Τι αλλάζει στα ελληνικά σχολικά βιβλία για να μπει η «Βόρεια Μακεδονία»

Το νέο όνομα «Βόρεια Μακεδονία» θα ενσωματωθεί στα ελληνικά σχολικά βιβλία όπως προβλέπει η Συμφωνία των Πρεσπών, σύμφωνα με τον υφυπουργό Εξωτερικών Μάρκο Μπόλαρη.

Την ίδια ώρα στο τραπέζι έχουν μπει τα σχολικά βιβλία της Ιστορίας και της Γεωγραφίας, καθώς καθοριστικής σημασίας αποδεικνύεται η Συμφωνία των Πρεσπών και για την Εκπαίδευση. Αυτές τις ημέρες σε εξέλιξη βρίσκεται η διαδικασία εναρμόνισης των αναλυτικών σχολικών προγραμμάτων και εγχειριδίων Αθήνας και Σκοπίων με βάση τη Συμφωνία των Πρεσπών. Μια σειρά συναντήσεων της Μεικτής Διεπιστημονικής Επιτροπής στη Θεσσαλονίκη, στη Δοϊράνη και σε δέκα ημέρες στην Αθήνα, θα καθορίσει το νέο πλαίσιο των σχολικών βιβλίων των δύο χωρών σε Ιστορία και Γεωγραφία. Οπως συμφώνησαν τα μέλη της επιτροπής, τα νέα βιβλία που θα συμπεριλαμβάνουν τις παραπάνω αλλαγές θα πρέπει να είναι έτοιμα για την ερχόμενη ακαδημαϊκή χρονιά 2019-2020. Στα ελληνικά βιβλία η γειτονική χώρα θα αναφέρεται ως «Βόρεια Μακεδονία» και οι πολίτες της, «πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας».

Οι δύο χώρες, σύμφωνα με το άρθρο 8 (5) της Συμφωνίας των Πρεσπών, οφείλουν να αφαιρέσουν οποιαδήποτε αλυτρωτική και αναθεωρητική αναφορά εμπεριέχεται στη διδακτέα ύλη, τα σχολικά εγχειρίδια και σε κάθε μορφής βοηθητικό σχολικό υλικό. Η Αθήνα ζητά να αφαιρεθούν πλήρως οι αλυτρωτικές αναφορές εναντίον της χώρας και να διαγραφούν πλήρως από τα βιβλία της γειτονικής χώρας οι χάρτες της «Μεγάλης Μακεδονίας».

Επίσης ζητεί να αποτυπωθεί ξεκάθαρα στα βιβλία της Βόρειας Μακεδονίας ότι η γειτονική χώρα δεν σχετίζεται με την αρχαία ελληνική Μακεδονία του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Ενδεικτικά, το βιβλίο Ιστορίας της Γ’ Γυμνασίου «Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία», καθώς και το βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ’ Δημοτικού έχουν κεφάλαια αφιερωμένα στους Βαλκανικούς Πολέμους και αναφορές στο Μακεδονικό.

Μέλη της Μεικτής Διεπιστημονικής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων υποστηρίζουν ότι «αλλαγές θα γίνουν μόνον στα βιβλία της γείτονος με την απάλειψη αλυτρωτικών αναφορών καθώς, όπως λένε, οι αναφορές των ελληνικών σχολικών βιβλίων για τον Μακεδονικό Αγώνα δεν θα αλλάξουν αφού συνάδουν με τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τη διαχείριση ανάλογων ζητημάτων», χωρίς ωστόσο να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία.

Ωστόσο εκφράζονται ανησυχίες ότι με βάση το άρθρο 8 της Συμφωνίας, που προβλέπει μεταξύ άλλων την εξέταση ιστορικών, αρχαιολογικών και εκπαιδευτικών θεμάτων, μπορεί να εξεταστούν κεφάλαια στο βιβλίο της ΣΤ’ Δημοτικού για τα «Επαναστατικά Κινήματα στη Μακεδονία», καθώς και για τους «Βαλκανικούς Πολέμους». Σε ό,τι αφορά το «Μακεδονία Ξακουστή», σύμφωνα με τη Συμφωνία των Πρεσπών, Ελλάδα και Β. Μακεδονία έχουν την υποχρέωση αποφυγής πράξεων αλυτρωτισμού, με αποτέλεσμα, όπως φάνηκε και από τις παρελάσεις για την επέτειο της 25ης Μαρτίου, το «Μακεδονία Ξακουστή» δεν απαγορεύεται αλλά ούτε και ενθαρρύνεται.

«Τα ελληνικά σχολικά εγχειρίδια θα ενσωματώσουν το νέο όνομα “Βόρεια Μακεδονία” που προβλέπει η Συμφωνία των Πρεσπών για τη γείτονα χώρα», είναι η θέση του υφυπουργού Εξωτερικών, ο οποίος διευκρίνισε ότι «στα εν χρήσει σχολικά βιβλία δεν υφίστανται αλυτρωτισμοί ή αναθεωρητισμοί». Στο πλαίσιο της επιτροπής μελετώνται πάντως τα βιβλία Ιστορίας και Γεωγραφίας και αναμένονται οι όποιες παρατηρήσεις από τη γειτονική χώρα, ενώ μέχρι τώρα δεν έχει γνωστοποιηθεί κάποια αλλαγή που επιζητούν. Σε συνέντευξή του πάντως σε τοπικό πρακτορείο ειδήσεων, ο πρεσβευτής Βίκτορ Γκάμπερ, που ηγείται της επιτροπής της γείτονος, έχει δηλώσει: «Η Ελλάδα, στην προηγούμενη συνάντηση στη Θεσσαλονίκη ζήτησε να επανεξεταστεί όλο το περιεχόμενο των σχολικών εγχειριδίων που αναφέρεται σε αλυτρωτικά θέματα, καθώς και σε αρχαιοελληνικά σύμβολα και χάρτες της “Μεγάλης Μακεδονίας”». Ο κ. Γκάμπερ συμφωνεί ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην επανεξέταση των χαρτών και των χαρακτήρων στα βιβλία, αλλά ότι πρέπει να τηρηθούν σε αυτά τα διεθνή πρότυπα.«Αυτό που εμείς επιμένουμε είναι να ληφθεί υπόψη η διεθνής εμπειρία, ειδικά ό,τι έχει κωδικοποιηθεί σε διεθνή έγγραφα, όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης και η ΟΥΝΕΣΚΟ, όπως αναφέρεται στη Συμφωνία, και ό,τι είναι σύγχρονο σε επίπεδο επιστημονικής γνώσης για την αντιμετώπιση αυτών των θεμάτων», δήλωσε.

Στο κεφάλαιο του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, σύμφωνα με πληροφορίες, θα υπάρχουν ενότητες για την αρχαία Αθήνα, την αρχαία Μακεδονία, την αρχαία Σπάρτη και την αρχαία Θήβα, ενώ στο τραπέζι του διαλόγου θα πέσει και το θέμα για τον Μέγα Αλέξανδρο. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, τα μέλη της επιτροπής απασχολούν ο Μεσαίωνας, ο Εμφύλιος, αλλά και οι βαλκανικοί πόλεμοι.

Σύμφωνα με κοινό ανακοινωθέν που συντάχθηκε μετά τη δεύτερη συνάντηση της μεικτής διεπιστημονικής επιτροπής εμπειρογνωμόνων για ιστορικά, αρχαιολογικά και εκπαιδευτικά ζητήματα που συστάθηκε βάσει της Συμφωνίας των Πρεσπών, οι αντιπροσωπείες των δύο χωρών «κατάρτισαν ένα εντατικό πρόγραμμα για την επίτευξη κοινώς αποδεκτών λύσεων, βάσει των σχετικών αρχών και των στόχων της UNESCO και του Συμβουλίου της Ευρώπης».

«Εργαζόμενες με συναδελφικό και εποικοδομητικό πνεύμα, οι δύο αντιπροσωπείες έδωσαν την δέουσα προσοχή στο ζήτημα των αναλυτικών προγραμμάτων και των σχολικών εγχειριδίων που χρησιμοποιούνται σήμερα και αποφάσισαν την εναρμόνισή τους με το πνεύμα και το γράμμα της Συμφωνίας των Πρεσπών», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο ανακοινωθέν. Επίσης, αποφασίστηκε ότι η επόμενη συνάντηση της επιτροπής θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα στις 12 και 13 Απριλίου. «Η δεύτερη συνάντηση επιβεβαίωσε την αποφασιστική δέσμευση των μελών της μεικτής επιτροπής έναντι στη νέα γενιά αμφοτέρων των χωρών, καθώς και της ευρύτερης περιοχής, για μια εκπαίδευση στο πνεύμα των ευρωπαϊκών αξιών της αλληλεγγύης, της εμπιστοσύνης και της αμοιβαίας συνεργασίας», καταλήγει το κοινό ανακοινωθέν.

Αναφερόμενος στα μέλη της επιτροπής, ο κ. Μπόλαρης δήλωσε: «Τόσο από την ελληνική πλευρά όσο και από την πλευρά της Βόρειας Μακεδονίας, οι επιτροπές αποτελούνται από αξιόλογους επιστήμονες που κατανοούν πλήρως το έργο που πρέπει να επιτελέσουν, γνωρίζουν σε βάθος την ιστορία των δύο λαών, σέβονται το διεθνές δίκαιο και το ευρωπαϊκό κεκτημένο και είναι σε θέση να επιφέρουν δικαιοσύνη και να αποτυπώσουν την ιστορική αλήθεια, απομακρύνοντας τα προπαγανδιστικά εδάφια, εικαστικά και χάρτες που μολύνουν τα σχολικά βιβλία τις τελευταίες δεκαετίες».

Στην παράγραφο 5 του άρθρου 8 της Συμφωνίας των Πρεσπών προβλέπεται ρητά ότι η διεπιστημονική επιτροπή εμπειρογνωμόνων θα έχει τη δυνατότητα να αναθεωρήσει σχολικά εγχειρίδια αλλά και συνοδευτικό υλικό, όπως χάρτες, ιστορικούς άτλαντες, οδηγούς διδασκαλίας κ.λπ. με βάση τα νέα δεδομένα από τη συμφωνία των δύο κρατών.

Οπως έχει πει μάλιστα ο κ. Μπόλαρης, «τα αναλυτικά προγράμματα που θα εκδοθούν από το υπουργείο Παιδείας της Βόρειας Μακεδονίας για τη διδακτέα ύλη 2019-2020, θα δίνουν σαφείς και κατηγορηματικές οδηγίες στους εκπαιδευτικούς (δασκάλους και καθηγητές) ότι δεν θα διδαχθεί ύλη η οποία όλα τα προηγούμενα χρόνια χρησιμοποιήθηκε ως ύλη αλυτρωτισμού και αναθεωρητισμού. Είναι καταφανές από το κείμενο της Συμφωνίας των Πρεσπών ότι η ύλη αυτή είναι εκείνη που περιλαμβάνεται σε κεφάλαια διδακτέας ύλης τα οποία, παραβιάζοντας τα διεθνώς παραδεκτά από ακαδημαϊκής, επιστημονικής και ιστορικής πλευράς δεδομένα, αναφέρονται στην υιοθετηθείσα για λόγους γεωπολιτικών σκοπιμοτήτων προπαγάνδα περί σχέσης του σλαβικού λαού της Βόρειας Μακεδονίας με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό των Δωριέων Μακεδόνων, την αρχαία ελληνική ιστορία και φιλοσοφία, τον Μέγα Αλέξανδρο, τον πατέρα του Φίλιππο Β’, τον δάσκαλό του Αριστοτέλη, τη Βεργίνα, την Πέλλα, την Αμφίπολη, τη Θεσσαλονίκη κ.λπ.».

Η ελληνική αντιπροσωπεία

Η ελληνική αντιπροσωπεία που απαρτίζει την επιτροπή και στην οποία μετέχει και ο κ. Μπόλαρης αποτελείται από τα εξής μέλη: Σπυρίδωνα Σφέτα, καθηγητή τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Νικόλαο Ζάικο, αναπληρωτή καθηγητή τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Ιάκωβο Μιχαηλίδη, αναπληρωτή καθηγητή τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Αθηνά Σκουλαρίκη, επίκουρη καθηγήτρια τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Αθανάσιο Λούπα, υποψήφιο διδάκτορα τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ευθύμιο Χαρλαύτη, σύμβουλο Πρεσβείας Α’, Α3 Διεύθυνση Χωρών Νοτιοανατολικής Ευρώπης του υπουργείου Εξωτερικών.

Το αντίστοιχο, στη Μεικτή Διεπιστημονική Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων από πλευράς πΓΔΜ, όπως ανακοινώθηκε από τη γείτονα, αποτελείται από τους: πρεσβευτή Βίκτορ Γκάμπερ, καθηγητές Ντάλιμπορ Γιοβανόβσκι, Νίκο Chausidis, Ljudmil Spasov, Ana Chupeska-Stanishkovska, Fahri Ramadani, Kica Kolbe.