Μιχάλης Μπλέτσας: Ο Μητσοτάκης έχει περγαμηνές και τώρα μια μεγάλη ευκαιρία

Μέσα χάλια. Εντελώς τοξικά. Ασ’ τα να πάνε. Εξω καλά. Μερικές φορές, άριστα με τόνο. Ελληνες που διαπρέπουν σε πεδία επιστημονικής έρευνας ενός αυριανού, σχεδόν εξωπραγματικού κόσμου. Η περίπτωση του 38χρονου Κωνσταντίνου Δασκαλάκη μία εκ των ζωντανών ασύλληπτων ταχυτήτων. Το ίδιο και με τον αδερφό του Νικόλα Δασκαλάκη, καθηγητή Ψυχιατρικής στο Xάρβαρντ. Το ίδιο και με το όνομα του Μιχάλη Δερτούζου.

- Μα ποιος ήταν ο Μιχάλης Δερτούζος;
«Ο αντίπαλος του Νίκολας Νεγρεπόντε».
- Και ποιος είναι ο Νίκολας Νεγρεπόντε;
«Μα δεν τον ξέρεις;».
- Εγώ μπορεί, καθώς και μερικοί άλλοι, οι περισσότεροι «Survivor» και ξερό ψωμί. Ισως ακόμα πιο κάτω.
Ηταν ασταμάτητος. Και για μια στιγμή από το βλέμμα του έσταξαν μερικές σταγόνες θλίψης. Επανήλθε και ακάθεκτος είπε: «Ο Νεγρεπόντε είναι Ελληνοαμερικανός ερευνητής υπολογιστών, καθώς και επιχειρηματίας. Ιδρυτής και επίτιμος πρόεδρος του εργαστηρίου πολυμέσων, του επονομαζόμενου Media Lab. Του Τεχνολογικού Ινστιτούτου Μασαχουσέτης με τα αρχικά MIT. Ο άνθρωπος του φορητού Υπολογιστή των 100 δολαρίων για τα παιδιά του Τρίτου Κόσμου».
- Κι εσείς μαζί του.
«Κι εγώ».

Ο εφευρέτης υπολογιστών 100 δολαρίων

Ηταν περασμένη Τρίτη 11 Ιουνίου, μεσημέρι προς απόγευμα, στο roof garden του «St. George Lycabettus Hotel», με τον αττικό ουρανό γκρίζο προς το μαύρο κατράμι, αναμένοντας το επερχόμενο μπουρίνι. Απέναντί μου ήταν ο Μιχάλης Μπλέτσας. «Οταν έξι με οκτώ φορές τον χρόνο επισκέπτομαι τα πάτρια εδάφη, εδώ μένω», Ανάμεσά μας, πάνω στο τραπέζι, μια πλαστική φιάλη νερού και δύο ποτήρια. Τίποτε άλλο. Ανάθεμα και αν κατεβάσαμε μια στάλα να ξεδιψάσουμε. Πού να προλάβουμε...

Α, να μην ξεχάσω... αν και τα δεδομένα είναι πασίγνωστα. Πόσο πασίγνωστα; Πάντως όχι τόσο όσο είναι του παιδαρά Ντάνου. Που, όπως λένε, ξεφούσκωσε στις εφτά εβδομάδες πείνας στο «Survivor». Ελα! Σιγά τώρα που θα μας απασχολήσουν άτομα με τέτοιες επιστημονικές επιδόσεις...

Δώσε Ντάνο στον λαό και πάρε να ’χεις ελληνικό καλό!

Οσοι, έστω ελάχιστοι, ενδιαφέρονται, ας πληκτρολογήσουν το όνομα «Μιχάλης Μπλέτσας» και θα διαβάσουν:

Γεννήθηκε στα Χανιά πριν από 52 χρόνια.

Από κοντά ούτε 40. Ακμαίος, εύστροφος, σαρωτικός και ασταμάτητος. Ανήσυχος, ερωτευμένος, παθιασμένος έφηβος. Σπούδασε ηλεκτρολόγος μηχανικός στο Αριστοτέλειο. Στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακό στη Βιοϊατρική στις ΗΠΑ. Οπου ολοκλήρωσε τρεις ακόμα κύκλους σπουδών στα ιδρύματα Boston University και Northeastern University. Εργάστηκε ως μηχανικός συστημάτων στην Aware Inc. και το 1996, σε ηλικία 28 ετών, έγινε διευθυντής Πληροφορικής του Media Lab, ερευνητικού εργαστηρίου που ανήκει στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (MIT), διευθυντής του οποίου είναι ο ελληνικής καταγωγής Νίκολας Νεγρεπόντε. Οι πληροφορίες τέλος.

Ελεύθερη κατευθυνόμενη έρευνα

Εκείνος άρχισε, εγώ άκουγα, το μυαλό μου έτρεχε. Και διαρκώς έλεγα από μέσα μου: «Δημήτρη, προσπάθησε να τα απλοποιήσεις να καταλάβουν ακόμα και οι survivorιστες».

«Ο Μιχάλης Δερμούζος, υπερπληθωρική προσωπικότητα, προκαλούσε δέος, σεβασμό και φόβο. Σε αυτά τα πανεπιστημιακά ιδρύματα πρέπει να έχεις καρότο χωρίς μαστίγιο. Πρέπει να έχεις πειθώ ώστε να κατακτήσεις κύρος. Σε αυτά τα ιδρύματα δεν μπορούν να σε απολύσουν, όπως συμβαίνει στις ιδιωτικές εταιρείες».
- Μόνο αυτά;
«Ο Δερμούζος ήταν ο μόνος που κατάφερε να κάμψει την άρνηση του Μπιλ Γκέιτς να γίνει χορηγός κατασκευής κτιρίων. Ετσι οικοδομήθηκαν οι δύο πύργοι με την ονομασία Gates Tower. Εκει στεγάζεται το Media Lab του Νεγρεπόντε. Κάπου εκεί στεγάζεται το Εργαστήριο Ερευνας Τεχνητής Νοημοσύνης».
Στο μυαλό μου κατέβηκε η εικόνα του Κωνσταντίνου Δασκαλάκη. Ο κύκλος κλείνει. Νεγρεπόντε, Δερμούζος, Μπιλ Γκέιτς, Δασκαλάκης. Και πιο δίπλα Μιχάλης Μπλέτσας.
«Το πρώτο εργαστήριο που δεν ζητάει χρήματα μόνο από χορηγούς. Το σύνθημα λέει περίπου: ελάτε να δείτε τι κάνουμε σ’ αυτό το παράθυρο για το μέλλον, αλλά εσείς δεν θα μας πείτε τι θα κάνουμε».
Σαν να λένε: «Πέσε, δώσε, αλλά σκάσε. Εντολή καμία».
- Επομένως, πλήρης ελευθερία.
«Και ναι και όχι. Μια ελευθερία που δύσκολα τη βρίσκεις αλλού. Ομως ο μεγαλύτερος όγκος της έρευνας είναι κατευθυνόμενος. Υποβάλλεις προτάσεις για χρηματοδότηση όχι μόνο σε ιδιωτικές εταιρείες, αλλά και στην αμερικανική κυβέρνηση και σε ευρωπαϊκές επιτροπές».
- Τι ακριβώς κάνετε εκεί;
«Ενα κομμάτι ασχολείται με τεχνητά μέλη ανθρώπινου σώματος. Ενα δεύτερο με τις νευρικές διεπαφές ανάμεσα στο νευρικό σύστημα και τους υπολογιστές. Ενα τρίτο με γενετικές επεμβάσεις».
- Θα μου φύγει το τσερβέλο, που λέμε κι εμείς οι μισοκεφαλονίτες. Τι ακριβώς κάνουν αυτές οι επεμβάσεις;
«Να, ας πούμε να στειρώσουμε κουνούπια, ώστε να μειώσουμε τον πληθυσμό τους».
Οσο για τις δύο πρώτες, μου εξήγησε. Και απ’ ό,τι κατάλαβα, μερικά σας τα μεταφέρω στην απλοελληνική. Τα τεχνητά μέλη υποκαθιστούν τα πάντα του ανθρώπινου σώματος. Βάλτε με τον νου σας. Ανατριχίλα. Οσο για τις νευρικές διεπαφές, αυτό σημαίνει ότι μέσω του υπολογιστή ρυθμίζεται το νευρικό μας σύστημα.
- Τι άλλο;
«Να, ας πούμε ο δήμαρχος του Αμβούργου μάς ζήτησε να μελετήσουμε πολεοδομικά την πόλη ώστε να βελτιώσουμε την τοποθέτηση νέων προσφύγων. Αυτό θα βοηθήσει στη γρήγορη ένταξη αυτών των ζωντανών ερειπίων στον υπάρχοντα ιστό της πόλης».
- Περίφημα. Οπως κάναμε κι εμείς επί Αλέξη Τσίπρα με τους πρόσφυγες και τους λαθρομετανάστες στο ελληνικό Νταχάου, δηλαδή το hot spot της Μόριας!

Ο τηλεθεατής θα σκηνοθετεί πραγματικά γεγονότα

Η συνέχεια ακόμα πιο εξωφρενική. Αρχισα να με βλέπω σε έναν κόσμο ανδροειδών, που η παρουσία τους θα λειτουργήσει και θα καθιερωθεί ιστορικά ως η εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Ο λεγόμενος μετα-άνθρωπος που μου είχε πει ο Δημήτρης Νανόπουλος. Αλλος Ελλην επιστήμονας και «διαστημάνθρωπος» ο Νανόπουλος. «Σκέψου», είπα από μέσα μου, «τι θα έκαναν όλοι αυτοί αν κάποια ελληνική κυβέρνηση τους παρείχε τα πάντα και έτσι κατάφερνε να μετατρέψει μέρος της Κρήτης σε Silicon Valley». Οπως, λόγου χάρη, κάνουν οι γείτονές μας του Ισραήλ. Πού τέτοιο πράγμα... Πρέφα, εσπρεσάκι, επιδόματα, τουρίστριες, ποδοσφαιρικό τόπι και ξερό ψωμί!
- Πώς θα είναι η αυριανή τηλεόραση;
«Η γραμμική και σημερινή έχει τελειώσει. Την ενταφιάζουμε. Στο μέλλον, λίαν συντόμως, κάθε θεατής με τη βοήθεια υπολογιστή θα μπορεί να σκηνοθετεί ό,τι θέλει».
- Δηλαδή;
«Ας πούμε ποδοσφαιρικούς αγώνες. Η εικόνα ασύλληπτα πιο καθαρή. Σε υπερυψηλή ανάλυση με έντονα χρώματα. Το έχουν καταφέρει οι Γιαπωνέζοι. Και ταυτοχρόνως με μια εντολή ο τηλεθεατής θα μπορεί να βλέπει κάθε γωνιά, κάθε λεπτομέρεια κάθε σκηνής. Σαν να κάνεις πανοραμίκ. Θα μπορείς να βλέπεις σε γκρο πλάνο κάθε λεπτομέρεια, με εξαιρετική ευκρίνεια, όλων των θεατών που θα βρίσκονται στις κερκίδες».
- Ωχ! Αυτός είναι χαφιεδισμός. Σκέψου ο λεγάμενος να της λέει «ντάρλινγκ, θα πεταχτώ μέχρι το γήπεδο να δω τον Ολυμπιακό». Εκείνη να κάνει πανοραμίκ και να μην τον βλέπει ανάμεσα στους θεατές!
«Κάθε θεατής θα μπορεί να το κάνει αυτό κι έτσι να παρεμβαίνει σε πραγματικά γεγονότα και να σκηνοθετεί».

Ολογράμματα και αναλύσεις τροφίμων με τα κινητά

Καταιγισμός πληροφοριών. Ασε που ο λόγος του ήταν επιστημονικός. Ασε που εγώ, ο καψερός, προσπαθούσα να τα αποκωδικοποιήσω και να τα κάνω νιανιά.
- Και μετά από μια δεκαετία πώς θα είναι ο κόσμος μας;
«Σε ποιον τομέα;».
- Ας πούμε στα κινητά.
«Οι συσκευές θα είναι περίπου όπως οι σημερινές, αλλά μπορεί να μην τα βγάζουμε από την τσέπη. Θα έχουμε γυαλιά για να βλέπουμε απεικονιστικές καταστάσεις. Από τα κινητά θα προκύπτουν ολογράμματα όπως συμβαίνει με την πριγκίπισσα Λέια στο “Star Wars”».
- Μόνο αυτά;
«Θα μπορούμε με το κινητό να αναλύουμε την ακριβή προέλευση των τροφίμων και του φαγητού μας. Αν πράγματι αυτό το κομμάτι κρέας είναι βοδινό και όχι από άλογο. Αν είναι φρέσκο και πάει λέγοντας. Το κινητό θα μοιάζει με εργαστήριο-τσέπης. Pocket Lab. Θα καταλαβαίνει και θα μας προειδοποιεί για τη μόλυνση της περιοχής μας».
- Ωχ, όπου φύγει, φύγει οι κάτοικοι της Αττικής... Με προορισμό τη Μύκονο. Μα μπορούν να γίνουν όλα αυτά;
«Μα ήδη αυτές οι εφαρμογές υπάρχουν σε εμβρυακή μορφή. Οπως, λόγου χάρη, να επιτυγχάνουμε τηλεδιασκέψεις με εξαιρετική ευκρίνεια και υπερανάλυση. Οπως και με τον ήχο. Θα ακούμε και θα βλέπουμε τον συνομιλητή μας σαν να είναι δίπλα μας. Μια ανάσα από τα αυτιά μας και τα μάτια μας. Ακόμα καλύτερα».

Ανδροειδές, ανώτερη μορφή ανθρώπου

Ανελέητος βομβαρδισμός μελλοντολογίας με διαστημικές ταχύτητες. Σαν να βλέπω μπροστά μου, ζωντανά, σαν να είμαι κομπάρσος χολιγουντιανής ταινίας επιστημονικής φαντασίας.
- Και τα ανδροειδή με τεχνητή νοημοσύνη; Με μνήμη και με αισθήματα; Οπως οι άνθρωποι;
«Οσο πιο κοντά πλησιάζουμε τον στόχο μας τόσο περισσότερο καταλαβαίνουμε ότι ο στόχος μας όλο και απομακρύνεται πιο μακριά».
- Μπερδεύτηκα.
«Επίτευξή μας θα είναι να φτιάξουμε τεχνητή νοημοσύνη ισότιμη -ίσως και ανώτερη- από τον ανθρώπινο εγκέφαλο»
- Θα γίνει;
«Θα γίνει! Κοντά στο τέλος του αιώνα. Θα καταφέρουμε να φτιάξουμε μια εξελιγμένη μορφή ανθρώπου. Και είναι λάθος να πιστεύουμε ότι η εξέλιξη σταματάει σε εμάς τους ανθρώπους. Η φυσική εξέλιξη ήταν αργή και τυχαία. Πιστεύω ότι η επιστημονική εξέλιξη θα μας ξεπεράσει. Θα είναι η επόμενη μορφή ένας άνθρωπος που θα ζει περισσότερο, πιο ικανός και πιο ευφυής».
- Θα είναι άνθρωπος όπως εσείς κι εγώ;
«Ποια είναι η ειδοποιός μας διαφορά; Η πιο σημαντική μας ιδιότητα; Οτι μπορούμε να δημιουργούμε ιστορίες με αφηρημένες έννοιες και να οργανωνόμαστε γύρω από αυτές».
- Μια ιστορία φερ’ ειπείν;
«Το χρήμα, ο Θεός, οι αξίες μας. Ολες αυτές οι ανθρωπιστικές αξίες».
- Τα ανδροειδή θα είναι άνθρωποι και θα έχουν τις ίδιες με εμάς αξίες;
«Φυσικά. Οπως η γλώσσα, η επικοινωνία. Το ανδροειδές είναι άνθρωπος με ανώτερη ευφυΐα. Αν, ας πούμε, ερχόταν σήμερα ο Γαλιλαίος και μας έβλεπε με τα κινητά μας, δεν θα δείχναμε ότι είμαστε πιο έξυπνοι;».
- Είμαστε κοντά σε αυτή την επικράτηση των ανδροειδών;
«Μέχρι στιγμής δεν ξέρουμε ακριβώς πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Δεν ξέρουμε πού ακριβώς αποθηκεύονται οι γνώσεις στον εγκέφαλο. Εχουμε κάποια στοιχεία και κάποιες ενδείξεις. Μπορεί, λόγου χάρη, ο ανθρώπινος εγκέφαλος να αποκρυπτογραφήσει την ίδια του τη λειτουργία; Κάποια στιγμή θα μπορέσουμε να καταλάβουμε. Κι αν μπορέσουμε, τότε μπορούμε να τον ξαναφτιάξουμε».

Εντολές με το μυαλό

Ανατριχίλα διαπέρασε τη ραχοκοκκαλιά μου. Σκέψου δηλαδή αύριο τα τρισέγγονα των τρισεγγόνων μας να υπηρετούν ανδροειδή ανώτερης ευφυΐας. Σκέψου γυναίκες-βίζιτες να χτυπάνε τα κουδούνια αρσενικών ρομπότ. Εκείνος συνέχισε απτόητος:
«Ο Ρέι Κουρτσβάιλ ισχυρίζεται ότι σε είκοσι χρόνια τα ψηφιακά συστήματα θα έχουν φτάσει την ανθρώπινη εγκεφαλική πολυπλοκότητα».
- Ποιος είναι αυτός ο Ρέι Κουρτσβάιλ;
«Αμερικανός επιστήμονας και ερευνητής υπολογιστών αλλά και μελλοντολόγος. Εχει πει ότι δεν φοβάται να αντικατασταθεί τα επόμενα χρόνια από έναν υπολογιστή. Εχει το κόμπλεξ του Θεού και πιστεύει πως τα δεδομένα του εγκεφάλου του θα αποθηκευτούν κι έτσι εκείνος θα εξακολουθεί να ζει. Εχει γράψει το βιβλίο “The Singularity is Near”. Η μοναδικότητα είναι κοντά!».
- Θα μπορούμε στο μέλλον να δίνουμε εντολές μόνο με τη σκέψη, χωρίς δηλαδή να μιλάμε και να χτυπάμε πλήκτρα;
«Οταν συγκεντρώνεται κάποιος σε κάτι γίνεται κι αυτό. Μπορούμε να διαβάζουμε τη σκέψη μας. Αλλωστε ήδη σήμερα με εντολές μέσω των νεύρων που καταλαβαίνουν τις φωνητικές μας χορδές γίνεται αυτή η λειτουργία. Ειδικά σε τετραπληγικούς. Πώς μιλάμε στο Siri; Θα τοποθετούμε έναν αισθητήρα στο δέρμα κι έτσι εκείνος θα καταλαβαίνει τις επιθυμίες μας προτού εμείς τις διατυπώσουμε με λέξεις. Ακούγεται σαν κάτι μαγικό αλλά δεν είναι. Σαν να μιλάμε σε κενό αέρος. Σε κάθε επαφή τεχνολογίας - ανθρώπου γίνονται όλο και πιο θολά τα σύνορα που διακρίνουν τον άνθρωπο από το τεχνολογικό δημιούργημά του».

«Ημουν περήφανος για την Ελλάδα»

Ο Αλέξης Τσίπρας, η παρέα του και οι θερμοί οπαδοί του ας διαβάσουν τις προβλέψεις για το μέλλον της ανθρωπότητας. Μέχρι εκεί. Τα υπόλοιπα συμβουλεύω να τα προσπεράσουν. Γιατί αν τα διαβάσουν θα αισθανθούν τόσο δυσάρεστα σαν να βλέπουν από τώρα τα επερχόμενα αποτελέσματα της εκλογικής καταστροφής τους.
«Δεν θα με ρωτήσεις για τη σημερινή κατάσταση;».
- Μετά χαράς.
«Η χώρα πρέπει να ξαναβρεί τη χαμένη κανονικότητά της. Το 1990 ήμουν περήφανος για την Ελλάδα. Περπατούσα στην Τσιμισκή της Θεσσαλονίκης και πάντα συναντούσα τους ίδιους δύο ζητιάνους. Οταν πήγα στη Βοστόνη, είδα πολλούς μα πάρα πολλούς άστεγους. Αισθανόμουν υπερήφανος για τους γνωστούς λόγους. Οπως, ας πούμε, ότι εμείς δώσαμε τα φώτα στον πολιτισμό. Και τότε αναρωτήθηκα. Γιατί η Νότια Αμερική, με τόσο πλούτο, είναι κατώτερη και υποβαθμισμένη συγκριτικά με τη Βόρεια Αμερική;».
- Ενα παράδειγμα κανονικότητας;
«Ο παράγοντας που καθορίζει το επίπεδο μιας χώρας είναι η ποιότητα των θεσμών. Το γεγονός ότι εμείς κακοποιήσαμε και πλαστογραφήσαμε τα δημοσιονομικά στοιχεία είχε ως αποτέλεσμα τον εκτροχιασμό της ελληνικής οικονομίας. Αν από την αρχή τα στοιχεία ήταν αξιόπιστα, δεν θα φτάναμε κοντά στη χρεοκοπία. Σε μια κανονική χώρα δεν συμβαίνουν τέτοια πράγματα. Επρεπε να καταλήξουμε στο μνημόνιο, να μας αναγκάσουν οι δανειστές ώστε το 2010 να μάθουμε τον ακριβή αριθμό δημοσίων υπαλλήλων. Και κάτι ακόμα. Ανάπτυξη χωρίς σύντομες δικαστικές αποφάσεις δεν γίνεται. Εδώ χρειάζεται μπόλικος χρόνος για να διευθετηθούν αστικές διαφορές. Στις άλλες κανονικές χώρες ούτε χρόνος».
- Και η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα;
«Εχουμε κυβέρνηση με άρωμα καθεστωτικής νοοτροπίας. Ας πούμε η περίπτωση της Βενεζουέλας. Δηλαδή το χειρότερο παράδειγμα κατεστραμμένης οικονομίας και αυταρχικής συμπεριφοράς εκλαμβάνεται από την ελληνική κυβέρνηση ως παράδειγμα προς μίμηση. Το όραμα του Τσίπρα είναι ο εφιάλτης μου».

«Προσβλητική η σύγκριση Αλέξη - Κυριάκου»

- Και η Κεντροαριστερά;
«Πάσχουν από αναπηρία. Εχουν μπλοκάρει. Καταρρέει το οικονομικό μοντέλο της σοσιαλδημοκρατίας. Για παράδειγμα, το άρθρο 16 περί ιδιωτικών πανεπιστημίων πρέπει να καταργηθεί. Ακόμα κι αυτό τους το έχει κλέψει. ο Μητσοτάκης».
- Πιστεύετε στον Κυριάκο;
«Οταν έχεις φτάσει στο απόλυτο τίποτα και έχεις πιάσει πάτο, τότε είσαι καταδικασμένος να πετύχεις. Οταν έχεις έναν πολιτικό τόσο μορφωμένο και έξυπνο, με γνώση της αγοράς, όπως ο Κυριάκος, τότε υπάρχει ελπίδα».
- Ανάμεσα σε Αλέξη και Κυριάκο;
«Θεωρώ προσβλητική τη σύγκριση. Ο Τσίπρας διακρίθηκε στις καταλήψεις. Ο Κυριάκος έχει κάποιες περγαμηνές και τώρα έχει μια μεγάλη ευκαιρία».
- Και για να προλάβω κάθε κακοπροαίρετη, καχύποπτη σκέψη. Ο Κυριάκος σάς έχει κάνει πρόταση για κάποιο ψηφοδέλτιο, για κάποια θεσούλα;
«Θα αστειεύεστε! Δεν θέλω να μου γίνει καμία πρόταση. Μια χαρά είμαι. Απλώς ακόμα δεν έχω χάσει κάθε ίχνος αισιοδοξίας για την πατρίδα που γεννήθηκα. Είμαι Ελληνας και μέχρι να πεθάνω θα ελπίζω».
Ο ουρανός είχε καταληφθεί από μαύρα σύννεφα, Οι βροντές των κεραυνών έπεφταν αφήνοντας πίσω τους ήχους κανονιών. Και οι πρώτες στάλες έγλειφαν τα παράθυρα του ξενοδοχείου. Χαιρέτησα βιαστικά, έφυγα και μαζί μου πήρα τη ρήση του Μιχάλη Μπλέτσα: «Ο Κυριάκος είναι καταδικασμένος να πετύχει».