Πού μπορεί να γίνει θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο

Ο όρος «θερμό επεισόδιο» έχει εισέλθει δυναμικά στη δημόσια σφαίρα, καθώς η κρίση με την Τουρκία δεν λέει να κοπάσει, αντίθετα μάλλον κλιμακώνεται. Ο όρος παραπέμπει στην κρίση των Ιμίων το 1996, γεγονός που ενισχύει το φοβικό σύνδρομο όχι μόνο της κοινωνίας, αλλά και του πολιτικού συστήματος. Και πώς να μη συμβαίνει βέβαια αυτό, όταν όλο και πιο συχνά ακούγεται από τα ΜΜΕ, αλλά και από πολιτικούς ότι το ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου έχει ήδη εγγραφεί στην ατζέντα.

Ο εμβολισμός του πλοίου στα Ιμια, η σύλληψη και σοκαριστική περιφορά των δύο Ελλήνων στρατιωτικών με χειροπέδες και καλυμμένα πρόσωπα, όπως και η παραλίγο σύγκρουση τουρκικού πολεμικού με το πλωτό γεωτρύπανο της Eni στην κυπριακή ΑΟΖ έχουν δημιουργήσει κλίμα έντασης. Το τελευταίο επεισόδιο με το σκάφος της τουρκικής Ακτοφυλακής στη Χίο επιβεβαίωσε ότι βρισκόμαστε ήδη εν μέσω ενός «υβριδικού πολέμου», τον οποίο έχει εξαπολύσει η Τουρκία εναντίον της χώρας μας.

Παρά την εκτίμηση του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Κατρούγκαλου ότι η Τουρκία δεν θα επιδιώξει θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο, το υπουργείο Αμυνας και οι Ενοπλες Δυνάμεις βρίσκονται σε επιφυλακή, έτοιμες να αντιμετωπίσουν τουρκικές προκλήσεις, ακόμα και αν οι γείτονες προσπαθήσουν να προκαλέσουν θερμό επεισόδιο. Κατά πολλούς, πρωταρχικός στόχος της Τουρκίας είναι η κυπριακή ΑΟΖ. Η πίεση που ασκεί η Αγκυρα στο Αιγαίο έχει ιστορικά τη δυναμική της, αλλά στην παρούσα συγκυρία οι επιθετικές κινήσεις της έχουν κύριο στόχο να καθηλώσουν την Ελλάδα και να την αποκόψουν από τα τεκταινόμενα στην κυπριακή ΑΟΖ.

Δεν μπορεί, άλλωστε, κανείς να αποκλείσει το ενδεχόμενο οι Τούρκοι να επιδιώξουν κάποιου είδους αντιπερισπασμό, τη στιγμή που ο διεθνής παράγοντας φαίνεται να μη λειτουργεί ανασταλτικά. Οι Δυτικοί πνέουν μένεα εναντίον του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αλλά δεν θέλουν να χάσουν την Τουρκία. Το φλερτ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, που τις προηγούμενες μέρες κυριάρχησε στη διεθνή σκηνή, αποτελεί εφιάλτη και για τις Ηνωμένες Πολιτείες και για την Ευρώπη.

Μέσα σ’ αυτές τις ασταθείς συνθήκες, το θερμό επεισόδιο δεν είναι απίθανο. Στο Γενικό Επιτελείο δεν το αποκλείουν - και πώς θα μπορούσαν άλλωστε. Σύμφωνα με πληροφορίες, από το 1996 και μετά η ανησυχία δεν ήταν ποτέ τόσο μεγάλη. Αυτό είναι και το συμπέρασμα της σύσκεψης του υπουργού Αμυνας με τους αρχηγούς, αντικείμενο της οποίας ήταν να εξεταστούν όλα τα πιθανά σενάρια που μπορεί να κληθούν να αντιμετωπίσουν οι Ενοπλες Δυνάμεις το επόμενο διάστημα.



Το πρωί της Μεγάλης Τετάρτης σκάφος της Τουρκικής Ακτοφυλακής προσπάθησε να εμβολίσει σκάφος του Ελληνικού Λιμενικού κατά τη διάρκεια επιχείρησης διάσωσης προσφύγων

Η Ζ' ΜΑΚ

Είναι κοινός τόπος ότι το ισοζύγιο ισχύος δεν ευνοεί την Ελλάδα. Η ελληνική αποτρεπτική ισχύς έχει μειωθεί λόγω και της οικονομικής κρίσης, ενώ όλα δείχνουν ότι τα επόμενα χρόνια η ψαλίδα θα ανοίξει ακόμα περισσότερο. Παρ’ όλα αυτά, οι ελληνικές δυνάμεις έχουν ακόμα την ικανότητα να καταφέρουν καταστροφικά πλήγματα στον επιτιθέμενο, ανεξάρτητα από την έκβαση μιας σύρραξης. Η δυνατότητα αυτή λειτουργεί ακόμα αποτρεπτικά. Σύμφωνα με κορυφαίο παράγοντα του υπουργείου Αμυνας, η γεωγραφία δεν επιτρέπει την ξεχωριστή αποτελεσματική άμυνα κάθε ελληνικής νησίδας στο ανατολικό Αιγαίο. Από την άλλη πλευρά, όμως, η ύπαρξη της αλυσίδας των νησιών επιτρέπει μια καταστροφική απάντηση που ακριβώς λόγω της γεωγραφίας δεν μπορεί να εξουδετερωθεί εκ των προτέρων.

Στην απευκταία περίπτωση που νησί ή βραχονησίδα δεχθεί αιφνιδιαστική επίθεση από Τούρκους, τα ηνία θα αναλάβει η επίλεκτη μονάδα Ζ’ ΜΑΚ, η οποία συγκροτήθηκε το 1997 ως αποτέλεσμα της κρίσης στα Ιμια. Η «μονάδα-φάντασμα», όπως την αποκαλούν, αποτελείται από επαγγελματίες στρατιώτες. Διαθέτει επάνδρωση 100%, υψηλού επιπέδου εκπαίδευση και ειδικό εξοπλισμό ώστε να μπορεί να εκπληρώσει την αποστολή της και έχει την τυπική σύνθεση μιας μοίρας αμφιβίων καταδρομών. Συγκεκριμένα, αποτελείται από τρεις λόχους κρούσης, έναν λόχο διοίκησης και έναν λόχο πλωτών. Στη Ζ’ ΜΑΚ υπάρχουν, επίσης, ομάδες υποβρυχίων καταστροφών. Δύο λόχοι είναι πάντα σε ετοιμότητα για άμεση αντίδραση οπουδήποτε χρειαστεί στην επικράτεια. Επίσης, ένας λόχος εκπαιδεύσεως, όπου εκπαιδεύονται στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων σε ειδικά σχολεία ή σε αντικείμενα που συνάδουν με το πνεύμα των καταδρομέων.

Στο επιτελείο έχουν εκπονήσει σενάρια και για το πού μπορεί να σημειωθεί ένα θερμό επεισόδιο. Τρεις είναι οι περιοχές που η Τουρκία στοχοποιεί. Η μία είναι στο κεντρικό Αιγαίο και πρόκειται για την ευρύτερη περιοχή κοντά στα νησιά των Οινουσσών - Χίου - Λέσβου. Κι αυτό γιατί αν έθετε υπό τον έλεγχό της μια νησίδα, όπως η Παναγιά κοντά στις Οινούσσες, θα δημιουργούσε ισχυρό τετελεσμένο το οποίο θα χρησιμοποιούσε για να ρυμουλκήσει την Αθήνα σε διαπραγματεύσεις από μειονεκτική θέση.

Το δεύτερο ύποπτο σημείο είναι η ευρύτερη περιοχή των Ιμίων. Το Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι συχνά βρίσκονται σε συνθήκες άτυπου ναυτικού αποκλεισμού εκ μέρους των Τούρκων. Η τρίτη επίμαχη περιοχή είναι το Καστελόριζο, που το τελευταίο χρονικό διάστημα τελεί διαρκώς κάτω από ένα ιδιότυπο ναυτικό αποκλεισμό με τουρκικά σκάφη να πραγματοποιούν συνεχώς ασκήσεις στην περιοχή και φυσικά να διατηρούν το επίπεδο της έντασης ψηλά. Αυτός είναι και ο λόγος της μόνιμης σχεδόν παρουσίας ελληνικών υποβρυχίων στη θαλάσσια αυτή περιοχή.




Αυξάνονται οι περιπολίες

Και στα τρία αυτά σημεία υπάρχει έντονη τουρκική κινητικότητα αλλά και προκλητικότητα. Εχουν ήδη σημειωθεί αμέτρητες παραβιάσεις του εναέριου χώρου, των χωρικών υδάτων, αλλά και εντάσεις στη θάλασσα μεταξύ σκαφών της τουρκικής Ακτοφυλακής και του Λιμενικού ή και του Πολεμικού Ναυτικού. Είναι αξιοσημείωτο ότι στις παραπάνω περιοχές πραγματοποιούνται τουρκικές αεροναυτικές ασκήσεις, το σενάριο των οποίων είναι ο αποκλεισμός και η κατάληψη νήσων. Στην Αθήνα, πάντως, δεν αφήνουν καμία αμφιβολία ότι, εάν απειληθεί με τουρκική εισβολή ελληνικό έδαφος, θα προκληθεί αυτομάτως σύρραξη.

Μεταξύ των προληπτικών μέτρων που έχει πάρει η ελληνική κυβέρνηση είναι και η αύξηση των περιπολιών από πλοία του στόλου. Αυτά είναι που παρακολουθούν τις τουρκικές κινήσεις. Επιπλέον, σε εγρήγορση βρίσκεται και η αντιαεροπορική άμυνα.

«Υβριδικός πόλεμος»

Οι συνεχείς ασκήσεις και η fast track υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων, συνολικού ύψους 1 δισ. ευρώ, για τα οποία η αρμόδια επιτροπή της Βουλής έχει ήδη ανάψει το πράσινο φως, επιβεβαιώνουν το καθεστώς αυξημένης επαγρύπνησης στο οποίο έχουν τεθεί οι Ενοπλες Δυνάμεις και ειδικά οι μονάδες που θα κληθούν να αντιδράσουν πρώτες σε περίπτωση τουρκικής επιθετικής ενέργειας. Δεν αποκλείεται, όμως, αν κάτι συμβεί, να συμβεί στον αέρα. Οι μεγάλες ταχύτητες των μαχητικών αεροπλάνων, σε συνδυασμό με την προκλητικότητα και την απειρία ειδικά των νέων Τούρκων πιλότων που ανέλαβαν υπηρεσία μετά τις εκκαθαρίσεις του 2016, ενδέχεται να οδηγήσουν σε κάποιου λάθος χειρισμό και σε «ατύχημα». Το κλίμα, πάντως, που επικρατεί στη στρατιωτική ηγεσία είναι ότι τίποτα δεν θα μείνει αναπάντητο.

Στην όχι πολύ πιθανή περίπτωση, πάντως, που οι Τούρκοι εισβάλουν σε ελληνικό νησί και προκληθεί σύρραξη, βασική αποστολή της Πολεμικής Αεροπορίας θα είναι η καταστροφή κρίσιμων στρατιωτικών και όχι μόνο υποδομών, καθώς και η απαγόρευση εξόδου των τουρκικών ναυτικών μονάδων που ναυλοχούν στη Θάλασσα του Μαρμαρά να εξέλθουν στο Αιγαίο.

Στον «υβριδικό πόλεμο» που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, θεωρείται πιθανόν η Τουρκία να κινηθεί εξίσου επιθετικά, χωρίς, όμως, να χρειαστεί «να λερώσει τα χέρια της». Μπορεί δηλαδή όχι μόνο να ανοίξει απλώς την κάνουλα, αλλά και να σπρώξει κύματα προσφύγων και μεταναστών προς τα ελληνικά νησιά. Ηδη άλλωστε προκαλεί μεγάλη ανησυχία η σημαντική αύξηση των αφίξεων τις τελευταίες μέρες. Οι πληροφορίες, μάλιστα, που φτάνουν στο Γενικό Επιτελείο είναι ότι το επόμενο διάστημα οι Τούρκοι θα κλιμακώσουν την ελεγχόμενη επιθετικότητά τους χωρίς να είναι σαφές με ποιον τρόπο. Οσο καλυτερεύουν οι καιρικές συνθήκες στο Αιγαίο, πάντως, το χαρτί των προσφύγων και μεταναστών μπορεί να χρησιμοποιηθεί με μεγαλύτερη ευκολία.

Σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζεται σοβαρά και το σενάριο οι Τούρκοι να αποβιβάσουν σε ελληνική ακατοίκητη βραχονησίδα όχι υποχρεωτικά στρατιώτες, αλλά ψαράδες ή βοσκούς τους οποίους θα προστατεύουν ναυτικές δυνάμεις. Το σενάριο αυτό ταιριάζει στην τουρκική τακτική να δοκιμάζει αντιδράσεις, προβαίνοντας σε επιθετική ενέργεια μικρής κλίμακας, η οποία να μη δικαιολογεί εκ πρώτης όψεως γενικευμένη στρατιωτική αντίδραση. Εάν κρίνουμε, πάντως, από τις επανειλημμένες δηλώσεις του Αμερικανού πρέσβη στην Αθήνα, η Ουάσινγκτον δείχνει να θεωρεί πολύ πιθανή την πρόκληση θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο. Τείνει, μάλιστα, να το περιγράφει ως «τύπου Ιµίων».

Η δημόσια δήλωση του υπουργού Αμυνας για ενίσχυση των δυνάμεων στο Αιγαίο και στον Εβρο, σε συνδυασμό με την κινητοποίηση των Ενόπλων Δυνάμεων, είναι ένα μήνυμα προς την Αγκυρα ότι η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να αμυνθεί δυναμικά. Αυτό, άλλωστε, προέκυψε και από την ομιλία του ίδιου του πρωθυπουργού, ο οποίος έστειλε το δικό του ξεκάθαρο μήνυμα στην τουρκική ηγεσία.

Η αρχή της τουρκικής προκλητικότητας τον Φεβρουάριο με τον εμβολισμό ελληνικού σκάφους από τουρκικό στην περιοχή των Ιμίων