Το προφίλ των χρηστών ναρκωτικών: Οι «άνθρωποι χωρίς ταυτότητα» στο κέντρο της Αθήνας

Άνεργοι, άστεγοι, χωρίς ασφαλιστική κάλυψη, χωρίς ταυτότητα σε πολλές περιπτώσεις, με μόνο «στόχο» την ενδοφλέβια χρήση ουσιών, συχνά και με κοινή χρήση σύριγγας, παρότι γνωρίζουν ότι είναι τρόπος μετάδοσης της ηπατίτιδας C και του ιού HIV: η εικόνα που σκιαγραφείται στο πλαίσιο του προγράμματος ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ HCV/HIV για τους χρήστες ναρκωτικών ουσιών στο κέντρο της Αθήνας, είναι πολύ σκούρα και χωρίς καμία «προοπτική».

Οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες διαβίωσης των χρηστών ψυχοδραστικών ουσιών επιδεινώνονται διαρκώς ενώ οι υπηρεσίες πρόληψης και μείωσης βλάβης παραμένουν ανεπαρκείς, διαπιστώνουν οι ειδικοί που υλοποιούν το πρόγραμμα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ HCV/HIV τα τελευταία χρόνια και καλούν τους αρμόδιους να επικεντρωθούν σε δράσεις που προάγουν ουσιαστικά τη μείωση βλάβης και αντιμετωπίζουν τον χρήστη ως ισότιμο πολίτη και τη χρήση ως ασθένεια.

«Η πρόσφατη δολοφονία του ακτιβιστή Ζακ Κωστόπουλου επιβεβαιώνει με τον πλέον τραγικό και βίαιο τρόπο την ανάγκη άμεσων και δραστικών παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της χρήσης στο κέντρο της Αθήνας» αναφέρουν σε σχετική ανακοίνωση οι φορείς που υλοποιούν το πρόγραμμα, η Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Έρευνας AIDS και Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) και ο Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας». Στόχος του προγράμματος είναι ο περιορισμός της μετάδοσης της ηπατίτιδας C και του HIV αλλά και η αύξηση της διάγνωσης και της διασύνδεσης σε φροντίδα/θεραπεία για τους χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών της Αθήνας.

Τι δείχνει το πρόγραμμα

Ειδικότερα, το 79% των 1.000 ωφελούμενων του προγράμματος έχει εκτεθεί στον ιό της ηπατίτιδας C και το 17% ζει με τον ιό HIV. Η συντριπτική πλειονότητα του δείγματος (82%) αναφέρει ότι έχει κάνει ενδοφλέβια χρήση ψυχοδραστικών ουσιών τον τελευταίο μήνα, με το 33% από αυτούς να δηλώνει ότι η ενδοφλέβια χρήση γινόταν σε καθημερινή βάση τον τελευταίο χρόνο. Το 26% αναφέρει κοινή χρήση σύριγγας τους τελευταίους 12 μήνες, μία πρακτική που γνωρίζουν πως αποτελεί βασικό τρόπο μετάδοσης της ηπατίτιδας C και του HIV.

Ένα μικρό ποσοστό της τάξης του 22% είναι ενταγμένο σε πρόγραμμα υποκατάστασης, ενώ μόνο το 43% αναφέρει ότι έχει λάβει δωρεάν σύριγγες τον τελευταίο χρόνο πριν την έρευνα. Αξιοσημείωτα στοιχεία επίσης είναι η αλλαγή στη χρήση των παράνομων ουσιών καθώς και η αυξημένη συχνότητα χρήσης σε σχέση με το 2012-2013 όταν καταγράφηκε επιδημία HIV λοίμωξης στο συγκεκριμένο πληθυσμό.

Αναφορικά με τις κοινωνικές παραμέτρους της χρήσης προκύπτουν τα εξής: το 29% των ωφελούμενων είναι άστεγοι, το 72% δεν έχει ασφαλιστική κάλυψη, το 92% δεν εργάζεται και το 26% δε διαθέτει ταυτότητα ή άλλο νομιμοποιητικό έγγραφο. Σύμφωνα με τους φορείς υλοποίησης της έρευνας, τα ευρήματα δείχνουν σημαντική επιδείνωση συγκριτικά με τα αντίστοιχα ευρήματα του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ το 2013.

«Αντίθετα με τις κατασταλτικές πολιτικές που εφαρμόζονται τις τελευταίες δεκαετίες με πενιχρά αποτελέσματα, οι παρεμβάσεις θα πρέπει να αντιμετωπίζουν το χρήστη ως ισότιμο πολίτη και τη χρήση ως ασθένεια και να επικεντρωθούν στη μείωση βλάβης» υπογραμμίζουν οι συντάκτες της ανακοίνωσης, αναφέροντας ενδεικτικά προς αυτή την κατεύθυνση τη λειτουργία των χώρων ιατρικώς επιτηρούμενης χρήσης, τη διανομή υγειονομικού υλικού (σύριγγες-προφυλακτικά) και τη δόμηση ενός συστήματος ολιστικής ιατρικής φροντίδας, πρόληψης, θεραπείας και υποστήριξης.