Επιχειρησιακός σχεδιασμός Πυροσβεστικής: Ξυπόλητοι στα καμένα και το 2019!

Μία από τις αιτίες της τραγωδίας της 23ης Ιουλίου του 2018 ήταν ο λάθος επιχειρησιακός σχεδιασμός της Πυροσβεστικής, σύμφωνα με τον Ανδριανό Γκουρμπάτση, ένα λάθος που η ηγεσία του Σώματος το επαναλαμβάνει και το 2019.

Όπως το 2018, έτσι και φέτος δεν υπάρχει σχεδιασμός για την αντιμετώπιση πυρκαγιών WUI, δηλαδή σε ζώνη μίξης δασικής έκτασης με οικιστικό ιστό, όπως οι περιοχές Ν. Βουτζά, Μάτι κλπ. 

Επίσης απουσιάζει, όπως ειδικό σχέδιο επέμβασης για τη διάσωση ατόμων που κινδυνεύουν από πυρκαγιές, αλλά και διακλαδικό ειδικό σχέδιο επέμβασης μεταξύ συναρμοδίων Υπηρεσιών των Σωμάτων Ασφαλείας για τη διάσωση κατοίκων, παραθεριστών και άλλων ατόμων που κινδυνεύουν από πυρκαγιές.

Στα χαρτιά έμεινε και η ίδρυση μηχανοκίνητης μονάδας ταχείας επέμβασης, που ανακοινώθηκε, όπως φαίνεται, από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτης για επικοινωνιακούς λόγους. 

Ολόκληρη η δήλωση του κ. Γκουρμπάτση:

«Σωρεία εγκληματικών παραλείψεων και λαθών, εκτός άλλων δυνάμεων, αρχών και φορέων πολιτικής προστασίας, κυρίως της Πυροσβεστικής οδήγησαν την 23η Ιουλίου 2018 στην πρωτόγνωρη στην ελληνική ιστορία εθνική τραγωδία εξ αιτίας δασικής πυρκαγιάς στο Ν. Βουτζά - Μάτι – Κόκκινο Λιμανάκι με τα (101) μέχρι σήμερα ανθρώπινα θύματα.

Μεταξύ αυτών των λαθών και παραλείψεων, περιλαμβάνεται και ο ελλιπέστατος και με σοβαρά λάθη επιχειρησιακός σχεδιασμός της Περιφερειακής Πυροσβεστικής Διοίκησης Αττικής (Σχέδιο Αντιμετώπισης Δασικών Πυρκαγιών ΠΕ.ΠΥ.Δ. Αττικής, έτους 2018), που εφαρμόστηκε πέρυσι.

Ωστόσο για να διαπιστωθούν αυτά τα λάθη και οι παραλείψεις και να μην επαναληφθούν και στο μέλλον από τα αρμόδια όργανα του Πυροσβεστικού Σώματος (ΠΣ), θα πρέπει να είχε διαταχθεί από την πολιτική Ηγεσία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, αμέσως μετά την τραγωδία σχετική διοικητική εξέταση (έρευνα) για να τα εντοπίσει, αναλύσει και να μην τα ξαναεπαναλάβει στις επόμενες αντιπυρικές περιόδους, γεγονός που δεν συνέβη.

Έτσι λοιπόν, αφού ορισμένοι αξιωματικοί εξ αυτών που φέρονται κατά το εισαγγελικό πόρισμα να εμπλέκονται στην ως άνω τραγωδία, όχι μόνον δεν απομακρύνθηκαν από το Σώμα, αλλά ούτε και από θέσεις διοίκησης νευραλγικών Υπηρεσιών του Σώματος και ως εκ τούτου και το 2019 είτε συμμετέχουν ενεργά ή έχουν την ευθύνη του επιχειρησιακού σχεδιασμού και κατά την τρέχουσα αντιπυρική περίοδο για το ΠΣ.

Όπως συμβαίνει κάθε έτος πριν την αντιπυρική περίοδο, έτσι και εφέτος εκδόθηκε η υπ΄ αρ. 11450 οικ. Φ.702.15 / 20 Φεβρουαρίου 2019 διαταγή του Αρχηγού ΠΣ, ο οποίος στη φονική πυρκαγιά ήταν Υπαρχηγός Επιχειρήσεων, και είχε εγκρίνει εκ της θέσεως του αυτής, τον Επιχειρησιακό Σχεδιασμό της ΠΕ.ΠΥ.Δ. Αττικής που εφαρμόστηκε στην ως άνω τραγωδία, με γενικές οδηγίες και κατευθύνσεις για την ενιαία και ομοιόμορφη δομική συγκρότηση των Σχεδίων προς όλες τις Περιφερειακές Υπηρεσίες του Σώματος, προκειμένου να προβούν στην αναθεώρηση – επικαιροποίηση των Επιχειρησιακών Σχεδίων Αντιμετώπισης Δασικών Πυρκαγιών.

Προχτές λοιπόν κυκλοφόρησε στις Πυροσβεστικές Υπηρεσίες της ΠΕ.ΠΥ.Δ. Αττικής το εν λόγω Αντιπυρικό Σχέδιο έτους 2019, το οποίο, λόγω της ιδιότητάς μου ως Τεχνικού Συμβούλου για τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι, αφού μελέτησα, ανάλυσα το συνέκρινα με το αντίστοιχο Σχέδιο του 2018 και διαπίστωσα τα εξής:

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.- Είναι κατ΄ αρχήν στο σύνολό του σχεδόν πιστή αντιγραφή με το περυσινό Σχέδιο της ίδιας Υπηρεσίας, το οποίο στην υπό διαμόρφωση Τεχνική Έκθεση που συντάσσω, με αφορμή την φονική πυρκαγιά στο Μάτι, χαρακτηρίζεται από σημαντικές ελλείψεις και σοβαρά λάθη.

Όπως λοιπόν το Σχέδιο Αντιμετώπισης Δασικών Πυρκαγιών 2018, έτσι και το ισχύον για την τρέχουσα αντιπυρική περίοδο 2019 αντίστοιχο Σχέδιο παρουσιάζει τα παρακάτω λάθη και παραλείψεις:

• Το Πυροσβεστικό Σώμα, σύμφωνα με τον νόμο και τις σχετικές Εγκυκλίους της ΓΓΠΠ (βλ. την υπ΄ αρ. 3752/25-05-2018 Εγκύκλιο <<Σχέδιο δράσεων Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων λόγω δασικών πυρκαγιών>>, ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ, παρ. 2.2>> έχει την ευθύνη και τον επιχειρησιακό σχεδιασμό της καταστολής των πυρκαγιών και την παροχή συνδρομής για τη διάσωση των ατόμων και υλικών αγαθών, που απειλούνται από αυτές.

Εξάλλου διάσωση και παροχή κάθε δυνατής συνδρομής σε άτομα των οποίων απειλείται ή εκτίθεται σε κίνδυνο η ζωή και η σωματική ακεραιότητα αποτελεί ευθύνη του Πυροσβεστικού Σώματος (άρθρο 2. παρ. 1(β) του Ν. 3511/2006, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 64 του Ν. 4249/2014).

Οι πυρκαγιές που εκδηλώνονται σε ζώνη μίξης δασικών εκτάσεων και οικιστικού ιστού, αλλά και γενικά όλες οι δασικές πυρκαγιές, απαιτείται να αποτελέσουν αντικείμενο ειδικού σχεδιασμού όχι μόνον αντιμετώπισή τους αλλά και διάσωσης των κινδυνευόντων ατόμων από αυτές και μάλιστα με ειδική αναφορά και σχεδιασμό στη διάσωση ευάλωτων ομάδων πληθυσμού. Κατόπιν τούτου δεν υπάρχει στον επιχειρησιακό σχεδιασμό καμία πρόβλεψη, εκτός της απλής καταγραφής των περιοχών αυτών, ειδικός σχεδιασμός σε ξεχωριστό κεφάλαιο για την οργάνωση του Δασοπυροσβεστικού Μηχανισμού με σχέδια επέμβασης για τη διάσωση ατόμων που κινδυνεύουν από μια καταστροφική πυρκαγιά.

• Όπως το 2018, έτσι φέτος δεν υπάρχει σχεδιασμός για την αντιμετώπιση πυρκαγιών WUI, δηλαδή σε ζώνη μίξης δασικής έκτασης με οικιστικό ιστό, όπως οι περιοχές Ν. Βουτζά, Μάτι κλπ. Μόνον απλή αναφορά των ως περιοχών αυτών υφίσταται.
• Επίσης απουσιάζει, όπως προαναφέρθηκε, όχι μόνον ειδικό σχέδιο επέμβασης για τη διάσωση ατόμων που κινδυνεύουν από πυρκαγιές, αλλά και διακλαδικό ειδικό σχέδιο επέμβασης μεταξύ συναρμοδίων Υπηρεσιών των Σωμάτων Ασφαλείας για τη διάσωση κατοίκων, παραθεριστών και άλλων ατόμων που κινδυνεύουν από πυρκαγιές.

Η απουσία τέτοιου σχεδιασμού ήταν εμφανής στην περίπτωση των πελατών που κινδύνεψαν την 23η Ιουλίου 2018 στο παραθαλάσσιο Ξενοδοχείο RAMADA ATTICA RIVIERA, όταν χρειάστηκε να συνεργαστούν Πυροσβεστική, Αστυνομία και Λιμενικό για τη διάσωση μεγάλου αριθμού πελατών, όταν η πυρκαγιά έφτασε σ΄ αυτό την ώρα 18:45 μμ, οι πελάτες πήγαν στην παραλία και δεν μπορούσαν οι αρχές να προσεγγίσουν το χώρο αυτό για να τους διασώσουν,αφού δεν υπήρχε ειδικός σχεδιασμός συνεργασίας μεταξύ τους.

• Στο Κεφάλαιο <<Επιχειρησιακός Σχεδιασμός>>, παράγραφος <<Εναέρια Επιτήρηση>>, δεν έχουν ενταχθεί στα πτητικά μέσα που μπορούν να κάνουν εναέριες περιπολίες όταν μια ημέρα ο κίνδυνος πυρκαγιάς είναι πολύ υψηλός σε δασικές περιοχές της Αττική, όπως δεν είχαν ενταχθεί και το 2018, όχι μόνον τα Ε/Π της ΕΛΑΣ, για τα οποία είχε δεσμευθεί ο τότε υπουργός Προστασίας του Πολίτη σε δήλωση του την 7η Ιουνίου 2018, σε σύσκεψη μεταξύ εμπλεκομένων στη δασοπυρόσβεση εκπροσώπων υπηρεσιών, αρχών και φορέων στις εγκαταστάσεις του ΕΣΚΕ, αλλά ούτε και τα πέντε (5) Ε/Π του Πυροσβεστικού Σώματος, τα οποία (Ε/Π τύπου ΒΚ-117) αντίθετα μετείχαν το 2018 σε συμβάντα αεροδιακομιδών στο Βόρεια Ελλάδα, μια αποστολή εκτός αρμοδιότητας του ΠΣ και φυσικά μη νόμιμη. Επίσης θα έπρεπε να περιληφθούν στα εναέρια μέσα για εναέρια περιπολία στην Αττική και τα τρία (3) ΣμηΕΑ (Συστήματα μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών) / drones του ΠΣ.

2.- Πέραν όμως των ανωτέρω σοβαρών παραλείψεων και λαθών, που υπήρχαν και κατά τον Επιχειρησιακό Σχεδιασμό έτους 2018, το φετινό Σχέδιο Αντιμετώπισης Δασικών Πυρκαγιών της ΠΕ.ΠΥ.Δ. Αττικής έχει επιπλέον και τις εξής κραυγαλέες και σοβαρές παραλείψεις και λάθη:

• Με μεγάλη καθυστέρηση και πιο συγκεκριμένα τον Απρίλιο 2019, συγκροτήθηκε με την υπ΄ αρ. 9158 οικ. Φ.109.1 / 22-04-2019 (ΦΕΚ 1375 / τ. Β΄) Απόφαση της Υπουργού Προστασίας του Πολίτη Κυρίας Όλγας Γεροβασίλη, Μηχανοκίνητο Ειδικό Τμήμα Πυροσβεστικών Επιχειρήσεων, που έχει ως αποστολή την ενίσχυση του επιχειρησιακού έργου μέσω της άμεσης κινητοποίησης με πυροσβεστικά οχήματα, προσωπικό, υλικά και μέσα για την ταχεία αντιμετώπιση συμβάντων ανά την επικράτεια και θα εδρεύει στις εγκαταστάσεις της 1ης ΕΜΑΚ. Δυστυχώς μέχρι σήμερα αυτό δεν έχει συγκροτηθεί, γιατί δεν εκδόθηκε προφανώς η προβλεπόμενη Διαταγή του Αρχηγού ΠΣ, παρόλο που ήδη από 1η Μαΐου ξεκίνησε η αντιπυρική περίοδος. Η δύναμη της ως άνω Υπηρεσίας σε μέσα και προσωπικό δεν έχει περιληφθεί στον Επιχειρησιακό Σχεδιασμό και για το λόγο αυτό αναφέρεται στο Σχέδιο Αντιμετώπισης Δασικών Πυρκαγιών (σελίδα 177), ότι <<Σε αναμονή βρίσκεται η Διαταγή από το ΑΠΣ για την επάνδρωση του Μηχανοκίνητου Τμήματος Πυροσβεστικών Επιχειρήσεων (Μ.Ε.Τ.Π.Ε). Είναι σαφές λοιπόν ότι η ως άνω Υπηρεσία ήταν δημιούργημα επικοινωνιακού χαρακτήρα, για να φανεί ότι κάτι άλλαξε από πέρυσι, παρά αποτέλεσμα επιχειρησιακής ανάγκης.

• Επίσης με μεγάλη καθυστέρηση, αφού ήδη ξεκίνησε η αντιπυρική περίοδος και εκδόθηκε ο Επιχειρησιακός Σχεδιασμός του ΠΣ, και συγκεκριμένα την 7η Μαΐου 2019, δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 1525/ τ. Β), η υπ΄ αρ. 181752/2052 / 2 Μαΐου 2019 ΚΥΑ, με την οποία ρυθμίζονται θέματα συνεργασίας του ΠΣ και της Δασικής Υπηρεσίας, μια συνεργασία που ήδη στα περισσότερα σημεία αυτής προβλέπεται από την κείμενη σήμερα νομοθεσία. Ωστόσο είναι προς θετική κατεύθυνση. Πιο συγκεκριμένα προβλέπονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:
α) Άρθρο 1, παρ. 5:
Η συνεργασία ΠΣ και Δασικής Υπηρεσίας <<...για την έκδοση ενιαίων κανόνων και οδηγιών σύνταξης σχεδίων πρόληψης και αντιπυρικής προστασίας και την εναρμόνισή τους με τον επιχειρησιακό σχεδιασμό καταστολής των δασικών πυρκαγιών..>>, για να υπάρχει ενιαίος σχεδιασμός από άποψη χώρου και αντικειμένου.
β) Άρθρο 3, παρ. 2:
Η Δασική Υπηρεσία μεριμνά <<...για την έγκαιρη έκδοση ενιαίων κανόνων, οδηγιών και κατευθύνσεων προς τις Δασικές Υπηρεσίες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων...για τη συνεργασία τους με τις Περιφερειακές Πυροσβεστικές Υπηρεσίες και σε εναρμόνιση με τον ισχύοντα επιχειρησιακό σχεδιασμό του ΠΣ>>.
Η καθυστέρηση όμως έκδοσης και δημοσίευσης της ως άνω ΚΥΑ έχει σαν αποτέλεσμα να μην έχει υπάρξει η προβλεπόμενη πλέον πιο αναλυτικά και περιπτωσιολογικά από την ανωτέρω ΚΥΑ συνεργασία ΠΣ και Δασικής Υπηρεσίας κατά την τρέχουσα αντιπυρική περίοδο κι έτσι να μην υπάρχει ενιαίος και ολοκληρωμένος επιχειρησιακός σχεδιασμός διαχείρισης (πρόληψης και καταστολής) των δασικών πυρκαγιών ανά νομό.

3.- Κατόπιν των ανωτέρω είναι σαφές ότι και ο φετινός Επιχειρησιακός Σχεδιασμός διακρίνεται όπως και ο περυσινός από ελλείψεις, σοβαρά λάθη και για το λόγο αυτό εκτιμώ ότι είναι υποδεέστερος των επιχειρησιακών απαιτήσεων. Ταυτόχρονα και εξ αιτίας της βραδύτητας έκδοσης της ως άνω ΚΥΑ, απαραίτητης για τη συνεργασία ΠΣ και Δασικής Υπηρεσίας, διακρίνεται για την αποσπασματικότητα και διαχωρισμό του σχεδιασμού διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών μεταξύ πρόληψης (ευθύνη της Δασικής Υπηρεσίας) και καταστολής των δασικών πυρκαγιών (ευθύνη του ΠΣ). Όλα αυτά μακάρι να μην αποβούν σε βάρος της πυροπροστασίας της χώρας και θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή συνανθρώπων μας εξ αιτίας δασικών πυρκαγιών.

Ανδριανός Γκουρμπάτσης
Αντιστράτηγος – Υπαρχηγός ΠΣ, ε.α, Νομικός