Μικρότερη αποζημίωση ζητά ο Αρειος Πάγος για γυναίκα που κατηγορήθηκε ως μέλος του ΕΛΑ

Οι αρχές τη συνέλαβαν ως μέλος του Επαναστατικού Λαϊκού Αγώνα-ΕΛΑ, όμως από τα δικαστήρια αθωώθηκε, αφού παρέμεινε στις φυλακές 939 ημέρες. Διεκδίκησε δικαστικά αποζημίωση την οποία επιδίκασε μεν το Εφετείο Αθηνών, αλλά οι εργατοδίκες αρεοπαγίτες έκριναν ότι πήρε πολλά χρήματα και ανέπεμψε την υπόθεση πίσω στο Εφετείο για νέα κρίση και φυσικά μείωση της αποζημίωσης.

Πρόκειται για την Ειρήνη Αθανασάκη, η οποία σε ηλικία 49 ετών συνελήφθη την 3η Φεβρουαρίου 2003 στο σπίτι της στο Περιστέρι, ως φερόμενη στον ηγετικό πυρήνα του ΕΛΑ.

Στην Ειρήνη Αθανασάκη, που είχε το κωδικό όνομα «Μυρτώ» (κατά τα αρχεία της Στάζι), αποδόθηκε η ιδιότητα της επιμελήτριας των προκηρύξεων του ΕΛΑ, η οποία παράλληλα κατά τις τότε διωκτικές αρχές, κρατούσε τα κλειδιά από τις γιάφκες της οργάνωσης και μετέφερε τις προκηρύξεις του ΕΛΑ στα σημεία όπου παραλαμβανόντουσαν από τις εφημερίδες, μετά από σχετικό τηλεφώνημα.



Τα μέλη της φερόμενη ομάδας του ΕΛΑ-1η Μάη

Μαζί με την Ειρήνη Αθανασάκη. συνελήφθησαν:

1) Ο κοινοτάρχης Κιμώλου Αγγελέτος Κανάς, αναφερόμενος στα αρχεία της Στάζι με το κωδικό όνομα «Τζορτζ»,

2) Ο αποβιώσας Κωνσταντίνος Αγαπίου, ο οποίος σύμφωνα με τα αρχεία της Στάζι είχε το κωδικό όνομα «Φιλίπ» και φέρεται να μεσολάβησε για τη συνεργασία του ΕΛΑ με την ομάδα του τρομοκράτη «Κάρλος το Τσακάλι». Κατά την διάρκεια της δίκης του αρνήθηκε την ιδιότητα του πολιτικού μηχανικού, που εσφαλμένα, όπως είχε πει, του αποδόθηκε,

3) Ο αποβιώσας, πριν λίγες μέρες σε ηλικία 80 ετών, πολιτικός μηχανικός Χρήστος Τσιγαρίδας, ο οποίος αναφέρεται στα αρχεία της Στάζι με το κωδικό όνομα «Άντριου» και εφέρετο ως ο θεωρητικός της ηγετικής ομάδας της οργάνωσης. Ο Χρήστος Τσιγαρίδας είχε παραδεχθεί ότι ήταν μέλος της οργάνωσης έως το 1991, οπότε και αποχώρησε για προσωπικούς του λόγους και

4) Ο Μιχάλης Κασίμης, αδελφός του 34χρόνου τότε Χρήστου Κασσίμη οικονομολόγου, ιδρυτικού μέλους του ΕΛΑ και ιστορικού στελέχους της τρομοκρατίας που σκοτώθηκε το 1977 σε συμπλοκή με αστυνομικούς, στο Ρέντη, πολύ κοντά στις εγκαταστάσεις της γερμανικής εταιρείας AEG. Υπενθυμίζεται ότι ο απολυμένος τότε από την AEG συνδικαλιστής Γιάννης Σερίφης, είχε κατηγορηθεί ότι σκότωσε τον Χρήστο Κασσίμη, και όχι οι δύο αστυνομικοί κατά την ανταλλαγή των πυροβολισμών στη συμπλοκή στο Ρέντη, αλλά τελικά αθωώθηκε.

Και οι πέντε αντιμετώπισαν την κατηγορία της ένταξης και συμμετοχής σε τρομοκρατική οργάνωση και οι κατηγορίες αφορούν συνολικά 83 ενέργειες του ΕΛΑ, κάποιες από τις οποίες είχαν γίνει από κοινού με την οργάνωση «1η Μάη».

Η Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία υποστήριζε, τότε, ότι είχε στη διάθεσή της αδιάσειστα στοιχεία, βάσει των οποίων σχηματίστηκε σε βάρος των εμπλεκομένων προσώπων η δικογραφία η οποία διαβιβάστηκε στις εισαγγελικές αρχές. Τα στοιχεία σε βάρος των συλληφθέντων βασιζόντουσαν, πέραν των αρχείων της Στάζι, σε δακτυλικά αποτυπώματα, αλλά και σε μαρτυρικές καταθέσεις -περίπου δέκα- σύμφωνα πάντα με την τότε Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία.



Η πρώτη δίκη

Η πρώτη δίκη του ΕΛΑ ξεκίνησε τις παραμονές των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, με κατηγορούμενους τους Χρήστο Τσιγαρίδα, Κώστα Αγαπίου, Ειρήνη Αθανασάκη, Αγγελέτο Κανά και Μιχάλη Κασσίμη.

Το δικαστήριο μετά από πολύμηνη διαδικασία κήρυξε ομόφωνα αθώους τους Γιάννη Σερίφη και Μιχάλη Κασσίμη, αλλά καταδίκασε σε 25ετή φυλάκιση τους υπόλοιπους, με βάση την αρχή της "συλλογικής ευθύνης" που θεωρήθηκε τότε πρωτοφανής νομική κατασκευή στα δικαστικά χρονικά.

Η κυρία Αθανασάκη αρνήθηκε την εμπλοκή της στην τρομοκρατική οργάνωση από την πρώτη στιγμή. Το ίδιο είχαν πράξει και οι υπόλοιποι.

Η αμετάκλητη απόφαση

Στη συνέχεια, το Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων, το Δεκέμβριο του 2009, έκρινε αθώους τους κατηγορούμενους για συμμετοχή στον «Επαναστατικό Λαϊκό Αγώνα» Χρήστο Τσιγαρίδα, Αγγελέτο Κανά και Ειρήνη Αθανασάκη.

Στο σκεπτικό της αθωωτικής απόφαση το δικαστήριο ανέφερε ότι δεν προέκυψαν ισχυρά και ικανά στοιχεία που να συνδέουν τους κατηγορούμενους με συγκεκριμένες μη παραγεγραμμένες πράξεις της οργάνωσης.

Ακόμη, το Εφετείο δέχθηκε τη δήλωση του Χρήστου Τσιγαρίδα ότι υπήρξε μέλος του ΕΛΑ έως το 1989 και τον κήρυξε ομόφωνα αθώο για τις μη παραγεγραμμένες ενέργειες της οργάνωσης έως τότε, ελλείψει στοιχείων.

Ομόφωνα αθώος κρίθηκε και για όλες τις ενέργειες της οργάνωσης μετά το 1989 και έως το 1995 οπότε η οργάνωση ανακοίνωσε την αναστολή της δράσης της.

Ο Αγγελέτος Κανάς κρίθηκε αθώος, κατά πλειοψηφία, για απλή συνέργεια σε εκρήξεις και σε απόπειρες ανθρωποκτονιών όπως και στην ανθρωποκτονία του αστυνομικού υποδιευθυντής Απόστολου Βέλλιου, ο οποίος στις 19 Σεπτεμβρίου 1994 τραυματίστηκε θανάσιμα από έκρηξη αυτοσχέδιου εκρηκτικού μηχανισμού του ΕΛΑ, ο οποίος ήταν τοποθετημένος στο πεζοδρόμιο, και εξερράγη την στιγμή κατά την οποία το υπηρεσιακό λεωφορείο μεταφοράς προσωπικού στάθμευε στον Περισσό.

Ως προς την Ειρήνη Αθανασάκη το δικαστήριο την έκρινε ομόφωνα αθώα.

Η εν λόγω απόφαση ήταν τελεσίδικη και έτσι έκλεισε οριστικά η υπόθεση για όλους τους εμπλεκόμενους στην υπόθεση του ΕΛΑ.



Η διαδρομή του ΕΛΑ

Ο ΕΛΑ φέρεται ότι συγκροτήθηκε το 1974, από στελέχη αντιστασιακών οργανώσεων όπως οι «Άρης», «20ή Οκτώβρη», ΛΕΑ και άλλες, οι οποίες επέμεναν στην «ένοπλη επαναστατική δράση» και είχε διάρκεια ζωής 20 χρόνια.

Το ντεμπούτο του ο ΕΛΑ το έκανε στις 29 Απριλίου του 1975. Επιτέθηκε με εμπρηστικές βόμβες κατά 8 αυτοκινήτων Αμερικανών στρατιωτικών στη βάση της Ελευσίνας.

Παράλληλα, η οργάνωση «1η Μάη», μετά το 1990 εντάχθηκε-συγχωνεύθηκε με τον ΕΛΑ, αλλά ως τότε είχε στο ενεργητικό της την απόπειρα κατά του τότε προέδρου της ΓΣΕΕ Γιώργου Ραυτόπουλου και τη δολοφονία του εισαγγελέα Ανδρέα Βενάρδου.



Υποχρέωση αποζημίωσης για άδικη φυλάκιση



Σύμφωνα με το διεθνές σύμφωνο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το Σύνταγμα και την Ελληνική νομοθεσία, το κράτος υποχρεούται στην καταβολή αποζημίωσης –μετά από έκδοση δικαστικής απόφασης- σε όσους καταδικάστηκαν ή προφυλακίστηκαν ή στερήθηκαν με άλλο τρόπο την προσωπική τους ελευθερία.

Η αποζημίωση για ηθική βλάβη λόγω της παράνομης φυλάκισης ή προφυλάκισης δεν μπορεί να είναι κατώτερο των 8.804 ευρώ και μεγαλύτερο 10.000 ευρώ ή 29 ευρώ την ημέρα, το δε ύψος προσδιορίζεται, κατά περίπτωση, ανάλογα την οικονομική και οικογενειακή κατάσταση του αιτούντος.



Η περιπέτεια της Μυρτούς



Η «Μυρτώ» ήταν ιδιωτική υπάλληλος και εργαζόταν σε τουριστικό γραφείο όταν συνελήφθη. Από τη σύλληψη και φυλάκισή της, κατά τους ισχυρισμούς της, «τραυματίστηκε αφάνταστα ψυχικά και στιγματίστηκε κοινωνικά».

Εργαζόταν ως διευθυντικό στέλεχος, δηλαδή, ήταν υπεύθυνη των κρατήσεων σε τουριστικό γραφείο και υπεύθυνη μάρκετινγκ όλων των νοτιοαμερικάνικων και ισπανόφωνων τουρ οπερέιτορ. Σύμφωνα με τη συμφωνία που είχε συνάψει, η εταιρεία στην οποία εργαζόταν της κατέβαλλε τα έξοδα κατοικίας, κινήσεως, επικοινωνίας και διατροφής και ποσοστό 5-10% επί των πωλήσεων στις ισπανόφωνες αγορές.

Εάν δεν την ενέπλεκαν στην υπόθεση του ΕΛΑ θα ελάμβανε, στη χειρότερη περίπτωση, 1.100 ευρώ μηνιαίως.

Η αιφνίδια σύλληψή της το 2003 αφενός διέκοψε τη συνεργασία της με το τουριστικό γραφείο, αφετέρου δεν έγινε ποτέ η εκκαθάριση και η καταβολή των οφειλομένων αποδοχών της.

Η Μυρτώ παρέμεινε προφυλακισμένη 547 ημέρες και φυλακισμένη 393 ημέρες, δηλαδή παρέμεινε στις φυλακές συνολικά 939 ημέρες.

Έτσι, κατά τους ισχυρισμούς της, εάν δεν μεσολαβούσε η σύλληψή και η φυλάκισή της θα εξακολουθούσε να εργάζεται κανονικά. Όμως, εξ αυτού του λόγου (φυλάκισης) έχασε (διαφυγόντα κέρδη) συνολικά 151.800 ευρώ από μισθούς και επιδόματα εορτών (δώρο Χριστουγέννων, Πάσχα και επίδομα αδείας) τα οποία σε μια κανονική πορεία των πραγμάτων θα ελάμβανε.

Το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών στην Ειρήνη Αθανασάκη επιδίκασε για περιουσιακή ζημία και ηθική βλάβη το ποσό των 12 ευρώ ημερησίως και συνολικά 11.268 ευρώ.

Ακόμη της επιδικάστηκε αποζημίωση για την ηθική βλάβη που υπέστη το ποσό των 20.000 ευρώ και για απώλεια μισθών και επιδομάτων 40.700 ευρώ.

Όμως, το Ελληνικό Δημόσιο είχε αντιρρήσεις και άσκησε αναίρεση στον Άρειο Πάγο κατά της εφετειακής απόφασης.



Ενστάσεις από τους εργατοδίκες του Αρείου Πάγου για την αποζημίωση

Το Β2 Εργατικό Τμήμα του Αρείου Πάγου, με την υπ΄ αριθμ. 260/2019 απόφασή του, αναίρεσε την εφετειακή απόφαση λόγω ελλιπούς και αντιφατικούς αιτιολογίας και ανέπεμψε την υπόθεση για νέα κρίση στο ίδιο δικαστήριο το οποίο θα δικάσει με δικαστές που δεν συμμετείχαν στη σύνθεση της προηγούμενης εφετειακής απόφασης.

Οι αρεοπαγίτες έκριναν ότι το Εφετείο (απόφαση 2652/2019) «επιδίκασε αποζημίωση καθ΄ υπέρβαση του ορίου των 29 ευρώ ημερησίως, παρ΄ ότι δεν εδέχθη την συνδρομή εξαιρετικών λόγων δικαιολογούντων την εν λόγω επιδίκαση».

Ακόμη, Εφετειακή απόφαση ως προς το σκέλος που αφορά την αποζημίωση για τα διαφυγόντα κέρδη, λόγω της στέρησης των αποδοχών της από την εργασία, είναι πλημμελής και έχει αντιφατικές και ελλιπείς αιτιολογίες.

Και αυτό γιατί, η Ειρήνη Αθανασάκη δεν ήταν μία απλή υπάλληλος ώστε να δικαιούται τα επιδόματα (Χριστουγέννων, Πάσχα και θερινής άδειας), αλλά ήταν διευθυντικό στέλεχος και δεν τα δικαιούται.

Ο Άρειος Πάγος επικαλέστηκε, μεταξύ των άλλων, τη σύμβαση της Διεθνούς Συνδιάσκεψης Εργασίας της Ουάσιγκτον (κυρώθηκε από την Ελλάδα με τους νόμους 2269/1920 και 4504/1966) σύμφωνα με την οποία «οι διευθύνοντες υπάλληλοι δεν δικαιούνται άδεια αναψυχής, ούτε επιδόματος αδείας».

Στη συνέχεια οι αρεοπαγίτες, σημειώνουν ότι το Εφετείο «διέλαβε αντιφατική και ανεπαρκή αιτιολογία και εστέρησε την απόφασή του νομίμου βάσεως».

Και αυτό γιατί ως προς τον υπολογισμό του διαφυγόντος κέρδους θεώρησε ότι η Ειρήνη Αθανασάκη απώλεσε και τα επιδόματα εορτών, τα οποία όμως δεν τυγχάνουν συμβατά προς καθεστώς αμοιβής βάσει παροχών και ποσοστών επί των πωλήσεων και προμηθειών, ως και τα επιδόματα αδείας, τα οποία επίσης δεν τυγχάνουν συμβατά προς την ιδιότητα του διευθυντικού στελέχους», ούτε όμως το Εφετείο –συνεχίζει η απόφαση του Αρείου Πάγου- διευκρινίζεται «πόθεν προκύπτει το συνολικό επιδικαζόμενο ποσόν των 40.700 ευρώ».

Έτσι, θα κριθεί και πάλι η υπόθεση από το Εφετείο.