Από 5 έως 20 χρόνια η «Οδύσσεια» των Ελλήνων στρατιωτικών

Σύμφωνα με τη νομοθεσία της γειτονικής χώρας, η προσωρινή κράτηση χωρίς απαγγελία κατηγοριών μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 5 χρόνια αντί 5 ημερών που ισχύει στη χώρα μας. Το «εξπρές του μεσονυχτίου», όπως το αποκάλεσε ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Πάνος Καμμένος, περιλαμβάνει 1.825 ημέρες αβεβαιότητας και εγκλεισμού χωρίς δίκη. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, σύμφωνα με τον ποινικό κώδικα της Τουρκίας, το πλαίσιο ποινών, όπως διαγράφεται με τα ως τώρα δεδομένα, μπορεί να προσθέσει από 6 μήνες, στην καλύτερη περίπτωση, μέχρι 15 έτη έκτισης.

Υπό αυτά τα δεδομένα, το συνοριακό περιστατικό που υποβαθμίστηκε αρχικά από την πολιτική ηγεσία της Ελλάδας έχει πλέον μετατραπεί σε μείζονα πολιτική, διπλωματική και νομική περιπέτεια που θυμίζει κατασκοπευτική ταινία.

Ωστόσο, οι δύο Ελληνες στρατιωτικοί δεν αποτελούν στελέχη κάποιου ειδικού σώματος των Ενόπλων Δυνάμεων ή των κρατικών υπηρεσιών. Ηταν μάλλον οι άτυχοι που βρέθηκαν μπροστά στην τουρκική αποστολή που ανέλαβε την εκτέλεση ενός ακόμα σχεδίου του Ταγίπ Ερντογάν, το οποίο υπό άλλες συνθήκες θα θύμιζε ψυχροπολεμική καρικατούρα. Στη θέση τους θα μπορούσαν να είναι δύο άλλα παιδιά από τα χιλιάδες που καλούνται καθημερινά να υπηρετήσουν στην «πινέζα», στην εσχατιά της χώρας όπου βρίσκεται η διακεκαυμένη ζώνη των ελληνοτουρκικών συνόρων.

Το χειρότερο όλων είναι ότι η τύχη των δύο αξιωματικών εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τις διαθέσεις και τα αλλοπρόσαλλα πολιτικά σχέδια του Τούρκου προέδρου, τα οποία, όπως όλα δείχνουν, δεν ολοκληρώνονται με το τέλος των εκλογών στη γειτονική χώρα. Πρόσφατα άλλωστε, ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Αμυνας Φώτης Κουβέλης παραδέχθηκε ότι είναι βέβαιη η συνέχιση της τουρκικής προκλητικότητας ανεξάρτητα από το εκλογικό αποτέλεσμα της Τουρκίας και κατά συνέπεια είναι αβέβαιος ο χρόνος απελευθέρωσης των δύο Ελλήνων.

Από την άλλη πλευρά ο Ερντογάν, έχοντας εγκαθιδρύσει στη χώρα του ένα νομικό σύστημα που απέχει από τους κανόνες του διεθνούς δικαίου και προσομοιάζει στο οθωμανικό δίκαιο, φέρεται διατεθειμένος να χρησιμοποιήσει το γεγονός προκειμένου να κερδίσει ουσία και εντυπώσεις για εσωτερική κατανάλωση.
Ως προς την ουσία, ήδη έχει αποκαλύψει τις προθέσεις του για ανταλλαγή των δύο Ελλήνων στρατιωτικών με τους οκτώ Τούρκους αξιωματικούς που έχουν εξασφαλίσει άσυλο από την Ελλάδα.

Αναφορικά με τις εντυπώσεις, είναι χαρακτηριστικό το περιστατικό, που δεν έχει δει το φως της δημοσιότητας, με πρωταγωνιστή τον πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων. Ο κ. Νίκος Βούτσης, κατά την επίσκεψή του στις Φυλακές Αδριανούπολης, υπεβλήθη σε αυστηρότατο έλεγχο από τους άνδρες ασφάλειας και αναγκάστηκε να αφαιρέσει ακόμα και τη ζώνη και τα παπούτσια του. Εν αντιθέσει με την υποδοχή που επιφύλαξαν στον τρίτο τη τάξει αξιωματούχο της χώρας, ο κ. Μανώλης Κεφαλογιάννης, υπό την ιδιότητά του ως εκπροσώπου του Ευρωκοινοβουλίου, συνάντησε τους δύο στρατιωτικούς χωρίς να υποβληθεί στην παραπάνω διαδικασία. 

Οι «λύκοι» της Τζαντάρμα

Η σύλληψη των δύο στρατιωτικών δεν έγινε από τον τουρκικό Στρατό αλλά από το ημιστρατιωτικό σώμα Τζαντάρμα, που αποτελεί την πολιτοφυλακή της Τουρκίας και οι άνδρες της υπακούουν τον Αρίφ Τσετίν, πρόσωπο απόλυτης εμπιστοσύνης του «σουλτάνου». Η Τζαντάρμα μετά το πραξικόπημα του 2016 υπάγεται απευθείας στο υπουργείο Εσωτερικών της Τουρκίας, επιχειρεί σε μη αστικές περιοχές, ελέγχει τα σύνορα και επιβάλλει την τάξη όπου δεν έχει πρόσβαση ο Στρατός.
Μέχρι σήμερα οι δύο Ελληνες δεν έχουν μιλήσει ώστε να δώσουν το ακριβές στίγμα της τοποθεσίας όπου συνέβη το περιστατικό. Είναι οι μόνοι που μπορούν να το κάνουν με ακρίβεια.

Τι θα γινόταν, όμως, αν έλεγαν ότι συνελήφθησαν εντός ελληνικών συνόρων; Πώς θα έπρεπε να αντιδράσουν το Μέγαρο Μαξίμου και το Πεντάγωνο σε μια ξεκάθαρη πολεμική ενέργεια της γειτονικής χώρας; 

Σε κάθε περίπτωση, ο κ. Καμμένος έσπευσε από την πρώτη στιγμή να υποστηρίξει πως οι Ελληνες στρατιωτικοί παραβίασαν τα τουρκικά σύνορα και συνελήφθησαν εντός τουρκικού εδάφους. Στη συνέχεια βέβαια δήλωσε ότι είναι όμηροι και η κράτησή τους παράνομη.

Εκτοτε παραμένουν έγκλειστοι στις Φυλακές της Αδριανούπολης ενώ το ελληνικό προξενείο που στεγάζεται στην πόλη έχει αναθέσει τη νομική τους εκπροσώπηση σε δύο νεαρούς Τούρκους δικηγόρους.

Ποιο είναι, όμως, το νομικό περιβάλλον που διαμορφώνεται για τους δύο Ελληνες στρατιωτικούς; Ο δικηγόρος Διονύσης Βέρρας εξηγεί στο «ΘΕΜΑ» : «Σύμφωνα με την ποινική νομοθεσία της γειτονικής χώρας, η προσωρινή κράτησή τους χωρίς δίκη μπορεί υπό προϋποθέσεις να διαρκέσει έως και 5 χρόνια», επισημαίνοντας ότι το καθεστώς προφυλακίσεων τροποποιήθηκε επί τα χείρω αμέσως μετά το πραξικόπημα.

Οι νόμοι του Ερντογάν

Για το ίδιο ζήτημα ο συνάδελφός του Εμμανουήλ Τρούλης προσθέτει ότι «η αναχρονιστική αυτή διάταξη περί της διάρκειας της προσωρινής κράτησης ωχριά μπροστά στην επόμενη δικονομική δυνατότητα των τουρκικών δικαστικών αρχών. Συγκεκριμένα, προβλέπεται, κατά την τουρκική ποινική δικονομία, ότι η προσωρινή κράτηση μπορεί να επιβληθεί και κατά το στάδιο της προκαταρκτικής έρευνας (εξέτασης) στον ύποπτο τέλεσης αδικήματος, δηλαδή με μόνη τη σοβαρή υποψία τέλεσης συγκεκριμένων αδικημάτων. Σημειωτέον ότι κατά το Ελληνικό Σύνταγμα και κατά τον ελληνικό ΚΠΔ, προσωρινή κράτηση χωρίς προηγούμενη άσκηση ποινικής δίωξης είναι αδιανόητη πλην της περιπτώσεως του αυτοφώρου αδικήματος και της διενεργούμενης αστυνομικής προανάκρισης που και σε αυτή την περίπτωση η συνολική κράτηση του υπόπτου δεν μπορεί να υπερβεί υπό κανονικές συνθήκες τα χρονικά όρια του Αυτοφώρου (48 ώρες) έως ότου παραπεμφθεί στον αρμόδιο Εισαγγελέα (άρθρο 43 ΚΠΔ), σε κάθε δε περίπτωση η κράτηση και μετά την άσκηση ποινικής δίωξης δεν μπορεί να υπερβεί τις πέντε ημέρες συνολικά χωρίς έκδοση εντάλματος προσωρινής κράτησης από τον αρμόδιο ανακριτή».

Αναφορικά με το νομικό μέλλον της υπόθεσης, οι δύο έγκριτοι νομικοί υποστηρίζουν ότι «σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ, οι βασικές κατηγορίες που ενδέχεται τελικά να αποδοθούν στους δύο Ελληνες στρατιωτικούς προβλέπονται στα άρθρα 332 και 337 του Ποινικού Κώδικα της Τουρκίας περί (α) παράνομης εισόδου σε απαγορευμένη στρατιωτική περιοχή και (β) απόσπασης εμπιστευτικών πληροφοριών για πολιτική ή στρατιωτική κατασκοπεία, οι οποίες κατηγορίες εντάσσονται στα αδικήματα του έβδομου κεφαλαίου περί αδικημάτων σε βάρος των μυστικών του τουρκικού κράτους και κατασκοπείας, χωρίς όμως να ξέρει κανείς τι τελικά θα συμβεί. Αυτό προκύπτει από τα διάφορα δημοσιεύματα που κατά καιρούς αναφέρονται στο συμβάν και κάνουν λόγο για έρευνα των υπηρεσιακών κινητών τηλεφώνων των δύο Ελλήνων στρατιωτικών που είναι εν εξελίξει στα εγκληματολογικά εργαστήρια της Τουρκίας».

Σε κάθε περίπτωση όμως οι κύριοι Βέρρας και Τρούλης συμφωνούν ότι η γειτονική χώρα έχει θέσει σε εφαρμογή μια ιδιότυπη διπλωματία που βασίζεται στην ομηρία. «Δυστυχώς το πρόβλημα των δύο Ελλήνων αξιωματικών δεν φαίνεται ότι θα επιλυθεί, τουλάχιστον άμεσα, διά της νομικής οδού, αφού παρέχεται η δικονομική ευχέρεια στον Τούρκο δικαστή, από την ανελεύθερη τουρκική έννομη τάξη, για παρατεταμένη προσωρινή κράτηση, κάτι που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις διεθνείς συμβάσεις και την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων. Με μία λέξη, θα λέγαμε ότι η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και η ύπαρξη κράτους δικαίου στην Τουρκία είναι ζητούμενο», τονίζει χαρακτηριστικά ο κ. Τρούλης.