Άλεξ Σπανός: Ο Ελληνοαμερικανός κροίσος των 2,4 δισ. δολαρίων που ξεκίνησε ξυπόλητος

Στα 95 του χρόνια απεβίωσε ο αυτοδημιούργητος Ελληνοαμερικανός επιχειρηματίας και δισεκατομμυριούχος Άλεξ Σπανός. Είχε κατορθώσει να περιλαμβάνεται στους 1.100 πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου κατά το Forbes, με περιουσία ύψους 2.4 δισ. δολαρίων. Ξεκίνησε σαν ένα κατά κυριολεξία ξυπόλητο παιδί μεταναστών. Ωστόσο, πέρα από οτιδήποτε μπορεί να γραφεί για τον Άλεξ Σπανό (ή να αλιευθεί εύκολα από την εκτενέστατη αυτοβιογραφία που εξέδωσε το 2002), ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στο ότι πέθανε ακριβώς δύο μήνες μετά από τη σύζυγό του, Φαίη. Ο Σπανός έπασχε από άνοια την τελευταία περίοδο της ζωής του και ίσως ακριβώς λόγω αυτής της ασθένειας ενδέχεται να μην τον συνέτριψε η θλίψη για το ότι δεν κατάφερε να γιορτάσει τα 70 χρόνια γάμου με την αγαπημένη του Φαίη (Φωτεινή) Σπανού-Παπαφακλή. Εκείνη άφησε την τελευταία της πνοή λίγες ημέρες πριν από την 70η γαμήλια επέτειό τους.

 «Η κατασκευαστική μου εταιρεία αντιπροσωπεύει μια επένδυση 10 ή και 20 φορές μεγαλύτερη από αυτήν που έχω κάνει στο αμερικανικό ποδόσφαιρο και την ομάδα των Λος Άντζελες Τσάρτζερς. Όμως από τη στιγμή που απέκτησα τους Chargers, ο κόσμος θα με θυμάται για πάντα σαν ιδιοκτήτη ενός συλλόγου της Natiolal Football League» έλεγε χαρακτηριστικά ο Άλεξ Σπανός -και φυσικά είχε απόλυτο δίκιο. Παρόλο που η εταιρεία που ο ίδιος ίδρυσε και διηύθυνε, το 1977 είχε φτάσει να θεωρείται η μεγαλύτερη κατασκευαστική διαμερισμάτων σε ολόκληρη την επικράτεια των ΗΠΑ, η τεράστια επιτυχία που γνώρισε ο Σπανός ως επιχειρηματίας δεν ήταν αρκετή για να τον κάνει διάσημο. Η φήμη του εκτοξεύτηκε όταν ενεπλάκη στο πρωτάθλημα «ποδοσφαίρου», δηλαδή αυτό που συνήθως καταχρηστικά αποκαλείται «ράγκμπι» σε χώρες όπως η Ελλάδα όπου το άθλημα είναι πρακτικά άγνωστο.

Πάνω από όλα η οικογένεια
Η σχέση του Σπανού με την οικογένειά του συνιστούσε ανέκαθεν πρωταρχική, υπέρτατη αξία. Εκείνος είχε καταγωγή από το χωριό Εύα της Μεσσηνίας, περίπου 20 χλμ. από την Καλαμάτα, ενώ οι ρίζες της Φωτεινής ήταν από τη Σύμη. Ήταν και οι δύο απόγονοι Ελλήνων μεταναστών, ενώ τόσο ο Άλεξ όσο και η Φαίη είχαν γεννηθεί στην Αμερική. Ο μεν Άλεξ Γκας Σπανός γεννήθηκε το 1923 στο Στόκτον της Καλιφόρνιας με γονείς τους Έλληνες μετανάστες Κωνσταντίνο και Ευανθία. Η δε Φωτεινή το 1926 στο Τάρπον Σπρινγκς της Φλόριντας. Ο πατέρας της ήταν υποδηματοποιός, λεγόταν Νικήτας Παπαφακλής, ενώ η μητέρα της, η Δέσποινα πέθανε από καρκίνο τη στιγμή που η Φωτεινή ήταν περίπου τριών ετών. Πρόωρα όμως πέθανε και η μητριά της, επίσης Ελληνίδα και γειτόνισσα της εκλιπούσας, την οποίαν παντρεύτηκε ο Νικήτας Παπαφακλής υπό την πίεση της παροικίας των ομογενών, ώστε να εξασφαλιστεί η φροντίδα και ανατροφή της Φαίης και του κατά δυόμιση χρόνια μικρότερου αδελφού της.

Ο Άλεξ Σπανός ήταν ένα από τα έξι παιδιά των γονέων του, οι οποίοι βρίσκονταν σε διαρκή και σφοδρή σύγκρουση. Ο Άλεξ Σπανός είχε, ήδη από πολύ μικρή ηλικία είχε αποπειραθεί να αποδράσει από το περιβάλλον της οικογενείας του. Υπ' αυτή την έννοια, το να παντρευτεί άμεσα ίσως ήταν μια επιλογή στην κατεύθυνση της απομάκρυνσης από τη μιζέρια και την αναστάτωση. Είχε ερωτευτεί κεραυνοβόλα την 18χρονη Φωτεινή όταν συναντήθηκαν σε κοινή συντροφιά Ελληνοαμερικανών το 1944. Το 1948 παντρεύτηκαν και γρήγορα απέκτησαν τέσσερα παιδιά, τον Ντιν, την Ντία, την Αλέξις και τον Μάικλ. Πριν καταταγεί στον αμερικανικό στρατό και υπηρετήσει σαν χειριστής στο ουραίο πολυβόλο αεροσκαφών (είχε ήδη εγκαταλείψει την εκπαίδευσή του ως πιλότου), ο Άλεξ Σπανός είχε εργαστεί από τα 8 του χρόνια στο αρτοποιείο του πατέρα του. Κατόπιν αποπειράθηκε να σπουδάσει στο Πολυτεχνείο της Καλιφόρνιας, διέκοψε όμως τη φοίτησή του για το στρατό. Παράλληλα διακρίθηκε σε πανεπιστημιακούς αγώνες κολύμβησης και καταδύσεων -και με τις αθλητικές του επιδόσεις αποπειράθηκε κατ' αρχάς να εντυπωσιάσει τη Φαίη.

Το ζευγάρι εγκαταστάθηκε στο Στόκτον όπου και άρχισε η τεκνοποιία. Οι νιόπαντροι έπιασαν αμέσως δουλειά στον οικογενειακό φούρνο το Roma Lunch Bakery. Σύντομα όμως κατέστη σαφές ότι ο Άλεξ Σπανός δεν θα μπορούσε ποτέ να περιοριστεί στα στενά όρια μιας τόσο μικρής, οικογενειακής επιχείρησης. Το 1951 δανείστηκε από έναν τοπικό τραπεζίτη 800 δολάρια, προκειμένου να αγοράσει ένα φορτηγάκι, με το οποίο θα πουλούσε σάντουιτς και σνακ στους εργάτες των καλλιεργειών στην πεδιάδα Σαν Χοακίν. Παρόλο που και εκείνοι ήταν άκληροι μετανάστες όπως και ο Σπανός, τον βοήθησαν άθελά τους να πετύχει: έως το 1956 ήταν εκατομμυριούχος.

Η έναρξη της απογείωσης
Επένδυσε κεφάλαια στην ανάπτυξη και τις αγοραπωλησίες ακινήτων. Το 1960 ίδρυσε την A.G. Spanos Construction Co και έως το 1977 είχε αναδειχθεί σε αδιαφιλονίκητο κυρίαρχο του τομέα των κατασκευών. Η οικονομική του επιφάνεια συνοδεύτηκε από κοινωνική άνοδο. Παίζοντας γκολφ γνώρισε τον θρυλικό Αμερικανό κωμικό, Μπομπ Χόουπ, με τον οποίον έγιναν στενοί φίλοι. Στη συντροφιά του Σπανού άρχισαν να εμφανίζονται πρώην Πρόεδροι των ΗΠΑ, όπως ο Τζέραλντ Φορντ. Η εκτίμηση της οποίας έχαιρε στον ευρύτερο κύκλο του Λευκού Οίκου, αποδείχθηκε με την επίσκεψή του στην Ελλάδα, τον Αύγουστο του 2004. Συνοδεύοντας τον Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο, ο Άλεξ Σπανός εκπλήρωσε μία από τις μεγαλύτερές του επιθυμίες, να παρακολουθήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες στην πατρίδα. Παρά τις πιέσεις που είχε ασκήσει στο παρασκήνιο, ο Άλεξ Σπανός δεν είχε καταφέρει να πείσει τους Αθανάτους της Ολυμπιάδας να επιλέξουν την Αθήνα για τη διοργάνωση του 1996.

Προηγουμένως ο Σπανός είχε χορηγήσει σημαντικές εκδηλώσεις όπως η έκθεση «Αναζητώντας τον Μέγα Αλέξανδρο» στο μουσείο DeYoung Memorial του Σαν Φρανσίσκο. Ο ίδιος άρχισε επίσης να προσφέρει πολύ μεγάλα ποσά σε φιλανθρωπικές δράσεις, ενώ δεν λησμόνησε να χρηματοδοτήσει την κατασκευή ή συντήρηση της εκκλησίας, του δημοτικού σχολείου και ενός γηπέδου αθλοπαιδιών στην πατρογονική του γη, την Εύα Μεσσηνίας.

Ιδιοκτήτης ομάδας «ράγμπι»
Το 1984 ο Άλεξ Σπανός αγόρασε την ομάδα των San Diego Chargers αντί περίπου 50 εκατ. δολαρίων. Επρόκειτο για έναν σύλλογο που δεν έκανε πρωταθλητισμό, κάτι που συνεχίστηκε και επί προεδρίας Σπανού. Οι Chargers παρόλ' αυτά, έφτασαν στον μεγάλο τελικό του Super Bowl το 1994 -όπου όμως ηττήθηκαν. Το γεγονός ότι η πόλη του Σαν Ντιέγκο κατέβαλε στον Σπανό 25 εκατ. δολάρια για εργασίες επέκτασης του σταδίου-έδρας για την ομάδα του, δεν τον έκανε ιδιαίτερα δημοφιλή.

Αγαπητός όμως δεν ήταν ούτε στους υπαλλήλους του, καθώς οι εργαζόμενοι στα γραφεία των Chargers κρύβονταν κάτω από τα γραφεία τους όταν άκουγαν το μεγάλο αφεντικό να έρχεται. Πάντως, από το 1993 ο Άλεξ Σπανός -και αφού είχε δοκιμάσει τι σημαίνει να σε απορροφά η κατάθλιψη- παρέδωσε τα ηνία της ομάδας στον πρωτότοκο γιο του, τον Ντιν. Το 2000 έκανε ένα 7πλο μπάι-πας στην καρδιά του, κάτι που μάλλον επέσπευσε την ολοκλήρωση της αυτοβιογραφίας του. Αλλά και μια πολύ μεγάλη δωρεά, για την ανέγερση ενός νοσοκομειακού κέντρου στο Σακραμέντο της Καλιφόρνιας, ειδικά για την αντιμετώπιση καρδιοπαθειών.

Ο Άλεξ Σπανός, παρότι ζάπλουτος, με το προσωπικό του αεροπλάνο να βρίσκεται σε διαρκή ετοιμότητα να τον μεταφέρει στο Σαν Ντιέγκο, παρέμεινε πάντα ένας απλός, άνθρωπος. Όμως, όσο και εάν συνήθιζε να γευματίζει στο ίδιο εστιατόριο του Στόκτον όπως και τότε που ήταν πάμπτωχος, ο Σπανός δεν έγινε ποτέ ιδιαίτερα αγαπητός. Αντιθέτως, στην παρουσίαση του βιβλίου του δέχτηκε απειλές ακόμη και για τη ζωή του. Και βεβαίως δεν θεωρήθηκε κίνηση προσέγγισης των απλών συμπολιτών του όταν ο Σπανός ανήγειρε μια κολοσσιαίων διαστάσεων έπαυλη-φρούριο στο Στόκτον, για τον ίδιον και την οικογένεια των παιδιών και των εγγονών του. Όσο για την απαγωγή της μητέρας του από κακοποιούς, το 1985, ο Άλεξ Σπανός προτιμούσε πάντα να μην αποκαλύπτει το παραμικρό.

To 2017 οι San Diego Chargers μετακόμισαν στο Λος Άντζελες και μετονομάστηκαν σε Los Angeles Chargers, όμως ο Άλεξ Σπανός είχε ήδη αποσυρθεί από τη διοίκηση της ομάδας -απαλλάσσοντας τους συνεργάτες του από τα ουρλιαχτά του όποτε θεωρούσε ότι τα πράγματα δεν γίνονταν όπως ακριβώς εκείνος τα ήθελε. Τα παιδιά και τα εγγόνια του ανέλαβαν να τον διαδεχτούν στις επιχειρήσεις του ομίλου Spanos, στους Chargers αλλά και στο έντονο φιλανθρωπικό έργο που είχε οραματιστεί να εκτελέσει ο Άλεξ.

To 2008 o Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας απένειμε στον Άλεξ Σπανό το βραβείο του ανώτερου Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής, σαν δείγμα αναγνώρισης της προσφοράς του στην Ελλάδα. Και όπως τόνιζε ο ίδιος στην αυτοβιογραφία του «η επιτυχία δεν μπορεί να συμπυκνωθεί σε μία φράση, μπορεί όμως να γίνει κατανοητή εάν τη διηγηθείς σαν μια ιστορία».