Εκκλησία της Ελλάδος: Πώς θα αξιοποιηθεί η «ιερή περιουσία» μετά το «deal» με την κυβέρνηση

Τη δεύτερη μεγαλύτερη περιουσία μετά το κράτος κατέχει η Εκκλησία της Ελλάδος, η αποκαλούμενη “ιερή περιουσία”, σύμφωνα με στοιχεία που κατά καιρούς  έχουν δει το φως της δημοσιότητας.

Σε εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα γης,  ακίνητα μετοχές και καταθέσεις εκατομμυρίων ευρώ ανέρχεται η εκκλησιαστική περιουσία που  κατανέμεται σε  μητροπόλεις, ενοριακούς ναούς και  μοναστήρια κάνοντας πολλούς να μιλούν για το “ιερό real estate”.
 
Εκκλησία και Πολιτεία,  που καλούνται τώρα να καταγράψουν την εκκλησιαστική περιουσία, όπως ορίζεται τουλάχιστον από την πρόταση συμφωνίας Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου  και  πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, δεν γνωρίζουν με ακρίβεια το μέγεθος της εκκλησιαστικής περιουσίας. Σε αυτήν την περιουσία πάντως, σύμφωνα με δηλώσεις ιεραρχών, στηρίζεται  το φιλανθρωπικό και κοινωνικό έργο της Εκκλησίας.

Το “ιερό κτηματολόγιο” βρίσκεται στα χέρια  του υπουργού Εσωτερικών  Αλέξη Χαρίτση   ο οποίος είναι επιφορτισμένος με την καταγραφή της εκκλησιαστικής περιουσίας. Για το λόγο αυτό  τους επόμενους μήνες  θα  συσταθεί το Ταμείο Αξιοποίησης της εκκλησιαστικής περιουσίας «έτσι ώστε να αρχίσει η αξιοποίηση πολύ σημαντικών περιουσιακών στοιχείων, που επί πολλά χρόνια βρίσκονταν σε μια διαδικασία δικαστικής διεκδίκησης από τα δύο μέρη χωρίς να μπορεί να προχωρήσει η αξιοποίησή τους». Όπως χαρακτηριστικά είπε ο κ. Χαρίτσης, «μπορούμε να μιλάμε για μια αμοιβαία επωφελή συνεργασία μεταξύ Κράτους και Εκκλησίας για την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας».  Ο υπουργός Εσωτερικών εκτιμά οτι  στις αρχές του χρόνου θα υπάρξει  διαγωνισμός για την επιλογή αναδόχου που θα υλοποιήσει το έργο  ενώ σύμφωνα με πληροφορίες αυτό που σκοπεύει να κάνει ο  κ. Χαρίτσης είναι   καταγραφή ακινήτων  που χρειάζεται νομικός έλεγχος, όπως  στην περίπτωση των διεκδικούμενων ακινήτων και οικοπέδων.
 
Θυμίζουμε οτι αντίστοιχη  εταιρεία είχε ήδη συσταθεί με τον νόμο 4182 που ψηφίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2013 επί πρωθυπουργίας Αντώνη Σαμαρά. Το 50% των εσόδων που θα προέκυπταν από τη λειτουργία της ΕΑΕΑΠ θα εισφερόταν στο κράτος ενώ το άλλο 50% αποκλειστικά και μόνο στο κοινωφελές έργο της Εκκλησίας. 

Τότε λοιπόν επιχειρήθηκε καταρχήν η προκήρυξη διεθνούς πλειοδοτικού διαγωνισμού για το ακίνητο των 83 στρεμμάτων στη Βουλιαγμένη που εφάπτεται του ξενοδοχειακού συγκροτήματος Αστέρας Το σχέδιο σε δεύτερο στάδιο προέβλεπε να ακολουθήσει διαγωνισμός για την αξιοποίηση έκτασης 1 200 στρεμμάτων της Αρχιεπισκοπής στην περιοχή Φασκομηλιά τα οποία εκτείνονται στην παραθαλάσσια περιοχή από τη λίμνη της Βουλιαγμένης έως τη Βάρκιζα, χωρίς τίποτε να προχωρήσει.

Η “χαρτογράφηση” της  εκκλησιαστικής περιουσίας πάει  πίσω στο 1830 και μπερδεύεται συχνά με οθωμανικά φιρμάνια και έγγραφα που ολόκληρες περιοχές ανήκουν σε κάποιο μοναστήρι αλλά πλέον έχουν   γίνει οικισμοί,  και άλλα  περίπλοκα στον χρόνο θέματα, που ούτε η κεντρική Διοίκηση δεν  γνωρίζει πλέον τον ακριβή αριθμό οικοπέδων και οικημάτων.

Ακόμη και νησιά έχει στην ιδιοκτησία της η Εκκλησία

Η  περιουσία   της Εκκλησιαστικής Κεντρικής Υπηρεσίας Οικονομικών (ΕΚΥΟ) της Εκκλησίας της Ελλάδος (χωρίς δηλαδή την περιουσία μητροπόλεων, μονών και ναών) υπολογίζεται περίπου στο ποσό των 700 εκατομμυρίων  ευρώ. Σε αυτήν περιλαμβάνονται κατοικίες, καταστήματα και χώροι στάθμευσης ,  το κτίριο της οδού Μητροπόλεως, όπου στεγαζόταν το υπουργείο Παιδείας και τώρα είναι ξενοδοχείο,  το κτίριο της Εμπορικής Τράπεζας στην οδό Πανεπιστημίου καθώς και το ξενοδοχείο «Ηλέκτρα» στην οδό Ερμού. H EKYO στο Λεκανοπέδιο διαθέτει περισσότερα από 350 ακίνητα, συνολικής επιφανείας άνω των 60.000 τ.μ.   Τα εκκλησιαστικά ΝΠΔΔ εμφανίζονται να κατέχουν σχεδόν 1,3 εκατ. στρέμματα γης σε όλη τη χώρα.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις αλλά και παλαιότερα  στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, η συνολική έκταση της εκκλησιαστικής περιουσίας φτάνει τα 1.300.000 στρέμματα. Απ΄ αυτά 732.000 είναι βοσκότοποι, 367.000 δασικές εκτάσεις και 189.000 γεωργικές.  Επίσης,  400.000 στρέμματα χαρακτηρίζονται ως «διακατεχόμενα» αφού γι΄ αυτές τις εκτάσεις δεν υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας. Η Εκκλησία της Ελλάδος διαθέτει και   νησιά και βραχονησίδες  σε νησιωτικά συμπλέγματα, όπως π.χ στις Σποράδες και στις Κυκλάδες. Η Εκκλησία της Ελλάδος φέρεται μεταξύ άλλων να διαθέτει περίπου οκτακόσια (800) κτήρια με γραφεία, καταστήματα, εμπορικά κέντρα, ξενοδοχεία, ακόμα και μισθωμένα βενζινάδικα.    
 

Σύμφωνα με τα  στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, οι «ιερές» εκτάσεις περιορίζονται στα 855.000 στρέμματα εκ των οποίων σχεδόν τα μισά χαρακτηρίζονται διακατεχόμενα, δηλαδή εκτάσεις για τις οποίες η Εκκλησία δεν διαθέτει για διάφορους λόγους τίτλους ιδιοκτησίας ή αυτές έχουν καταπατηθεί. Πάντως, ένας σημαντικός αριθμός εκτάσεων που ανήκουν στην Εκκλησία και βρίσκονται σε αστικές περιοχές είναι δεσμευμένος από ΟΤΑ.  
 
Η έκταση στην Πεντέλη

Ο οικοδομικός συνεταιρισμός Μικρασιατών «το Αργεννον» και η Εκκλησία της Ελλάδος βρίσκονται σε αντιπαράθεση,   για την εδαφική έκταση στην Πεντέλη.Συγκεκριμένα, πρόκειται για τη δασική έκταση των 3.747 στρεμμάτων στον Κοκκιναρά  για την αγορά της οποίας ο συνεταιρισμός κατέβαλε 9 εκατ. δραχμές το 1958, προκειμένου να οικοδομήσει κατοικίες για τα μέλη του -χρήματα που η Εκκλησία καρπώθηκε χωρίς να παραχωρήσει, τελικά, το αντάλλαγμα. Σήμερα, τα μέλη του συνεταιρισμού εξακολουθούν να διεκδικούν ό,τι τους ανήκει: είτε να επιστραφούν τα χρήματα που τότε κατέβαλαν, είτε να τους δοθεί μια άλλη οικοδομήσιμη έκταση.

Το 1958 και, συγκεκριμένα, στις 27 Απριλίου, η Εκκλησία πουλάει μέσα από τη διαδικασία της δημοπράτησης μια έκταση 3.747 στρεμμάτων στο «Αργεννον», συνεταιρισμό που δημιουργήθηκε από 3.500 πρόσφυγες της Μ. Ασίας που εγκαταστάθηκαν στην Αττική. Το καταβληθέν ποσό άγγιξε τα 9 εκατ. δραχμές. Αν και τα χρήματα πέρασαν στους λογαριασμούς της Εκκλησίας (σ.σ. τους οποίους διαχειριζόταν ο, καταργηθείς σήμερα, Οργανισμός Διαχείρισης Εκκλησιαστικής Περιουσίας), το οικόπεδο ποτέ δεν κατακυρώθηκε στον συνεταιρισμό. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1973, ο Δήμος Κηφισιάς προσφεύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας, προκειμένου να προσβάλει το συμβόλαιο αγοράς. Ο συνεταιρισμός υποστηρίζει ότι μπορεί μεν να ακυρώθηκε το συμβόλαιο αγοράς, δεν ακυρώθηκε όμως και η δημοπρασία. Δεκα χρόνια μετά  η περιοχή κηρύσσεται αναδασωτέα, έπειτα από μεγάλη πυρκαγιά. Αυτό, ωστόσο, δεν εμπόδισε την Εκκλησία να δημοσιεύσει το 1996 «Προκήρυξη Αξιοποιήσεως Εκκλησιαστικού Αγροδασοκτήματος Κοκκιναρά Πεντέλης», προκειμένου να πουλήσει το κομμάτι που 40 χρόνια πριν είχε πουληθεί στον συνεταιρισμό.

Τα ιερά "φιλέτα"

Μεταξύ άλλων τα λεγόμενα   «φιλέτα» της εκκλησιαστικής περιουσίας είναι;

Το   οικόπεδο έκτασης 83 στρεμμάτων στη Βουλιαγμένη που γειτονεύει με αυτό του Αστέρα .

 Στον Βαρνάβα οικόπεδο  130  στρεμμάτων

25.000 στρέμματα στην Πεντέλη που είχε επιχειρηθεί στο παρελθόν να αξιοποιηθεί με τη δημιουργία φωτοβολταϊκού πάρκου

250 ακίνητα στην παραλιακή ζώνη (όπως τα 1.200 στρέμματα μεταξύ λίμνης Βουλιαγμένης και Βάρκιζας).

Το κτίριο επί της οδού Μητροπόλεως που παλαιότερα στέγαζε το υπουργείο Παιδείας και τώρα είναι   ξενοδοχείο.

Το παραλιακό κέντρο «Island» στη Βάρκιζα, το εστιατόριο «Ιθάκη» στη Βουλιαγμένη, το κέντρο αναψυχής «Ακρωτήρι» στον Άγιο Κοσμά και το ξενοδοχείο «Ηλέκτρα» στο Σύνταγμα.

Σημαντική έκταση στο Κολωνάκι, στην οδό Σουηδίας όπου παλιότερα είχε γίνει προσπάθεια για την ανέγερση ξενοδοχειακής μονάδας.  Απαιτείται η έκδοση  Προεδρικών Διαταγμάτων για την αλλαγή χρήσης γης για την κατασκευή ξενοδοχείου,  κατοικιών ή  ακόμα και υπόγειου πάρκινγκ.

Ακόμη, στην κατοχή της Εκκλησίας υπάρχουν και κτίρια που σήμερα λειτουργούν ως ξενοδοχεία.  

Ιδιοκτησίας της Αρχιεπισκοπής Αθηνών είναι ακίνητο στον πεζόδρομο της Βουκουρεστίου. Ακόμη, το Αστυνομικό τμήμα του Συντάγματος  ενώ στην Εκκλησία της Ελλάδος ανήκει το 5ώροφο κτίριο στην οδό Σαρρή   στου Ψυρρή.

Πολυκατοικία με διαμερίσματα έχει επίσης η Εκκλησία στην Ακτή Θεμιστοκλέους στον Πειραιά, ενώ διαμερίσματα που της ανήκουν βρίσκονται σε πολυκατοικίες στο Παγκράτι.  
 
Οι εκκλησιαστικές επενδύσεις περιλαμβάνουν  και την αγορά μετοχών, σύμφωνα με  στοιχεία  που έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Πρόκειται για μετοχές κυρίως της Εθνικής Τράπεζας, της Τράπεζας Πειραιώς και της Τράπεζας της Ελλάδος. Συγκεκριμένα, το 2007 η Εκκλησιαστική Κεντρική Οικονομική Υπηρεσία (ΕΚΥΟ) από τα δικά της κεφάλαια είχε 5.947.492 μετοχές της Εθνικής Τράπεζας. Το 2008 με την πτώση του Χρηματιστηρίου αύξησε τα κεφάλαιά της, αγόρασε 1.600.000 μετοχές και έφθασε το μερίδιό της στα 7.785.405 μετοχές.Ακόμη, στην Τράπεζα Πειραιώς διαθέτει 391.155 χιλιάδες μετοχές. Και 13.086 της Τράπεζας της Ελλάδος.