Guardian: Πώς η Κρήτη έδιωξε τη Χρυσή Αυγή από το νησί

Στους εκπαιδευτικούς και ακτιβιστές που κατάφεραν να εκδιώξουν τη Χρυσή Αυγή από το διαμέρισμα που είχε χρησιμοποιήσει ως τοπική βάση στην οδό Ηροδότου στο Ηράκλειο αναφέρεται ο βρετανικός Guardian, με την ανταποκρίτριά του Τζέσικα Μπέϊτμαν να πραγματοποιεί ρεπορτάζ στο σημείο που είχε εγκατασταθεί το «υπερεθνικιστικό, ακροδεξιό, ελληνικό κόμμα».

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, αρχικά αυτοί που κατάλαβαν ότι η Χρυσή Αυγή ξεκίνησε να έχει επιρροή ήταν οι εκπαιδευτικοί. «Δύο από τους 13χρονους μαθητές μου είχαν οικογενειακά προβλήματα. Η Χρυσή Αυγή τους προσέγγισε σε καφετέριες και γυμναστήρια και τους παρουσιάστηκαν ως οικογένεια και προστάτες. Τους πήγαν για καφέ και τους έδωσαν μαθήματα ελληνικής ιστορίας», δηλώνει η Μαρία Οικονομάκη, 50 ετών.

Η κυρία Οικονομάκη άρχισε να αναρωτιέται: «Θεέ μου, τι συμβαίνει;» έλεγε. Στη συνέχεια ήρθε η βία, συμπεριλαμβανομένου και ενός περιστατικού μαχαιρώματος δύο Πακιστανών εργατών. «Έλεγα στον εαυτό μου: “Θεέ μου, τι συμβαίνει σε αυτήν την γειτονιά;”», εξηγεί.

Παρά τις επιθέσεις, η Χρυσή Αυγή θα μπορούσε να παραμείνει στο Ηράκλειο, ακόμη και να επεκτείνει τη δράση της. Ωστόσο ήταν οι ίδιοι οι πολίτες που αποφάσισαν να δώσουν τη μάχη.

Το δημοσίευμα εξηγεί ότι αν και η Χρυσή Αυγή δημιουργήθηκε το 1980, παρέμεινε στο περιθώριο μέχρι και την καταστροφική οικονομική κρίση της Ελλάδας, που ξεκίνησε το 2009. Σύμφωνα με τη συντάκτη «καθώς η πίστη στα μεγάλα πολιτικά κόμματα εξαφανίστηκε, η αφήγηση της Χρυσής Αυγής για ένα κάποτε μεγάλο έθνος που καταστράφηκε από τη μετανάστευση χτύπησε μια χορδή σε ορισμένους απογοητευμένους ψηφοφόρους.

«Εκτός από τρίτο κόμμα στο κοινοβούλιο, ίδρυσε επίσης μια παραστρατιωτική πτέρυγα που βρίσκεται στο δρόμο και επιτίθεται τακτικά σε μετανάστες και πολιτικούς αντιπάλους», σημειώνει ο Guardian.

Η Χρυσή Αυγή στηρίζεται στην τοπική υποστήριξη

«Η Χρυσή Αυγή είναι ένα κίνημα βάσης, οπότε η τοπική υποστήριξη είναι θεμελιώδης για την επιτυχία της» σχολιάζει η Δάφνη Χαλικιοπούλου, βοηθός καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο του Reading και ειδικός σε θέματα Χρυσής Αυγής. «Στόχευσε σε περιοχές που γνώριζε ότι θα μπορούσε να οικοδομήσει μια καλή παρουσία και επέκτεινε σημαντικά την οργάνωση», πρόσθεσε.

Στο Ηράκλειο, τα γραφείο στεγάστηκαν στο ανατολικό προάστιο της Νέας Αλικαρνασσού. Μια γειτονιά της εργατικής τάξης, με μακρά ιστορία μετανάστευσης από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Ευρώπη. Πολλοί κάτοικοι έχασαν την εργασία τους κατά τη διάρκεια της κρίσης, καθώς απασχολούνταν στον τομέα των κατασκευών, ενώ η Χρυσή Αυγή άνοιξε το γραφείο της το 2011.

Πώς ξεκίνησε το αντιφασιστικό κίνημα

Αρχικά, το αντιφασιστικό κίνημα στην Κρήτη έδωσε μάχη. «Η φιλοσοφία μας είναι ότι δεν αφήνεις ποτέ την ακροδεξιά να κρατάει δημόσια σφαίρα» λέει ο Κωνσταντίνος

Το αντιφασιστικό κίνημα της Κρήτης αγωνίστηκε αρχικά να παλέψει. Άλλωστε η Κρήτη έχει υποφέρει από τους Ναζί και οι ακτιβιστές προσπαθούσαν να θυμίσουν στους υπόλοιπους τι είχε συμβεί πρν.

Έτσι, όταν το αντιφασιστικό κίνημα ανακάλυψε το νέο γραφείο, ο Κωνσταντίνος και άλλοι ακτιβιστές κανόνισαν μία συνέλευση γειτονιάς. «Υπήρχε γενική συναίνεση ότι οι άνθρωποι δεν ήθελαν τη Χρυσή Αυγή στην περιοχή», λέει, «ωστόσο δεν ήρθαν αρκετά άτομα για να στηρίξουν τη συνέλευση. Συνειδητοποιήσαμε ότι δεν μπορούσαμε να έχουμε παρουσία στην περιοχή όλη την ώρα. Προσπαθούσαμε να προσέχουμε τι κάνουν, αλλά δεν μπορούσαμε να κάνουμε πολλά».


Όλα άλλαξαν μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα


Η αλλαγή ήρθε μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, τον Σεπτέμβριο του 2012, ένα περιστατικό που σόκαρε τη χώρα. Ξέσπασαν άγριες διαδηλώσεις και 69 μέλη του κόμματος, ανάμεσά τους ο αρχηγός Νίκος Μιχαλολιάκος και 18 βουλευτές, συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν για εγκληματικό οργάνωση, μια δίκη που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Η δολοφονία τροποποίησε τη στρατηγική των ακτιβιστών: βγήκαν στους δρόμους και προκαλούσαν συζητήσεις για τον φασισμό και γιατί θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. «Κάθε Σαββατοκύριακο πηγαίναμε στη γειτονιά και μιλούσαμε στους ανθρώπους», λέει ο Ζαφειρόπουλος.

Έντονη κινητοποίηση των δασκάλων

Παράλληλα, σε όλη την Κρήτη, οι δάσκαλοι προσπαθούσαν να αντισταθούν στον ριζοσπαστισμό. «Ο τρόπος που οι φασίστες κινούνται ανάμεσα στη σχολική κοινότητα ήταν τόσο έξυπνος που δεν καταλαβαίναμε τι συνέβαινε στην αρχή», λέει ο Φώτης Μπιχάκης, ιδρυτής του σωματείου της Κρήτης για τους αντιφασίστες καθηγητές. «Ήταν πολύ εύκολο για νέους μαθητές που ένιωθαν μπερδεμένοι να γίνουν θύματα χειραγώγησης», σημειώνει.

Οι δάσκαλοι συνεργάστηκαν για να ετοιμάσουν προγράμματα που αναφέρονται στην ιστορία με λιγότερο εθνικιστικό τρόπο και εξήγησαν αλλά και αντιπαρατέθηκαν με τις φασιστικές ιδεολογίες, ενώ συνεργάστηκαν για τη διοργάνωση ενός αντιφασιστικού φεστιβά.

«Γιορτάσαμε την κουλτούρα όλων των μεταναστευτικών ομάδων στο νησί, μοιραστήκαμε τη μουσική τους, την παράδοσή τους, τις ιστορίες για το πώς έφτασαν στην Ελλάδα], εξηγεί ο Μπιχάκης για το φεστιβάλ. «Η φιλοσοφία μας ήταν να μαζέψουμε όσους περισσότερους μπορούσαμε -γονείς, εκπαιδευτικούς, μαθητές, φοιτητές. Προσπαθήσουμε να κάνουμε (τη Χρυσή Αυγή) να καταλάβει ότι οι ιδέες της δεν έχουν καμία θέση στην περιοχή μας. Και έτσι κερδίσαμε», τόνισε.

Οι δάσκαλοι αρνήθηκαν επίσης να δουν τους μαθητές που είχε ήδη στρατολογήσει η Χρυσή Αυγή ως χαμένη υπόθεση. «Πάντα είχαμε την πίστη ότι θα μπορούσαν να επανέλθουν στα δημοκρατικά ιδεώδη», σημειώνει ο Μπιχάκης. Βλέποντας τους συνομηλίκους τους να ενώνονται με τον αντιφασισμό, άρχισαν να αναρωτιούνται εάν είχαν παραπλανηθεί.

«Θεωρείτε ότι ο διπλανός σας είναι κατώτερος από εσάς;»

Η κυρία Οικονομάκη εφήρμοσε και μια άλλη στρατηγική. «Είχαμε φοιτητές από την Αλβανία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Έλεγα στους μαθητές: “Η Χρυσή Αυγή υποστηρίζει ότι οι άλλοι άνθρωποι είναι κατώτεροι από τους Έλληνες. Θεωρείται πραγματικά ότι αυτό ισχύει με τον φίλο σας τον Γιάννη που κάθεται δίπλα σας κάθε μέρα;”», ρωτούσε.

Έφοδος από ακτιβιστές στα γραφεία

Πάντως, η καθοριστική κίνηση ήρθε όταν κάποιοι ακτιβιστές πήραν την αμφιλεγόμενη απόφαση να αντιμετωπίσουν με βίαιο τρόπο την ομάδα. Τον Απρίλιο του 2018, ο Κωνσταντίνος και περίπου 70 άλλοι αντιφασίστες οργάνωσαν μια νυχτερινή επίθεση στο γραφείο στο Ηράκλειο. «Καταστρέψαμε ό,τι είχε αξία – τα πατώματα, τα παράθυρα, τη μονάδα κλιματισμού. Πιστεύουμε ότι ήταν το τελευταίο οχυρό τους», είπε.

Πράγματι, η Χρυσή Αυγή πακετάρισε και έφυγε μετά από δύο εβδομάδες. Πάντως, δεν είναι όλοι ευχαριστημένοι με τη βία που χρησιμοποιήθηκε. «Είναι σημαντικό να μην γίνουμε δύο όψεις του ίδιου νομίσματος», λέει ο Ζαφειρόπουλος, ωστόσο ο Κωνσταντίνος επιμένει ότι η κίνηση δούλεψε.

«Μπορεί να μην μπορούμε να σταματήσουμε τη Χρυσή Αυγή να έχει διασημότητα στα μίντια, αλλά μπορούμε να σταματήσουμε να εξαπλώνονται στην ελληνική κινωνία. Η Κρήτη είναι η πρώτη μεγάλη περιοχή της Ελλάδας που δεν έχει καθόλου παρουσίοα της Χρυσής Αυγής. Τους σταματήσαμε αποτελεσματικά από το να έχουν χώρο να αναπτυχθούν εκ νέου, αναφέρει.

Τι συμβαίνει στην υπόλοιπη χώρα;

Παρά το γεγονός ότι στην Κρήτη δεν υπάρχει γραφείο της Χρυσής Αυγής, σε άλλες περιοχές της Ελλάδος φαίνεται ότι η ακροδεξιά βρίσκεται σε άνοδο. Η διαφωνία με με την πΓΔΜ έδωσε ώθηση στον εθνικισμό και οδήγησε σε βίαιες επιθέσεις κατά πολιτικών και αιτούντων άσυλο.

Η Χαλικιοπούλου θεωρεί ότι ο τύπος αντιφασιστικής δραστηριότητας που χρησιμοποιήθηκε στην Κρήτη θα μπορούσε να δουλέψει σε τοπικό επίπεδο. Αλλά το μέτωπο δεν θα πρέπει να περιοριστεί στην αντιφασιστική αριστερά, καθώς χρειάζεται μια πρωτοβουλία πιο οργανωμένη και συστημική.

Ανάλογο προβληματισμό διατυπώνει και η Οικονομάκη. «Η κρίση δεν τελείωσε και οι άνθρωποι εξακολουθούν να θέλουν να ρίξουν σε κάποιον το φταίξιμο. Ο κρυμμένος φασισμός είναι συνήθως πιο επικίνδυνος», σημειώνει.