75ο Φεστιβάλ Βενετίας: Λάνθιμος Vs Νέμες

Το τρομερό παιδί του greek weird Wave cinema είναι από τα μεγάλα φαβορί στη φετινή Μόστρα. Οι αντίπαλοι, τα καυτά χολιγουντιανά ονόματα και οι… δαντελένιες «γλάστρες» που αναμένονται στο κόκκινο χαλί του βενετσιάνικου Λίντο.

Ποια η σύμπτωση; Μα φυσικά η αναμέτρησή του Γιώργου Λάνθιμου με τον περίπου συνομήλικο του Ούγγρο σκηνοθέτη Λάσζλο Νέμες της ταινίας «Napszallta» (Ηλιοβασίλεμα). Αμφότεροι της κινηματογραφικής αφρόκρεμας. Της πιο δημιουργικής ηλικίας. Οι σαραντάρηδες που λέγαμε. Στα σημεία προηγείται ο Νέμες ως κάτοχος δύο σπουδαίων βραβείων, του Οσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας για το αριστουργηματικό «Ο γιος του Σαούλ», μόλις πριν από δύο χρόνια, και του μεγάλου βραβείου της Κριτικής Επιτροπής των Καννών για την ίδια ταινία.

Το σχεδόν βέβαιο είναι ότι η ΑΕΚ θα προκριθεί στους ομίλους του Champions League. Καθόλου βέβαιο δεν είναι όμως ότι η ταινία του Λάνθιμου θα καταφέρει να αγκαλιάσει το Χρυσό Λιοντάρι της Βενετίας. Εντελώς συμπτωματικά οι δύο αντίπαλοι αφηγούνται ιστορίες και περιστατικά περασμένων αιώνων. Το παρελθόν φυγείν αδύνατον.

Σκηνή 1η: Το success story του Yorgos Lanthimos

Στον Yorgos, λοιπόν, όλη η Ελλάδα εύχεται «εις ανώτερα». Και στην περίπτωση που θριαμβεύσει άπασες και άπαντες οι Νεοέλληνες θα αισθάνονται υπερήφανοι. Οπως με τον τενίστα Στέφανο Τσιτσιπά. Ανεξαρτήτως του αν ελάχιστοι γνωρίζουν και ακόμα λιγότεροι ασχολούνται με το τένις. Πράγμα που συμβαίνει και με τις «παράξενες» ταινίες του Λάνθιμου. Που η πλειοψηφία του κοινού ως όνομα τον έχει ακούσει. Και που οι περισσότεροι σπρώχτηκαν από τη φήμη και τα βραβεία του και τελικά έβγαιναν από τις αίθουσες με μια τεράστια απορία ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους. Μια απορία που περίπου έλεγε «Μα τι είναι αυτό το πράγμα;».

Ο Yorgos, λοιπόν, μετά τον «Κυνόδοντα» τον ελληνικό. Μετά τον «Αστακό» τον αγγλικό με συνεργασίες ελληνικές. Οπως ας πούμε του σεναριογράφου Ευθύμη Φιλίππου και της ηθοποιού Αγγελικής Παπούλια. Και μετά του επίσης made in England «Θάνατο του Ιερού Ελαφιού», με σενάριο Ευθύμη Φιλίππου. Μετά από όλα αυτά αποφασίζει -και άριστα πράττει- να εγκαταλείψει τα ελάχιστα και ολίγον ελληνικά και να δοθεί ολοκληρωτικά σε μια εντελώς αγγλοσαξονική παραγωγή, με cast από Αγγλία αλλά και από το Χόλιγουντ. Αλλά και με σεναριογράφους της αγγλοσαξονικής περιοχής.

Ιδού success story. Καθόλου του Αλέξη Τσίπρα. Εντελώς του Yorgos Lanthimos. Διότι το παιδί κατάφερε να εξασφαλίσει σε πρωταγωνιστικό ρόλο ένα από τα πρώτα καυτά ονόματα του αμερικανικού Star System, δηλαδή την Εμα Στόουν.

Σκηνή 2η: Το τζιβιτζιλίκι της Εμα Στόουν με τη «βασίλισσα» Κόλμαν

Η Εμα, πρώην μούσα του Γούντι Αλεν και κάτοχος Οσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου για το μοντέρνο μιούζικαλ «La La Land», υποδύεται την οικιακή βοηθό με το όνομα Αμπιγκέιλ. Που με τα κόλπα της και την αιλουροειδή ευελιξία της κατάφερε, λέει, να παγιδεύσει την εύθραυστη βασίλισσα Αννα των αρχών του 18ου αιώνα της Γηραιάς Αλβιόνας. Το κορίτσι τα κατάφερε όλα επειδή ήταν ικανή για όλα. Ποια όλα; Ακόμα και για τζιβιτζιλίκι. Με την 44χρονη Αγγλίδα Ολίβια Κόλμαν, που υποδύεται τη βασίλισσα. Ενδιαμέσως, ως συνδετικός κρίκος αυτών των δραματοκωμικών σκανδάλων, εντός των βασιλικών τειχών σουλατσάρει η Ρέιτσελ Βάις. Αυτό το γλυκύτατο πλάσμα με το λαμπυρίζον βλέμμα. Που στην ταινία «The Favourite» υποδύεται τη λαίδη Σάρα Τσέρτσιλ. Κοίτα να δεις κι άλλη σύμπτωση με τον Ουίνστον Τσέρτσιλ. Η Σάρα λοιπόν είναι εκείνη που έχοντας απολαύσει τις περιποιήσεις της Αμπιγκέιλ αποφασίζει να την προσκομίσει ως κελεπούρι στη βασίλισσά της. Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά τα σκανδαλοθεραπευτικά (για τους θεατές) τα αγγλικά στρατά σκοτώνονται με τα γαλλικά. Oh What a Lovely War!

Α, να μην ξεχάσω. Favourite (εις την… αρχαία αγγλική) σημαίνει αγαπημένος/η. Κάτι σαν ευνοούμενος. Εις την απλοελληνική του πεζοδρομίου: η γκόμενα της βασίλισσας!

Σκηνή 3η: Παρούσα στο Λίντο και η… Πατησίων!

Οσο για την περίπτωση του Νέμες, ενός σκηνοθέτη με μοναδικό για την εποχή μας βλέμμα εικαστικής πρωτοτυπίας, κι αυτός με το «Ηλιοβασίλεμά» του αφηγείται μια παλιά ιστορία που αναφέρεται στην εποχή λίγο πριν από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Για να δούμε τι θα δούμε. Κοντός ψαλμός αλληλούια. Και όταν λέω «κοντός», εννοώ, ότι το εναρκτήριο λάκτισμα στην 75η Μόστρα θα γίνει την Τετάρτη 29 Αυγούστου. Και τα βραβεία θα απονεμηθούν το Σάββατο 8 Σεπτεμβρίου. Από το στόμα μου και στου θεού τ’ αυτί. Να το πάρει ο Λάνθιμος ανεξαρτήτως αν η ταινία του δεν θα «μπορεί». Το υστερόγραφο αυτής της ιστορίας που ακούγεται αλλά δεν είναι ελληνική. Οπως περίπου ο πρωταθλητής της επιστήμης με την Τεχνητή Νοημοσύνη, ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, είναι Ελληνας αλλά η έρευνά του, η τσέπη του και οι ευκολίες του είναι εντελώς αμερικανικές. Εξω πάμε καλά. Μέσα χωρίς μνημόνια, αλλά με τα μνημόνια πάμε από το κακό στο χειρότερο. Anyway.

Ως υστερόγραφο, λοιπόν, σας πληροφορώ ότι μοναδική ελληνική συμμετοχή σε αυτή τη Μόστρα είναι η μικρού μήκους ταινία του Θανάση Νεοφωτίστου με τον τίτλο «Λεωφόρος Πατησίων». Αλλά για να μην αδικώ τα άγια ελληνικά χώματα, πρέπει να ανασύρω από το πρόσφατο παρελθόν δύο ταινίες νέων σκηνοθετών που κατάφεραν να εξασφαλίσουν βραβεία και διακρίσεις στο Φεστιβάλ της Βενετίας. Τόσο το «Attenberg» της Αθηνάς-Ραχήλ Τσαγγάρη όσο και το «Miss Violence» του Αλέξανδρου Αβρανά. Τα οποία εν Ελλάδι ζήτημα είναι αν τα είδαν και τα κατάλαβαν μια χούφτα χιλιάδες θεατές!

Σκηνή 4η: Και ο Σαζέλ του «La La Land» με τον Ράιαν Γκόσλινγκ αστροναύτ!

Το Φεστιβάλ των Καννών θεωρείται το σπουδαιότερο της οικουμένης. Ομως επειδή η Μόστρα είναι πιο κοντά στην έξοδο των αμερικανικών παραγωγών που προορίζονται να θέσουν υποψηφιότητα για τα επερχόμενα Οσκαρ, η ανοργάνωτη και σκόρπια Βενετία καταφέρνει να συγκεντρώνει πρώτα και γκλαμουράτα ονόματα. Για παράδειγμα, στο περσινό φεστιβάλ το Χρυσό Λιοντάρι κέρδισε «Η μορφή του νερού» του (Μεξικανού) Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο. Δηλαδή η Βενετία προανήγγειλε το Οσκαρ. Ασε που μαζί με το «Νερό» είχε προβληθεί και η έτερη οσκαρική «Οι τρεις πινακίδες έξω από το Εμπινγκ, στο Μιζούρι». Ως εκ τούτου, πρόεδρος της (φετινής) κριτικής επιτροπής θα είναι ο θηριώδης (σε σωματότυπο) Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο, ο άνθρωπος που λατρεύει φαντασία, μυστήριο και σουρεαλισμό.

Το μεγάλο δέλεαρ της ιστορίας ονομάζεται Ντάμιεν Σαζέλ, ηλικίας μόλις 33 ετών. Ο θαυματουργός βενιαμίν του μεταμοντέρνου μιούζικαλ «La La Land». Ο Σαζέλ, απόφοιτος Χάρβαντ, παρακαλώ, από μητέρα και πατέρα της ακαδημαϊκής κοινότητας, είναι το τοπ όνομα στη λίστα των ενεργών, νέων Αμερικανών σκηνοθετών. Και όπως είναι φουριόζος και εξαιρετικός γνώστης στην ταχυδακτυλουργία των εικόνων (κοινώς «απατεώνας» με την καλή έννοια), θα καταφθάσει στο Λίντο με την τελευταία του δημιουργία «First Man», ταινία που θα ανοίξει την αυλαία του φεστιβάλ. First Man, δηλαδή ο πρώτος άνθρωπος στο Φεγγάρι. Δηλαδή ο Νιλ Αρμστρονγκ. Αν και πρώτος θεωρείται ο Γιούρι Γκαγκάριν. Τέλος πάντων. Με πρωταγωνιστή τον Ράιαν Γκόσλινγκ και παρτενέρ την Κλερ Φόι.

Η τριπλέτα Ντάμιεν Σαζέλ - Λάζλο Νέμες - Γιώργος Λάνθιμος είναι περίπου ισοδύναμη με την ποδοσφαιρική τριπλέτα Λιονέλ Μέσι - Κριστιάνο Ρονάλντο - Λουίς Σουάρεζ. Κάπως έτσι. Οσοι δεν πιστεύουν και όλα αυτά τα εκλαμβάνουν ως προερχόμενα από τον Αρη, ένα θα τους έλεγα: περιμένετε από τον Οκτώβριο, όταν αυτές οι ταινίες θα σκάσουν στις αθηναϊκές και εν γένει ελληνικές αίθουσες. Αυτές λοιπόν οι τρεις ταινίες μαζί με αρκετές άλλες από τη λίστα της φετινής Μόστρα θα λειτουργήσουν από το φθινόπωρο ως το (κινηματογραφικό) talk of the town in Greece!

Σκηνή 5η: «Γλάστρες» με διάφανες τουαλέτες

Εχουμε και λέμε. Ανάμεσα στις πολλές άλλες αναφορικά με τα γνωστά ονόματα. Γιατί αυτά θα προσελκύσουν τα φλας των παπαράτσι. Αυτά θα συνοδεύονται από πανάκριβες και σχεδόν διάφανες γυναικείες τουαλέτες. Μεταξύ αυτών και πλήθος «γλαστρών». Φαντάζομαι η Εμιλι Ραταϊκόφσκι δεν θα απουσιάζει από το γκλάμουρ το βενετσιάνικο.

Αλλωστε, ως γνωστόν, το αμερικανικό star system λατρεύει Ιταλία και όλα τα συμπαρομαρτούντα. Από τους top designers μέχρι Μιλάνο, Τοσκάνη και φαγητό. Και άλλωστε πλήθος ονομάτων, ανάμεσά τους ο Μάρτιν Σκορσέζε, ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο και ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο, διαθέτει αίμα ιταλικό. Και άλλωστε το ιταλικό σινεμά είναι ο ευνοούμενος συνδαιτυμόνας του «θείου» Οσκαρ.

Απόδειξη; Μα φυσικά η περίπτωση του Λούκα Γκουαντανίνο, του οποίου το «Να με φωνάζεις με το όνομά σου», με τον νεαρό Τιμοτέ Σαλαμέ να μυείται εις την ομοφυλοφιλία από μεγαλύτερό του Αμερικανό, έσκισε στα φετινά Οσκαρ. Με τέσσερις υποψηφιότητες και ένα που κέρδισε ο υπέργηρος Αμερικανός Τζέιμς Αϊβορι για το σενάριο. Ο... Λουκάς, λοιπόν, επανέρχεται με το «Suspiria», όπου η πρωταγωνίστρια Ντακότα Τζόνσον («Πενήντα αποχρώσεις του γκρι») κατέληξε, μετά τα γυρίσματα, σε ψυχιατρική κλινική! Ανάμεσα στα «μανούλια» που κυκλοφορούν ανενδοίαστα και ανερυθρίαστα σε αυτή την ιστορία είναι και η 25χρονη Μία Γκοθ, που με την εμφάνισή της βγάζει μάτια. Το τερπνόν μετά του ωφελίμου. Αμ πώς! Από κοντά και ο Αμερικανός Μπράντλεϊ Κούπερ («Hangover» αλλά και «Ελεύθερος σκοπευτής»). Είπε ο άνθρωπος «μωρέ δεν δοκιμάζω τις δυνάμεις μου και στην σκηνοθεσία;». Ετσι προέκυψε η τέταρτη κινηματογραφική μεταφορά της γνωστής ιστορίας «Ενα αστέρι γεννιέται» με πρωταγωνίστρια, ποια νομίζετε εσείς; Μα φυσικά τη Lady Gaga!

Από κοντά και ο βραβευμένος με Οσκαρ Μεξικανός Αλφόνσο Κουαρόν, γνωστός από το αμερικανικό «Gravity» με Σάντρα Μπούλοκ και Τζόρτζ Κλούνεϊ. Τώρα, επανερχόμενος στα πάτρια εδάφη, είπε να στρέψει τους οφθαλμούς του κατά πολιτικής μεριάς. Αριστερής φυσικά. Εμ, τι νομίζετε, δεξιάς; Και έτσι σκηνοθέτησε το «Roma», αναφερόμενος στο αιματηρό περιστατικό και τη σφαγή με την ονομασία Corpus Christi στις αρχές της δεκαετίας του ’70.

Από κοντά και ο Αγγλος Μάικ Λι. Πριν από χρόνια είχε αποσπάσει Χρυσό Λιοντάρι για τη «Βέρα Ντρέικ». Ταινία που οι εκλέκτορες των Καννών την είχαν -περιφρονητικά- απορρίψει. Κοινώς την πάτησαν παταγωδώς. Ο Μάικ Λι, λοιπόν, λάτρης του αυτοσχεδιασμού, με το «Peterloo» επανακάμπτει κι αυτός με σφαγές. Εναντίον του αγγλικού κατεστημένου. Φυσικά. Του αγγλικού κατεστημένου του 1819. Οπου χιλιάδες σφαίρες σφηνώθηκαν στα κορμιά αθώων διαμαρτυρόμενων και αγανακτισμένων πολιτών.

Από κοντά και ο Τζόελ με τον αδερφό του Ιθαν Κοέν στο γουέστερν «The Ballad of Buster Scruggs», με cast αποτελούμενο από Τζέιμς Φράνκο, Λίαμ Νίσον, Ζόε Καζάν, Τομ Γουέιτς.

Από κοντά και μια ακόμα σφαγή από τον επιδέξιο Αγγλο Πολ Γκρίνγκρας, της ιστορίας «22 July». Οταν ο παράφρων Αντερς Μπρέιβικ, στις 22 Ιουλίου του 2011, εφόρμησε σε κατασκήνωση λίγο έξω από το Οσλο. Και έτσι, για «πρόγευμα» καθάρισε 77 αθώους Νορβηγούς. Οχι, η εν λόγω ταινία δεν περιλαμβάνει πρωτοκλασάτα αμερικανικά γκλαμουράτα ονόματα, αλλά σας βεβαιώ ότι ο ρεαλισμός θα είναι εφιαλτικός. Από κοντά και ο Γάλλος Ζακ Οντιάρ με αμερικανικό -κι αυτός- cast στο κωμικοειδές γουέστερν «The Sisters Brothers», αποτελούμενο από Χοακίν Φίνιξ, Τζέικ Τζίλενχαλ, Τζον Σ. Ράιλι.

Σκηνή 6η: Η Μύκονος της Βενετίας

Το θέμα δεν είναι φυσικά οι ταινίες. Αυτές προορίζονται για τρελαμένους σινεφίλ και για τα μέλη των επιτροπών. Το θέμα, όπως πάντα, είναι η πασαρέλα, τα φλας, οι παπαράτσι, οι δηλώσεις, τα σκάνδαλα, τα πανάκριβα bar-restaurants, το «Harry’s Bar» και τα λοιπά. Το θέμα είναι η... Μύκονος του Φεστιβάλ της Βενετίας.

Οι οργανωτές του πιο ανοργάνωτου κινηματογραφικού φεστιβάλ της υφηλίου (ακόμα χειρότερου και από αυτό της Θεσσαλονίκης) περιμένουν εναγωνίως Μάρτιν Σκορσέζε, Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Αλ Πατσίνο, Ντακότα Τζόνσον, Ζιλιέτ Μπινός, Εμα Στόουν, Ρέιτσελ Βάις, Lady Gaga, Ράιαν Γκόσλινγκ, Εύα Μέντες, Ιζαμπέλ Ιπέρ, Νάταλι Πόρτμαν, Κάθι Μπέιτς, Σούζαν Σαράντον, Τάντι Νιούτον, Χοακίν Φίνιξ, Τζέικ Τζίλενχαλ, Κόλιν Φάρελ και ένας θεός πόσους άλλους.

Γιατί όλοι αυτοί; Μα φυσικά για το promotion των ταινιών τους. Σπρώχνουν τα φλας, σπρώχνουν οι «γλάστρες», σπρώχνουν οι τάχα μου συνεντεύξεις (όπου όλοι λένε τα ίδια πάνω-κάτω), σπρώχνουν οι δημοσιογράφοι, σπρώχνουν οι κοσμικοί, σπρώχνουν τα σκάνδαλα, σπρώχνουν τα κουτσομπολιά. Α, ξέρεις η Lady Gaga έφαγε εκεί. Πού εκεί; Κι εσένα μωρέ τι σε νοιάζει; Με νοιάζει. Γιατί όλοι εμείς οι κοινοί θνητοί ζούμε μέσα από τις ζωές των άλλων. Mille Baci!