Φύλλο και φτερό όλες οι τράπεζες βλαστοκυττάρων: Καμία δεν έχει λάβει άδεια λειτουργίας

Νέες άγνωστες πτυχές στο σκάνδαλο με τα βλαστοκύτταρα αποκαλύπτει πόρισμα των Επιθεωρητών Υγείας που βρίσκεται στα χέρια του εισαγγελέα.

Mία ακόμη ιδιωτική Τράπεζα με απροσδιόριστη ταυτότητα, θολή λειτουργία και χωρίς καμία πιστοποίηση από τις αρχές «ξεσκεπάζεται» από το Σώμα Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας Πρόνοιας (ΣΕΥΥΠ) στο πλαίσιο της μεγάλης έρευνας που διεξάγεται για το σύνολο των ιδιωτικών Τραπεζών βλαστοκυττάρων στη χώρα μας.

Το ένα μετά το άλλο τα πορίσματα διαβιβάζονται στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών, η οποία διενεργεί ευρεία προκαταρκτική εξέταση και έχει ήδη ασκήσει τις πρώτες ποινικές διώξεις. 

Το σοκ που υπέστησαν δεκάδες χιλιάδες οικογένειες τον περασμένο Ιούνιο όταν έσκασε η «φούσκα» της πρώτης εταιρίας, της Stem Health, εκτιμάται ότι θα είναι…διαρκείας καθώς μέρα με την ημέρα απογυμνώνεται νομικά και επιστημονικά το καθεστώς λειτουργίας των τραπεζών. Από τις έρευνες αποδεικνύεται πως όλες είναι χωρίς άδεια λειτουργίας και πιστοποίηση από το υπουργείο Υγείας και με άδηλες συνθήκες φύλαξης του πολύτιμου βιολογικού υλικού! 

Σε κάθε φάκελο που ανοίγουν οι ελεγκτές του ΣΕΥΥΠ και οι εισαγγελείς βλέπουν την ίδια εικόνα: μια καλοστημένη και κερδοφόρα εμπορική δραστηριότητα που δεν έχει καμία σχέση με την παροχή επιστημονικής συμβουλής και συνδρομής προς τους γονείς που εμπιστεύτηκαν το πολύτιμο βιολογικό υλικό και μάλιστα με μεγάλο αντίτιμο (1.800 έως 3.000 ευρώ).

Η τελευταία περίπτωση που ερεύνησε το ΣΕΥΥΠ αφορά Τράπεζα  η οποία είχε συλλέξει 10.106 μονάδες ομφαλοπλακουντιακού αίματος (ΟΠΑ) και 5.946 μονάδες μεσεγχυματικών κυττάρων. Κάτι που σημαίνει ότι οι «πελάτες» της ήταν το λιγότερο 10.106 – καθώς κάθε μονάδα συλλέγεται και φυλάσσεται από μία γυναίκα κατά τον τοκετό, ενώ από τις ίδιες με επιπλέον χρέωση μπορεί να ελήφθησαν και μεσεγχυματικά κύτταρα. 

Σύμφωνα με το πόρισμα, που αποκαλύπτει το protothema.gr, η τράπεζα, δραστηριοποιούνταν στην αποθήκευση, τον έλεγχο, την επεξεργασία, τη διάθεση, διανομή, εισαγωγή ιστών και κυττάρων ομφάλιου λώρου που προορίζονταν για εφαρμογή στον άνθρωπο αλλά και στη συλλογή ομφαλοπλακουντιακού αίματος, δηλαδή βλαστοκυττάρων. Και παρά το γεγονός ότι δεν είχε ελεγχθεί ποτέ αρμοδίως, ο Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) εισηγήθηκε την αδειοδότησή της! 

Λειτουργούσε χωρίς εποπτεία, εισήγαγε ιστούς από τη Σερβία 

Όπως αναφέρεται στο πόρισμα του ΣΕΥΥΠ, «λειτουργεί χωρίς να έχει προσδιοριστεί με σαφήνεια η ταυτότητά της, (δηλαδή πρόκειται για τράπεζα βλαστοκυττάρων ή ίδρυμα ιστών και κυττάρων;) και χωρίς να υποδεικνύονται οι δραστηριότητές της και να επιβλέπεται από τις αρμόδιες αρχές». Δεν είχε υποβάλλει ποτέ στα έντεκα χρόνια της λειτουργίας της στο υπουργείο Υγείας αρχείο δραστηριοτήτων ως  όφειλε και δεν διασυνδέονταν με τον ΕΟΜ για τυχόν ανεπιθύμητα συμβάντα και αντιδράσεις που μπορούσαν να επηρεάσουν την ποιότητα και την ασφάλεια των ιστών και των κυττάρων. 
Με δεδομένη την παντελή έλλειψη ελέγχου η εταιρία εισήγαγε ιστούς και κύτταρα κατόπιν σύμβασής της με ίδρυμα από τη Σερβία, κράτος μη μέλος της ΕΕ, με αποτέλεσμα «να μην εξασφαλίζονταν η ισοδυναμία των προτύπων ποιότητας και ασφάλειας των εισαγόμενων ιστών και κυττάρων και η διευκόλυνση της ιχνηλασιμότητας των ανθρωπίνων ιστών και κυττάρων από τον δότη στον λήπτη και αντιστρόφως». 

Επιπλέον, στο πόρισμα τονίζεται ότι δεν είχε ελεγχθεί ποτέ η επαγγελματική αξιοπιστία, η χρηματοπιστωτική κατάσταση αλλά και η διασύνδεσή της με άλλη τράπεζα ώστε να διασφαλιστεί πως σε περίπτωση παύσης της λειτουργίας της θα εξασφαλιστεί η περαιτέρω φύλαξη του βιολογικού υλικού. Είναι χαρακτηριστικό πως η τράπεζα είχε μεν συνάψει σύμβαση διασύνδεσης με τράπεζα του εξωτερικού, συγκεκριμένα με τράπεζα της Ρουμανίας, ωστόσο η σύμβαση, κατά τους Επιθεωρητές, αφήνει ερωτηματικά ως προς την αρτιότητά της. 

Μία ακόμη «βαριά» διαπίστωση των Επιθεωρητών είναι και το γεγονός πως η Τράπεζα χρησιμοποιούσε μέχρι και τον περασμένο Μάιο έντυπα ενημέρωσης προς τους υποψήφιους δότες σχετικά με τη χρησιμότητα των βλαστοκυττάρων, χωρίς κανένα επιστημονικό υπόβαθρο, τα οποία επίσης δεν είχαν ελεγχθεί από τις αρμόδιες αρχές. «Προέβαινε  σε ενημερωτική δραστηριότητα,  έντυπη και στο διαδίκτυο, διατυπώνοντας αυτοτελείς ισχυρισμούς σχετικά με τη χρησιμότητα του βιολογικού υλικού» επισημαίνεται στο πόρισμα. Επίσης, νομικά έωλες ήταν και οι συμβάσεις που υπέγραφε η Τράπεζα με τους υποψήφιους γονείς – πελάτες της καθώς το περιεχόμενό τους δεν είχε καμία σχέση με όσα προβλέπονταν από την τότε ισχύουσα νομοθεσία. 

Μάλιστα, οι Επιθεωρητές ήρθαν… πρόσωπο με πρόσωπο με την ασυδοσία που χαρακτήριζε την εταιρία όταν μετέβησαν στις εγκαταστάσεις της για τον έλεγχό της. Εκεί διαπίστωσαν πως είχε λήξει η άδεια της τράπεζας βλαστοκυττάρων από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και την ώρα εκείνη παρουσία των Επιθεωρητών οι υπεύθυνοί της έσπευσαν να υποβάλλουν το σχετικό αίτημα για ανανέωσή της.
 

«Πάγωσαν» τα αιτήματα για άδειες 

Η πάλαι ποτέ κραταιά «βιομηχανία» με τις τράπεζες βλαστοκυττάρων στη χώρα μας  πλέον διανύει περίοδο παρακμής. Κι αυτό γιατί όχι μόνο έχουν πλέον απομείνει περίπου 10 ιδιωτικές, δηλαδή οι μισές από όσες δραστηριοποιούνταν την τελευταία δεκαετία, αλλά και γιατί καμία από αυτές δεν έχει υποβάλλει αίτημα για να λάβει άδεια. 

Στην Ελλάδα οι τράπεζες βλαστοκυττάρων ξεκίνησαν να λειτουργούν το 2005 και τις άδειες έδινε το τότε υπουργείο Εμπορίου. Το 2008 η χώρα ενσωμάτωσε τις από το 2004 ευρωπαϊκές οδηγίες στη νομοθεσία της (ΠΔ26/2008 και νόμος 3984/2011), ωστόσο στην πράξη όλα παρέμειναν κενό γράμμα αναφορικά με τον έλεγχο, τα πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας, τη φύλαξη, την επεξεργασία, τη συντήρηση, την αποθήκευση και τη διανομή του βιολογικού υλικού των βλαστοκυττάρων. 

Η πραγματικότητα που διαμορφώθηκε  ήταν αμιγώς εμπορική, με όρους που επιβάλλει η ελεύθερη αγορά και το ζητούμενο του κέρδους. Παράλληλα ιδρύθηκαν και λειτουργούν τρεις δημόσιες τράπεζες βλαστοκυττάρων με δωρεάν φύλαξη και χρήση από όποιον χρειαστεί το βιολογικό υλικό. 

Πλέον το καθεστώς λειτουργίας των τραπεζών αποτελεί αντικείμενο ευρείας εισαγγελικής έρευνας που διενεργείται από την εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών. Ήδη στο πλαίσιο της έρευνας έχουν ασκηθεί ποινικές διώξεις σε βαθμό κακουργήματος σε στελέχη της εταιρείας «Stem - Health Hellas», η οποία έβαλε λουκέτο το περασμένο καλοκαίρι. Τα αδικήματα που απαγγέλθηκαν στους κατηγορούμενους είναι: Απάτη κατ΄ εξακολούθηση και κατά συναυτουργία αλλά και άμεση συνέργεια στην απάτη. Και για αυτήν την υπόθεση είχε συντάξει πόρισμα το ΣΕΥΥΠ.