δείπνου δικαιοσύνης, ο οποίος έρχεται στα διοικητικά δικαστήρια και ζητάει το δίκαιο και το δίκιο του».