Νέα Φιλαδέλφεια: Οι Monty Python και οι «επαναστάτριες» της παρέλασης

Με ένα κείμενο-μανιφέστο, που έστειλαν στην «Εφημερίδα των Συντακτών», τα δέκα κορίτσια που... εμπνεύστηκαν και υλοποίησαν το αλά Μόντι Πάιθον «δρώμενο»-παρέμβαση στην παρέλαση για την εθνική επέτειο της 28ης Οκτωβρίου στο Δήμο Νέας Φιλαδέλφειας,  επιχείρησαν να εξηγήσουν αυτό που ίσως πολλοί δεν κατάλαβαν, πίσω από την πράξη τους αυτή: το κίνητρο, τον συμβολισμό και τον σκοπό τους.

Η ανάφορά, τους, ωστόσο, στον Τζον Κλιζ και τους Μόντι Πάιθον, είναι αυτή που προξενεί το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. «Γι' αυτό και εμείς μπήκαμε στην παρέλαση ακαλούπωτοι... Υπό την πνευματική μπαγκέτα του μεγάλου στρατάρχη της αγγλικής κωμωδίας, John Cleese και όσων μας έχουν διδάξει οι Monty Python. Με το δικό μας silly walk και ρυθμό» λένε χαρακτηριστικά. 

Πράγματι, μόνο εάν δεν υπήρχε το Διαδίκτυο και το YouTube θα ήταν βάσιμη η απορία «πώς είναι δυνατόν μαθήτριες λυκείου εν έτει 2019 να κάνουν "parade bombing", κοπιάροντας σκετσάκι των Monty Python από το 1970;» Από την άλλη, η «προκήρυξη» των εν λόγω μαθητριών μοιάζει να αναζητά τον απόηχο των πρακτικών της 17 Νοέμβρη και του Ρουβίκωνα.

Σε αυτό το επιτηδευμένα πολιτικοποιημένο, ιδεολογικό κ.λπ. πλαίσιο θα μπορούσε να ενταχθεί νοηματικά και το υστερόγραφο της «προκήρυξης», στο οποίο οι μαθήτριες χρησιμοποιούν τη φράση «επιλέξαμε να πάμε στο δήμο της Ν. Φιλαδέλφειας-Ν. Χαλκηδόνας», ακριβώς όπως θα έκανε μια οργάνωση ακτιβιστών -λες και το πού θα παρελάσουν είναι ζήτημα επιλογής των ίδιων των μαθητών.

Η «επέμβαση», όπως χαρακτηρίζουν την παράστασή τους οι νεαρές παρελαύνουσες, δεν πείθει ιδιαίτερα για το βάθος του συμβολισμού της, υπό την έννοια ότι η εφηβεία αναζητά, ούτως ή άλλως, τη θορυβώδη εναντίωση στο κατεστημένο των μεγάλων κ.ο.κ. Οπότε, το πιθανότερο είναι πως η πολιτικοποιημένη ορολογία επιστρατεύτηκε, για να δικαιολογήσει εκ των υστέρων το δρώμενο του «parade bombing» -δηλαδή της αποδόμησης εκ των έσω μιας καθιερωμένης τελετής.

Παρ' όλα αυτά, θα πρέπει να αναγνωρίσει κανείς στις μαθήτριες την εμπνευσμένη και ιδιαίτερα εύστοχη επιλογή -ανεξαρτήτως της οδού που ακολούθησαν μέχρι να φτάσουν σε αυτήν, δηλαδή εάν το ανακάλυψαν μόνες τους ή τους το υπέδειξε κάποιος μεγαλύτερος. Ούτως ή άλλως, το σκετς των Monty Python, με τίτλο «Το Υπουργείο των Χαζών Βαδισμάτων» είναι ένα μικρό αριστούργημα σάτιρας, μια αληθινά κορυφαία στιγμή στην κωμική τέχνη κατά τη βρετανική παράδοση. Και είναι αλήθεια επίσης ότι το «Ministry of Silly Walks» έχει δημιουργήσει το δικό του ξεχωριστό θρύλο στην παγκόσμια ποπ κουλτούρα.

Ο πανύψηλος Τζον Κλιζ ήταν ο ιδανικός πρωταγωνιστής του συγκεκριμένου σκετς και η προσεκτικά χορογραφημένη αδεξιότητά του έγραψε ιστορία. Ως συνήθως, όμως, ιστορία έγραψαν και οι ατάκες των Monty Python. Χαρακτηριστικά, στο μεγαλύτερο απόσπασμα της πρόζας του, ο χαρακτήρας που ενσαρκώνει ο Κλιζ αναφέρει: «Το ουσιώδες πρόβλημά μας είναι τα χρήματα. Φοβάμαι ότι το Υπουργείο των Χαζών Βαδισμάτων δεν λαμβάνει πλέον το είδος της υποστήριξης που χρειάζεται. Βλέπετε, υπάρχουν η Εθνική Άμυνα, οι Κοινωνικές Ασφαλίσεις, η Υγεία, η Στέγαση, η Εκπαίδευση, τα Χαζά Βαδίσματα... σε όλους αυτούς τους τομείς το κράτος αποδίδει τα ίδια κονδύλια. Την περσινή χρονιά, ωστόσο, η κυβέρνηση έδωσε περισσότερα στην Εθνική Αμυνα παρά στο Υπουργείο Χαζών Βαδισμάτων! Τώρα πλέον λαμβάνουμε μόλις 348.000.000 λίρες ετησίως, τα οποία υποτίθεται ότι επαρκούν για να τα επενδύσουμε σε όλα μας τα προϊόντα».

Με την ως άνω ανάλυση, ο Τζον Κλιζ, ως Υπουργός Χαζών Βαδισμάτων, εξηγεί σε έναν άλλο Monty Python, τον Μάικλ Πάλιν, το γιατί θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για το υπουργείο να χρηματοδοτήσει το Χαζό Βάδισμα που προτείνει ο δεύτερος. Ο «κ. Πάντεϊ» παρουσιάζει στον υπουργό ένα ελάχιστα πρωτότυπο Χαζό Βάδισμα, παρόλο που ο στόχος του ήταν μεγαλεπήβολος: να διεκδικήσει επιχορήγηση για τη διάδοση των Χαζών Βαδισμάτων σε ολόκληρη τη Μεγάλη Βρετανία.

Τόσο με τους ξεκαρδιστικούς διαλόγους όσο και με την «πινακοθήκη» των Χαζών Βαδισμάτων, που παρελαύνουν από την οθόνη, οι Monty Python κατέθεσαν μια ισοπεδωτική σάτιρα της γραφειοκρατικής νοοτροπίας. Κι αυτό το έκαναν σε μια εποχή που η δριμεία κριτική της γραφειοκρατίας ως τύπου οργάνωσης μιας ολόκληρης κοινωνίας εστιαζόταν κυρίως στη Σοβιετική Ένωση -και, ευρύτερα, στις χώρες του τότε λεγόμενου «Υπαρκτού Σοσιαλισμού». Βασικός εκπρόσωπος αυτού του ρεύματος της μεθοδικής, τεκμηριωμένης και κατά το δυνατόν επιστημονικής απόπειρας ιδεολογικής απονομιμοποίησης της «Γραφειοκρατικής Κοινωνίας» ήταν ο μεγάλος Έλληνας διανοητής, Κορνήλιος Καστοριάδης.

Μολονότι είναι εξαιρετικά αμφίβολο εάν είχαν επηρεαστεί από τη σκέψη του Καστοριάδη ή άλλων στοχαστών που κινούνταν σε παρόμοιους δρόμους προβληματισμού, οι Monty Python δεν στόχευσαν μόνο στη γραφειοκρατία της πατρίδας τους. Ντύνοντας τον Τζον Κλιζ σαν τυπικό Βρετανό δημόσιο υπάλληλο, παρουσιάζοντάς τον σαν αρχετυπικό συντηρητικό (με καπέλο μπόουλερ, μαύρο κοστούμι, ομπρέλα και χαρτοφύλακα) δημιούργησαν το πρότυπο του άβουλου γραναζιού ενός γιγαντιαίου μηχανισμού -όπως το κράτος. Γιγαντιαίου και απόλυτα παράλογου, όπως δίδασκε στα γραπτά του ο Καστοριάδης.

Τώρα το πώς η σκέψη του Κορνήλιου Καστοριάδη, η σατιρική πανουργία των Monty Python και το απέραντο κωμικό ταλέντο του Τζον Κλιζ έφτασαν να αναπαρασταθούν στη Νέα Φιλαδέλφεια ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου, ίσως αποτελεί ζήτημα κοινωνιο-φιλοσοφικής ανάλυσης. Ίσως όμως να είναι και απλώς μια ανάξια περαιτέρω ενασχόλησης περίπτωση «storm in a teacup», όπως θα έλεγαν και οι φίλτατοι Αγγλοσάξονες. Οι οποίοι, πολύ πιθανόν, δεν θα «αγόραζαν» τις ακόμη αμάσητες ιδεολογικο-πολιτικές προεκτάσεις που θέλησαν να δώσουν στη μικρή τους παράσταση μερικές έφηβες μαθήτριες.

Το κείμενο-μανιφέστο των κοριτσιών

Στρατιωτάκια ακούνητα, μέρα ή νύχτα;
Στρατιωτάκια ακούρδιστα, μέρα ή νύχτα;

Πώς στα παιδικά παιχνίδια εμπλέκονται οι αρχηγοί, οι στρατοί και τα στρατιωτάκια τους;
Στρατοί που κάνουν πολέμους, βομβαρδισμούς, επεμβάσεις.

Και εμείς επέμβαση εκτάκτου ανάγκης κάναμε, αλλά χωρίς την παραμικρή άσκηση βίας.
Καλλιτεχνική επέμβαση, κάτι σαν παιχνίδι.

Υπήρξαμε για λίγο στρατιωτάκια που αρχίζουν να ξεκουρδίζονται, να βραχυκυκλώνουν απέναντι στις διαταγές, τα παραγγέλματα, τα εμβατήρια. ίσως γιατί πλέον δεν μας πείθουν οι ιδέες που ενσαρκώνονται σε όλα αυτά.

Τι κοινό μπορεί να'χει ο μιλιταρισμός με την ελευθερία; Τι σχέση μπορεί να'χει η υπεράσπιση της ελευθερίας ενός λαού με τον πατριωτισμό που διδασκόμαστε από μικρά παιδιά; Στα σχολεία, στις παρελάσεις, παντού.

Ο πόλεμος του ανθρώπου για την ελευθερία του δεν είναι έπος ούτε τραγωδία. Είναι η ίδια η ζωή εν κινήσει. Κίνηση που δεν μπορεί να ελεγχθεί και να μπει σε καλούπια.

Γι' αυτό και εμείς μπήκαμε στην παρέλαση ακαλούπωτοι... Υπό την πνευματική μπαγκέτα του μεγάλου στρατάρχη της αγγλικής κωμωδίας, John Cleese και όσων μας έχουν διδάξει οι Monty Python. Με το δικό μας silly walk και ρυθμό.

Στα μάτια των επισήμων και πολλών θεατών, είδαμε την περιέργεια, την έκπληξη αλλά και την υποτίμηση. Άλλοι μας γιούχαραν, άλλοι μας πέρασαν για "προβληματικά παιδιά". Αυτά ακριβώς είναι τα όρια του πατριωτισμού τους. Η πατρίδα των κανονικών, των προβλέψιμων, των άριστων.

Εμείς ήρθαμε από άλλες πατρίδες. τις πατρίδες των περιττών, των απρόβλεπτων, των ζωντανών. Εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί ελευθερίας, λοιπόν.

Υ.Γ.
Επιλέξαμε να πάμε στο δήμο της Ν. Φιλαδέλφειας- Ν. Χαλκηδόνας σε μια γειτονιά χτισμένη από πρόσφυγες, τους κατεξοχήν περιττούς και απόβλητους της ελληνικής κοινωνίας και τότε και τώρα.