Πανελλαδικές 2019: Ποιος ήταν ο Ιταλός φιλόσοφος Νορμπέρτο Μπόμπιο

Πρεμιέρα σήμερα για τις Πανελλαδικές 2019 και οι υποψήφιοι εξετάστηκαν σε απόσπασμα του βιβλίου «Το μέλλον της Δημοκρατίας» του Νορμπέρτο Μπόμπιο. 

Στο πρώτο απόσπασμα που δόθηκε στους μαθητές, ζητήθηκε να κάνουν μία περίληψη ενός αποσπάσπατος του Ιταλού φιλοσόφου  από το βιβλίο του.

Ποιος είναι ο Ιταλός φιλόσοφος Νορμπέρτο Μπόμπιο

Ο Νορμπέρτο Μπόμπιο (Norberto Bobbio, 18 Οκτωβρίου 1909 - 9 Ιανουαρίου 2004) ήταν Ιταλός φιλόσοφος, πολιτειολόγος και πολιτικός. Ανδρώθηκε μέσα στο πολιτικό και πνευματικό κλίμα του μεσοπολέμου. Συμμαθητής, συμφοιτητής και φίλος ανήσυχων ανθρώπων, όπως ο Λεόνε Γκίνζμπουργκ, ο Βοττόριο Φόα, ο Τσαζάρε Παβέσε, ο Μάσσιμο Μίλα, μαθητής καθηγητών όπως ο Αουγκούστιο Μόντι, Φραντσέσκο Ρουφίνι που συνετέλεσαν στην πνευματική του διαμόρφωση και την πολιτική του αφύπνιση, ο Μπόμπιο γίνεται πρώτα συνειδητός αντιφασίστας και έπειτα ενεργό μέλος της αντιφασιστικής ομάδας Δικαιοσύνη και Ελευθερία (Giustizia e Liberta). Καθηγητής της φιλοσοφίας του δικαίου αρχικά στο Καμερίνο, στην συνέχεια στη Πάντοβα και από το 1969- 1979 στο Τορίνο, όπου παράλληλα δίδαξε και Πολιτειολογία αρθογραφώντας σε ευρείας κυκλοφορίας εφημερίδες και επιστημονικά περιοδικά, όπως, «La Stampa», «Umanita», «Corriere della Sera», «Montoperaio», «De Senectute», «Il Mondo», «Rivista di filosofia», «Resistanza», «Nouvi Argomenti», «Nouva Antologia», «Il Veri», «Il Picculo», «Il Ponte», «New left Review», «Nuvole», «Repubblica», «Enciclopedia del Novocento - VIII».

Η τριλογία

Σύμφωνα από μια περίφημη ρήση του Βιγκεστάιν ο σκοπός της φιλοσοφίας είναι να διδάξει στη μύγα να βγει από το μπουκάλι: η μεταφορά αυτή υπονοεί ότι δρόμος εξόδου υπάρχει (φυσικά για το ανοιχτό μπουκάλι) και ότι έξω από το μπουκάλι υπάρχει θεατής, ο φιλόσοφος, που ξέρει που βρίσκεται αυτή η έξοδος. Διαφορετική είναι η ερμηνεία αν υιοθετήσουμε τη μεταφορά του ψαριού στο δίχτυ, που παραδέρνει για να βρει δρόμο εξόδου, αλλά τέτοιος δρόμος δεν υπάρχει και το ψάρι δεν το ξέρει. Όταν το δίχτυ τραβηχτεί στην όχθη και ανοιχτεί, αλλά όχι από ψάρι, η έξοδος είναι όχι η ελευθερία αλλά ο θάνατος.

Η ανθρώπινη κατάσταση μπορεί να παρασταθεί καλύτερα με μια τρίτη εικόνα, αυτή του λαβύρινθου. Πιστεύουμε πως ξέρουμε ότι υπάρχει ένας δρόμος εξόδου αλλά δεν γνωρίζουμε που είναι καθώς δεν υπάρχει κανείς έξω από εμάς για να μας τον δείξει, πρέπει να τον βρούμε μόνοι μας. Όποιος μπαίνει σ΄ ένα λαβύρινθο ξέρει ότι υπάρχει δρόμος εξόδου αλλά δεν ξέρει ποιος από τους πολλούς δρόμους που ανοίγονται μπρος του, κάθε τόσο, οδηγεί στην έξοδο. Βαδίζει ψηλαφιστά. Όταν βρίσκει ένα δρόμο φραγμένο γυρνά πίσω και παίρνει έναν άλλο. Πότε, ο δρόμος που φαίνεται ο ευκολότερος δεν είναι και δίκαιος. Πότε, εκεί που νομίζει πως είναι στα μισά, βρίσκεται πολύ μακριά και αρκεί ένα λάθος βήμα για να βρεθεί εκεί απ΄ όπου ξεκίνησε. Χρειάζεται να κάνει πολύ υπομονή, να μην ξεγελιέται ποτέ από φαινόμενα, να κάνει, όπως λένε, ένα βήμα τη φορά, και μπρος στα δίστρατα, όταν δεν είναι σε θέση να εκτιμήσει το λόγο της επιλογής αλλά είναι υποχρεωμένος να ρισκάρει, να είναι πάντα έτοιμος να γυρίσει πίσω. Το μόνο που ο άνθρωπος του λαβύρινθου έχει μάθει από την πείρα (υποθέτουμε ότι έχει φτάσει στη διανοητική ωριμότητα να μαθαίνει το μάθημα της εμπειρίας) είναι ότι υπάρχουν δρόμοι αδιέξοδοι: το μόνο μάθημα του λαβύρινθου είναι το μάθημα του φραγμένου δρόμου. Αυτό που διδάσκει ο λαβύρινθος δεν είναι το που βρίσκεται η διέξοδος αλλά ποιοι είναι οι δρόμοι που δεν οδηγούν πουθενά. Μπορούμε σήμερα να θεωρήσουμε τον ατομικό πόλεμο, σε αντίθεση με τους πολέμους του παρελθόντος, ως ένα φραγμένο δρόμο.

Εργογραφία
Η φιλοσοφία της παρακμιακής σκέψης (La Filosofia del Decadentismo), 1944
Η ωφέλεια από την αιχμαλωσία (Ex captiva salus), 1946
Τρίτη απουσία (Terzo assente), 1989
Το μέλλον της Δημοκρατίας, (Il futuro della democrazia), 1991
Η δεξιά και η αριστερά (Destra sinistris), 1991

Η αμφιβολία και η επιλογή (Il dubbio e la scelta), 1993
Etica e politica (Ηθική και πολιτική), Mondatori, Μιλάνο, 2009 κ.α.