Πώς επιλέγουμε και πώς εκπαιδεύουμε έναν σκύλο

Συγκλονισμένη είναι η κοινή γνώμη από τον τραγικό θάνατο του βρέφος από το ροτβάιλερ της οικογένειας στα Γλυκά Νερά.

Ειδικοί επισημαίνουν πως η ευθύνη δεν είναι φυσικά του σκυλιού, ότι δεν πρέπει να αφορίζουμε τα σκυλιά όπως ένα ροτβάιλερ, που θεωρούνται επιθετικά και πως είναι πολύ σημαντική η εκπαίδευση του ζώου και φυσικά η δική μας συμπεριφορά απέναντί του.


Συνέντευξη με τον Κωνσταντίνου Κωνσταντάκη, εκπαιδευτή - εκτροφέα σκύλων

ΕΡΩΤΗΣΗ: Πείτε μας τη γνώμη σας για το ατυχές περιστατικό με την επίθεση του ροτβάιλερ σε βρέφος στα Γλυκά Νερά.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εχετε δίκιο, πρόκειται για ένα ατυχές περιστατικό για το οποίο κανένας μας δεν γνωρίζει, ούτε και μπορεί να εκφέρει γνώμη για το πώς ακριβώς έγινε. Εμείς κάνουμε μόνο υποθέσεις.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Για να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά και να προχωρήσουμε στο θέμα, στο ζουμί της υπόθεσης: λένε πολλοί ότι δεν πρέπει να παίρνουμε ροτβάιλερ, να μην έχουμε ροτβάιλερ γιατί είναι επιθετικά σκυλιά, όπως και κάποιες άλλες ράτσες, τις οποίες δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να αναφέρουμε. Πείτε μας, αλήθεια, πού βρίσκεται η πραγματικότητα, δηλαδή εμείς όταν παίρνουμε ένα τέτοιο σκυλί θα πρέπει να το εκπαιδεύουμε, να το αφήνουμε ελεύθερο, να το κλείνουμε σε ένα διαμέρισμα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ας ξεκινήσουμε με το πρώτο θέμα, το πώς αποφασίζουμε δηλαδή να πάρουμε ένα ζώο και να το φέρουμε μέσα στην οικογένεια: πρώτα απ’ όλα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε για ποιον λόγο χρειαζόμαστε ένα ζώο στην οικογένειά μας. Το θέλουμε για παρέα, το θέλουμε λόγω ανασφάλειας για φύλακα, τι ακριβώς θα είναι για εμάς αυτό το ζώο; Οταν ξεκαθαρίσουμε με αυτό το κομμάτι, τότε δίνουμε προσοχή στις φυλές των ζώων και ποια από αυτές μας ταιριάζει, με ποια από αυτές θέλουμε να κάνουμε τη δουλειά μας. Αν αποφασίσουμε να πάρουμε ένα τέτοιο ζώο σαν το ροτβάιλερ, το οποίο είναι εξαιρετικό σκυλί, ειδικά με τα παιδιά, ένας σκύλος πολύ ανθρωποκεντρικός, και μας κάνει και για φύλαξη, το νούμερο ένα είναι από πού θα τον προμηθευτούμε, πού θα απευθυνθούμε για να πάρουμε τον σκύλο. Για μένα αυτό που πρέπει να κάνει κάποιος είναι να απευθυνθεί σε έναν εκτροφέα της φυλής και όχι σε ένα μαγαζί που πουλάει σκυλιά ή να το βρει μέσω αγγελίας. Ενας εκτροφέας το ζώο που θα δώσει κάπου είναι η διαφήμισή του, άρα τι θέλει, να έχει υγιή σκυλιά και κυρίως με χαρακτήρα. Δεύτερον, μείζον θέμα είναι το μεγάλωμα του σκύλου, η κοινωνικοποίησή του. Οχι βρήκαμε τον εκτροφέα, πήραμε τον σκύλο και πάει και τελείωσε. Ενας σοβαρός εκτροφέας βρίσκεται δίπλα στον ιδιοκτήτη του σκύλου 24 ώρες το 24ωρο. Συμβουλεύει, λύνει απορίες, ίσως μάλιστα ο εκτροφέας να σας συστήσει και κάποιον εκπαιδευτή με τον οποίο συνεργάζεται. Αρα απευθύνεστε σε αυτόν. Αυτό είναι βασικό: απευθύνεστε στα άτομα που γνωρίζουν και όχι «η φίλη μου είχε κάποιον εκπαιδευτή», ο οποίος τελικά δεν ξέρει από σκυλιά. Οι λάθος συμβουλές και η μη κοινωνικοποίηση δημιουργούν προβληματικά ζώα. Οπως άλλωστε συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Οταν πάμε το παιδί μας στο σχολείο και δεν έχουμε σωστούς εκπαιδευτικούς δημιουργούμε προβληματικά παιδιά.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Σε περίπτωση που έχουμε επίθεση του σκύλου σε άνθρωπο της οικογένειάς μας τι μπορούμε να κάνουμε;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Καταρχάς κανένας σκύλος δεν κάνει ξαφνικά επίθεση. Εχει δώσει δείγματα. Πάρα πολλά. Και όχι ένα και δύο. Απλά ως άνθρωποι δεν θέλουμε να παραδεχτούμε ότι έχουμε καταλάβει αυτά τα δείγματα ώστε να ακολουθήσουμε τον σωστό τρόπο για να διορθώσουμε την κατάσταση και στο τέλος όταν τύχει να συμβεί κάποιο ατύχημα τα ρίχνουμε όλα στον σκύλο και λέμε ότι «φταίει ο τρελός σκύλος». Ο σκύλος δεν ήταν ποτέ τρελός. Εμείς ήμασταν χαζοί ιδιοκτήτες.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Επί της ουσίας το δίδαγμά μας από αυτή τη θλιβερή ιστορία ποιο είναι;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το δίδαγμα είναι να δώσουμε προσοχή από πού θα προμηθευτούμε τον σκύλο, ο οποίος για τα επόμενα 10 με 15 χρόνια θα είναι μέλος της οικογένειάς μας, το πώς θα τον μεγαλώσουμε και φυσικά να απευθυνθούμε στους σωστούς ανθρώπους για να μας βοηθήσουν για τυχόν προβλήματα που αντιμετωπίσουμε. Δεν υπάρχει «δεν γνώριζα» με τέτοια πληροφόρηση μέσω ΜΜΕ και Διαδικτύου γύρω μας. Αρα ο καθένας από εμάς είναι υπεύθυνος για τις επιλογές του.


Πώς επιλέγουμε και πώς εκπαιδεύουμε ένα σκύλο
Άρθρο του Μιχάλη Χατζηβασιλείου, εκπαιδευτή σκύλων

Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα που καταδεικνύουν την ανάγκη του ανθρώπου να επιλέγει να μοιραστεί κομμάτια των καθημερινών του ασχολιών ή και ολόκληρη τη ζωή του με έναν τετράποδο σύντροφο. Είναι στο πλαίσιο αυτής της συμβίωσης που γεννήθηκε η ανάγκη για μια εκπαίδευση, με γνώμονα τη διασφάλιση της σταθερότητας-αρμονίας στη μεταξύ τους σχέση.

Από την καθημερινή μας εμπειρία, ως εκπαιδευτές, με ιδιοκτήτες ή υποψήφιους ιδιοκτήτες σκύλων, διαπιστώνουμε ότι προβληματίζονται -ανάμεσα στα άλλα- σχετικά με την αναγκαιότητα ή μη της εκπαίδευσης, τον χρόνο αποδοτικότητάς της, καθώς και την επιλογή της κατάλληλης φυλής .

Καταρχάς υποστηρίζουμε πως η επιλογή της εκπαίδευσης κρίνεται απαραίτητη από τη στιγμή που επιθυμούμε να συμβιώσουμε αρμονικά με τον σκύλο μας. Ουσιαστικά πρόκειται για εκμάθηση βασικών κανόνων συμβίωσης, διαδικασία στην οποία ο ιδιοκτήτης παίζει καθοριστικό ρόλο. Ο ιδιοκτήτης καλείται να εκπαιδευτεί και αυτός μαζί με τον σκύλο του και να διαθέσει αρκετό χρόνο στην εξάσκηση συμπεριφορών που θα του υποδείξουν οι εκπαιδευτές.

Ξεκινώντας να εργαστούμε πάνω στη σχέση με τον σκύλο-σύντροφό μας, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως για να διεκδικήσουμε τον σεβασμό του πρέπει πρώτα κι εμείς να του αφιερώσουμε τον δικό μας. Για να χτίσουμε μια υγιή σχέση μαζί του, οφείλουμε να καλύπτουμε τις ανάγκες του: διατροφή, κτηνιατρική παρακολούθηση, περιποίηση, εκτόνωση φυσικής ενέργειας (παιχνίδι, βόλτα), κοινωνικοποίηση κ.λπ. με σταθερότητα και συνέπεια. Το πόσο σημαντική είναι η υιοθέτηση αυτής της συμπεριφοράς από μέρους μας φαίνεται και από το γεγονός ότι υπάρχουν και ειδικά προπαιδευτικά προγράμματα που προετοιμάζουν τους ιδιοκτήτες για την κάλυψη αυτών των αναγκών.

Ο πρώτος πυλώνας της κυρίως εκπαιδευτικής διαδικασίας, είτε αναφερόμαστε σε σκύλους για απλή συντροφιά είτε σε σκύλους εργασίας (φύλαξη - σωματοφυλακή - φύλαξη κοπαδιών - κυνήγι - αγώνες - οδηγός τυφλών - βοηθός ατόμων με ειδικές ανάγκες - ανιχνευτής ναρκωτικών ή εκρηκτικών κ.ο.κ.) είναι η « Εκπαίδευση Βασικής Υπακοής» (ΕΒΥ). Στην ΕΒΥ ο σκύλος μαθαίνει να υπακούει σε βασικούς κανόνες μέσω της ανταπόκρισης σε μια σειρά παραγγελμάτων.

Για να δώσουμε μια εικόνα των στόχων της διαδικασίας σε αδρές γραμμές, θα μπορούσαμε να πούμε πως ο σκύλος μαθαίνει:
1. Κάλεσμα- επανάκληση.
2. Να μην τραβάει το λουρί του στον δρόμο και να περπατάει πλάι μας.
3. Να κάθεται και να ξαπλώνει.
4. Να περνάει κάποια εμπόδια.
5. Να σταματάει.
6. Να περιμένει.

Μέσω αυτής της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι που καλλιεργείται το δίπολο έλεγχος - σεβασμός ανάμεσα σε ιδιοκτήτη και σκύλο.

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως ο σκύλος αντιλαμβάνεται τη θέση του στο ανθρώπινο περιβάλλον με όρους αγέλης, οπότε είναι βασικό να είναι ξεκάθαρος ο ρόλος του στην οικογένεια και οι κανόνες αυτής. Καθώς εργαζόμαστε σε αυτή τη βάση, μπορούμε να χτίσουμε μία υγιή σχέση μαζί του, που μελλοντικά θα μας προστατέψει από ενδεχόμενες προβληματικές συμπεριφορές.

Η ΕΒΥ μπορεί να ξεκινήσει ήδη από τους πρώτους μήνες ζωής του σκύλου (3 μηνών) και ο ελάχιστος χρόνος που απαιτείται είναι 4-6 εβδομάδες, πράγμα το οποίο ποικίλλει βάσει πολλών παραγόντων. Σε κάθε περίπτωση λοιπόν, ο εκπαιδευτής δεν μπορεί να διατυπώσει ισχυρή άποψη για το χρονοδιάγραμμα και τις τεχνικές που θα ακολουθήσει, αν δεν δει τον σκύλο και τον ιδιοκτήτη από κοντά. Για το χρονικό περιθώριο που θα χρειαστεί, σημαντικό ρόλο παίζουν η ηλικία, η φυλή και οι τεχνικές εκπαίδευσης που θα εφαρμοστούν. Σε αντίθεση με τις πρακτικές του παρελθόντος, εμείς προτείνουμε την εφαρμογή τεχνικών που βασίζονται στη θετική υποκίνηση- επιβράβευση (τροφή- χάδι- παιχνίδι), οι οποίες αποδεδειγμένα έχουν ταχύτερα και πιο ποιοτικά ως προ τη σχέση που αναπτύσσεται αποτελέσματα. Ας μην ξεχνάμε πως αν θέλουμε ο σκύλος να μας σεβαστεί, πρέπει πρώτα εμείς να τον σεβαστούμε.

Δυστυχώς, οι περισσότεροι ιδιοκτήτες αποφασίζουν να απευθυνθούν σε έναν εκπαιδευτή όταν πια ο σκύλος έχει μια κάποια ηλικία και έχουν παγιωθεί προβληματικές συμπεριφορές. Αυτός είναι ένας παράγοντας που κάνει πιο δύσκολο το έργο του εκπαιδευτή και πιο χρονοβόρο.

Η επιλογή του τετράποδου φίλου μας δεν είναι μια απλή απόφαση, από τη στιγμή που θα γίνει μέλος της οικογένειάς μας και πρόκειται να μας συντροφεύσει για πολλά χρόνια. Πρέπει, λοιπόν, να γίνει με γνώμονα κριτήρια όπως: την προσωπικότητα του μελλοντικού ιδιοκτήτη, τις δραστηριότητές του, τον ελεύθερο χρόνο που διαθέτει, τη δομή της οικογένειάς του και τις πιθανές μεταβολές σε αυτήν ( επικείμενος ερχομός ενός παιδιού), τον τόπο κατοικίας (ύπαιθρος, διαμέρισμα) κ.ά..
Για παράδειγμα δεν μπορούμε να θέλουμε ένα μεγαλόσωμο και ενεργητικό σκυλί αν δε μπορούμε να διαθέσουμε επαρκή χρόνο για την εκτόνωσή του.

Ένα ακόμα βασικό στοιχείο που θα πρέπει να καθορίζει την επιλογή μας είναι ο λόγος για τον οποίο επιθυμεί κανείς να αποκτήσει έναν σκύλο.
Αν απλά τον θέλουμε για παρέα και συντροφιά, η καλύτερη λύση είναι να τον αναζητήσουμε σε φιλοζωικές οργανώσεις και καταφύγια όπου εκατοντάδες ζωάκια περιμένουν μια οικογένεια να τα υιοθετήσει. Αν, από την άλλη, ο σκοπός απόκτησης είναι πιο εξειδικευμένος (φύλαξη, κυνήγι, συνοδεία ΑΜΕΑ, εργασία σε σώματα ασφαλείας κ.λπ.), συστήνουμε να απευθυνθεί κάποιος σε ειδικό εκπαιδευτή-εκτροφέα.

Είναι φανερό πως η εκπαίδευση προσπαθεί ουσιαστικά να θέσει τους καλύτερους όρους για μία όσο το δυνατόν πιο ισορροπημένη και αρμονική σχέση ανθρώπου-σκύλου, για μία σχέση ζωής. Οσο σημαντική θεωρείται η εκπαίδευση ενός μικρού παιδιού, άλλο τόσο σημαντική θα πρέπει να θεωρείται και η εκπαίδευση ενός σκύλου για τη συνύπαρξή του με τον άνθρωπο.