Συντάξεις: Αναδρομικά δέκα μηνών στους συνταξιούχους μετά την απόφαση του ΣτΕ

Ανατροπές στο Ασφαλιστικό προκαλούν οι πέντε αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας οι οποίες ανάβουν το πράσινο φως για αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των εισφορών των μη μισθωτών, εφεξής αυξήσεις στις νέες συντάξεις που εκδόθηκαν με τον νόμο Κατρούγκαλου, αλλά και εφεξής αυξήσεις στις σημερινές επικουρικές συντάξεις.

Αντίθετα μπαίνει στοπ στις διεκδικήσεις των συνταξιούχων για επιστροφή των αναδρομικών από τις αντισυνταγματικές περικοπές των συντάξεων. Ωστόσο, κλειδωμένη θεωρείται από τους νομικούς η επιστροφή των αναδρομικών μόνο για το δεκάμηνο που μεσολαβεί ανάμεσα στην προηγούμενη απόφαση του ΣτΕ τον Ιούνιο του 2015 και την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου τον Μάιο του 2016.

Οι πέντε αποφάσεις του ΣτΕ που δημοσιοποιήθηκαν την Παρασκευή με πρωτοφανή καθυστέρηση 32 μηνών θα καθορίσουν τα επόμενα βήματα του υπουργείου Εργασίας αλλά και το εισόδημα 4 εκατομμυρίων ασφαλισμένων και 2,5 εκατομμυρίων συνταξιούχων. Κομβικό σημείο των αποφάσεων αποτελεί η επισήμανση ότι δεν έχουν αναδρομική ισχύ. Ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης ήδη προανήγγειλε ότι θα προχωρήσει σε δίκαιες και συνετές αλλαγές με βάση τις αποφάσεις της Δικαιοσύνης στηλιτεύοντας την προχειρότητα και την ιδεοληπτική προσέγγιση με τις οποίες νομοθέτησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.

Αναλυτικά οι αποφάσεις ανοίγουν τον δρόμο για:

1. Αυξήσεις στις επικουρικές συντάξεις. Το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές 260.000 επικουρικών το καλοκαίρι του 2016 για άθροισμα συντάξεων άνω των 1.300 ευρώ μεικτά, γιατί αποφασίστηκαν χωρίς να προηγηθούν αναλογιστικές μελέτες, γεγονός που αντίκεινται στη συνταγματική αρχή της ισότητας και της αναλογικότητας. Σημειώνει όμως ότι η απόφαση δεν έχει αναδρομική ισχύ. Αυτό σημαίνει ότι οι συνταξιούχοι δεν μπορούν να διεκδικήσουν την επιστροφή των αναδρομικών από τις μειώσεις των επικουρικών σε παρελθόντα χρόνο. Ωστόσο το υπουργείο Εργασίας εφαρμόζοντας την απόφαση του ΣτΕ οφείλει άμεσα να νομοθετήσει εκ νέου για την εφεξής επαναφορά των επικουρικών στα προ περικοπών επίπεδα. Η δαπάνη για τις αυξήσεις υπολογίζεται ότι ανέρχεται για το ΕΤΕΑΕΠ στα 25 εκατ. μηνιαίως και 300 εκατ. ευρώ ετησίως.

2. Κλειδώνουν μόνο αναδρομικά δέκα μηνών. Αντίθετα, το ΣτΕ έκρινε συνταγματικό κατά οριακή πλειοψηφία 13 υπέρ έναντι 12 ψήφων τη διάταξη που ορίζει ως βάση για τον επανυπολογισμό των συντάξεων την 31η Δεκεμβρίου του 2014. Επομένως, νομιμοποιεί μέσω του επανυπολογισμού τις περικοπές που κρίθηκαν αντισυνταγματικές με προηγούμενη απόφαση του ίδιου δικαστηρίου. Ωστόσο, μένει ένα κενό διάστημα, το δεκάμηνο που μεσολαβεί ανάμεσα στην προηγούμενη απόφαση του ΣτΕ τον Ιούνιο του 2015 και την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου τον Μάιο του 2016.

Γι’ αυτό και μόνο το δεκάμηνο οι νομικοί θεωρούν ότι θα επιστραφούν τα αναδρομικά. Για το εν λόγω διάστημα, λοιπόν, οι συνταξιούχοι μπορούν να προσδοκούν αναδρομικά από 667 έως 7.338 ευρώ. «Θεωρώ ότι δεν είναι δυνατές οι διεκδικήσεις των συνταξιούχων, ακόμα και αυτές που βρίσκονται σε εκκρεμότητα μετά την απόφαση του ΣτΕ. Το θέμα έχει κριθεί οριστικά», επισημαίνει ο δικηγόρος Γιώργος Κουτσίκος. Ωστόσο, ακόμη και για το δεκάμηνο ο συνολικός λογαριασμός των επιστροφών φτάνει κοντά στα 4 δισ. ευρώ. Το οικονομικό επιτελείο είχε ήδη επεξεργαστεί εναλλακτικά σενάρια για την επιστροφή των αναδρομικών για το δεκάμηνο.

Το επικρατέστερο προβλέπει ότι θα καταβληθούν σε 72 δόσεις και σε βάθος χρόνου έξι ετών . Πάντως μερίδα νομικών υποστηρίζει ότι παραμένουν ζωντανές οι διεκδικήσεις των αναδρομικών από τον Ιούνιο του 2015 έως τον Δεκέμβριο του 2018 και όχι μόνον το διάστημα των 10 μηνών. «Η απόφαση του ΣτΕ δεν αλλάζει σε τίποτα τις διεκδικήσεις έως τις 31 Δεκεμβρίου του 2018», δηλώνει χαρακτηριστικά ο εργατολόγος Δημήτρης Μπούρλος, «αφού οι επανυπολογισμένες συντάξεις εμφανίζονται στο σύστημα από 1-1-2019».

3. Αντισυνταγματικός κρίθηκε ο νόμος ως προς το σκέλος υπολογισμού των εισφορών των αυτοαπασχολούμενων και των ελεύθερων επαγγελματιών (μπλοκάκια) με βάση το εισόδημα σε σύγκριση με τους μισθωτούς απασχολούμενους. Δηλαδή έκρινε αντισυνταγματικό το όριο του 20% των εισφορών που προέβλεπε ο νόμος Κατρούγκαλου, ενώ για τους μισθωτούς το ανάλογο ποσοστό είναι 6% και το υπόλοιπο καλύπτεται από τον εργοδότη. Ωστόσο, από 1/1/2019 το ποσοστό του 20% έχει ήδη μειωθεί σε 13.3%.

4. Αντισυνταγματικό κρίθηκε το ποσοστό αναπλήρωσης των νέων συντάξεων του νόμου Κατρούγκαλου. Οι σύμβουλοι Επικρατείας προσδιόρισαν την αντισυνταγματικότητα κυρίως στις μεγάλες συντάξεις και στους συνταξιούχους που έχουν πολλά χρόνια εργαστεί και φτάνουν στο ανώτατο πλαφόν αναπλήρωσης 46,8% για 42 χρόνια ασφάλισης. Με την απόφαση ανοίγει ο δρόμος για αυξήσεις στους συντελεστές αναπλήρωσης προκειμένου να ενισχυθεί η ανταποδοτική σχέση εισφορών - παροχών. Εμφαση θα δοθεί στο πεδίο από 25 έως 38 έτη ασφάλισης όπου εντοπίζονται οι μεγαλύτερες αδικίες. Οι αλλαγές στην κλίμακα θα οδηγήσουν σε αυξήσεις των συντάξεων ανάλογα με το ύψος του μισθού και τα χρόνια ασφάλισης. Οι όποιες αυξήσεις θα εφαρμοστούν εφεξής (και όχι αναδρομικά) ακόμα και για τους περίπου 200.000 συνταξιούχους που ήδη έχουν συνταξιοδοτηθεί με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου και υπέστησαν τις αδικίες.

Η σύσταση ενιαίου φορέα (ΕΦΚΑ) για όλους κρίθηκε συνταγματική, δηλαδή δεν τίθεται θέμα διαχωρισμού των δημοσίων υπαλλήλων ή των ελεύθερων επαγγελματιών, με το σκεπτικό ότι αντιμετωπίζουν τους ίδιους ασφαλιστικούς κινδύνους (γήρας, ασθένειες, θάνατο). Τέλος, το ΣτΕ έκρινε ότι στον νόμο Κατρούγκαλου υπάγονται όλοι, και οι παλιοί και οι μελλοντικοί απασχολούμενοι.

Πέτσας στον ΘΕΜΑ 104,6: Θα διορθώσουμε το θέμα των εισφορών και της χαμηλής ανταποδοτικότητας των συντάξεων

Σχολιάζοντας τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας για τον ασφαλιστικό νόμο Κατρούγκαλου ο Στέλιος Πέτσας ξεκαθάρισε ότι η κυβέρνηση θα λύσει και το θέμα των εισφορών των ελευθέρων επαγγελματιών και την χαμηλή ανταποδοτικότητα των συντάξεων «όταν πάρουμε στα χέρια μας τις καθαρογραμμένες αποφάσεις».

Τα δύο ζητήματα αυτά «θα διορθωθούν κατά γράμμα με βάση τις αποφάσεις» πρόσθεσε ο κ. Πέτσας διευκρινίζοντας ότι «έχει μια δημοσιονομική πλευρά το ζήτημα,
αν είναι δέκα μήνες ή περισσότερα τα αναδρομικά».

Εξήγγειλε, δε, ότι «θα υπάρξει νέο ασφαλιστικό για να δούμε πώς βελτιώνουμε την ανταποδοτικότητα γιατί αυτό σημαίνει από μόνη της αύξηση συντάξεων και αυτό αποτελεί μια δημοσιονομική πτυχή που πρέπει να εξεταστεί».

Έθεσε, τέλος, και ένα χρονοδιάγραμμα λέγοντας ότι «η πρόθεσή μας είναι να το κάνουμε γρήγορα. Αν έχουμε σε 15 ημέρες τις καθαρογραμμένες αποφάσεις του ΣτΕ θέλουμε σε ένα τρίμηνο να παρουσιάσουμε την πρότασή μας».