Γιάννης Σπανός: Ο δημιουργός που σήκωσε το «Νέο Κύμα» δεν μένει πια εδώ

Είναι μια ζεστή ανοιξιάτικη μέρα στα μέσα της δεκαετίας του '50 στο Παρίσι και ένας νεαρός μουσικός απολαμβάνει τον καφέ του στο Σεν Ζερμέν. Λέγεται Γιάννης Σπανός, είναι ήδη συνθέτης και λατρεύει την πόλη του Φωτός που επιδρά καταλυτικά σε όλες τις ηλικίες αλλά και σε ανθρώπους με εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα.

Ποιητές, μουσικοί, συγγραφείς, ρομαντικοί, συλλέκτες, ζωγράφοι, κυνικοί τύποι μαζεύονται καθημερινά στην περίφημη αριστερή όχθη του ποταμού Σηκουάνα. Εκεί και ο νεαρός Γιάννης Σπανός, γιος ενός οδοντιάτρου, που έκλαψε για πρώτη φορά στις 26 Ιουλίου του 1934 και μεγάλωσε μέσα στην αγκαλιά μιας ευτυχισμένης οικογένειας.

Ήταν ο Βενιαμίν της, το στερνοπούλι του Νίκου και της Κασσάνδρας Σπανού που ζούσαν στο Κιάτο Κορινθίας, στους δρόμους του οποίου έτρεχε ο μικρός Γιάννης. «Τα παιδικά μου χρόνια έμοιαζαν με τους στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου στην Οδό Αριστοτέλους. Παίζαν οι μικρότεροι κλέφτες κι αστυνόμους κι ήταν αρχηγός ένα αγοροκόριτσο, μόνο που δεν την έλεγαν Αργυρώ» είχε πει στην συνέντευξη που παραχώρησε πριν από δύο χρόνια στο «People».

Η λέξη «παραχώρηση» πάντως δεν υπήρχε στη δική του mentalite, τουλάχιστον σε ό,τι αφορούσε τη μουσική του, την πιο λατρεμένη ερωμένη της ζωής του. Αυτή που στην ουσία είχε «παντρευτεί» από την ηλικία των 12 ετών, όταν έκατσε στο πιάνο της αδερφής του και έμαθε να παίζει με το «αυτί», όντας ένας πιτσιρικάς αλλιώτικος από τους άλλους.
Τελειώνοντας το εξατάξιο γυμνάσιο, ο πατέρας του, ένας άνθρωπος με προοδευτικές ιδέες, του κάνει ένα ιδιαίτερο δώρο, ένα ταξίδι σε τέσσερις χώρες της Ευρώπης.

Του καλύπτει όλα τα έξοδα για να επισκεφθεί την Αγγλία, την Ιταλία και τη Γερμανία μέσα σε ένα χρόνο και ο νεαρός Γιάννης φεύγει ενθουσιασμένος για το άγνωστο που δεν τον φόβιζε καθόλου.

Απρίλιος στο Παρίσι

Το Παρίσι τον κερδίζει ολοκληρωτικά με το που πατάει το πόδι του. Έχει αυτή τη διάχυτη ελευθερία και χαλαρότητα που κυριαρχεί στα σοκάκια του Σεν Ζερμέν και της «αμαρτωλής» πλατείας Πιγκάλ, με τις πεταλουδίτσες της νύχτας στα μαγαζιά να παρατηρούν τον ήσυχο νεαρό. Διαπιστώνοντας ότι είναι ένα ήρεμο παιδί, τον κερνάνε ποτό και κουβεντιάζουν μαζί του για τη νύχτα, τη ζωή τους την ημέρα και πολλά άλλα.

Ερωτεύεται τη γαλλική μουσική και θα γυρίσει στην Ελλάδα ύστερα από τρία χρόνια παραμονής στην πόλη του φωτός επειδή του το ζητάει ο πατέρας του, αλλά η καρδιά του θα μείνει εκεί, στην αριστερή όχθη του Σηκουάνα και στα καφέ του Σεν Ζερμέν.

Περνάει στην Νομική αλλά, μόλις γράφεται, λέει στους γονείς του ότι θέλει να γυρίσει στο Παρίσι που του λείπει αφόρητα και δεν έχει καμία σχέση με τη συντηρητική Ελλάδα. Πακετάρει και φεύγει για να ζήσει το δικο του όνειρο βουτώντας μέσα στη γαλλική μουσική κουλτούρα και γνωρίζεται με την Ζυλιέτ Γκρεκό, τον Μισέλ Λεγκράν, την Μπριζίτ Μπαρντό, τον Μισέλ Πικολί και την Εντίθ Πιαφ.

Γράφει τραγούδια για διάφορους Γάλλους ερμηνευτές ενώ η Γκρεκό και η Μπαρντό ηχογραφούν συνθέσεις του, η πρώτη μάλιστα έναν ολόκληρο δίσκο. Η Γαλλία τον κρατάει συνολικά κοντά της δεκαπέντε χρόνια. Θα την αφήσει, όπως είπε χρόνια μετά, όταν «κάποια στιγμή αισθάνθηκα πως ό,τι ήταν να πάρω το πήρα»,

Επιστρέφει μόνιμα στην Ελλάδα, την οποία επισκεπτόταν μόνο τα καλοκαίρια, ενώ έχει ήδη γράψει τα πρώτα του τραγούδια μαζί με τον στιχουργό Γιώργο Παπαστεφάνου.

Τραγούδια που σημάδεψαν μια εποχή

Στις δεκαετίες που θα ακολουθήσουν, οι γλυκές του νότες θα αφήσουν διαμάντια με διαχρονική λάμψη, τα οποία σημαδεύουν γενιές και εποχές.
Από το εμβληματικό ζεϊμπέκικο «Στην Αλάνα», το «Άνθρωποι μονάχοι» και το «Με πνίγει τούτη η σιωπή» μέχρι το «Προσωπικά» και το «Φταίμε κι οι δυο» ο κατάλογος είναι μεγάλος.

Η μελαγχολία που αποπνέει η «Οδός Αριστοτέλους» και το «Σπασμένο Καράβι» αλλά και η ιστορία του λογιστή που πρωταγωνιστεί στο «Ιδανικός και ανάξιος εραστής» σε στίχους του Νίκου Καββαδία αναδεικνύουν στον μέγιστο βαθμό τη λυρικότητα που απέπνεαν οι συνθέσεις του.

Η Άλκηστις Πρωτοψάλτη, ο Γιάννης Πάριος, η Βίκυ Μοσχολιού, η Καίτη Χωματά, η Δήμητρα Γαλάνη, η Μαρινέλλα, ο Κώστας Καράλης και πολλοί άλλοι τραγουδούν συνθέσεις που μένουν, γραμμένες από έναν ευαίσθητο άνθρωπο που δεν ήθελε ποτέ να μιλάει πολύ για τον εαυτό του.
Την ίδια στιγμή που άλλοι συνάδελφοί του έδιναν συνέντευξη για «ψύλλου πήδημα», αυτός επέλεγε να σιωπά και να τα λέει με τους φίλους του.

Ένας από αυτούς ήταν και ο Δημήτρης Μητροπάνος που συνεργαστεί μαζί του τον Δεκέμβριο του 1993 για πρώτη και τελευταία φορά, μαζί του όμως ο Γιάννης Σπανός βγαίνει κάθε βράδυ μέχρι το πρωί. «Με τον Δημήτρη Μητροπάνο έχουμε συναντηθεί σε όλα τα μπαράκια της Αθήνας και έχουμε διασκεδάσει μέχρι το πρωί. Πάντα έκανα παρέα με ανθρώπους που μου ταίριαζαν και η παρέα μας δεν περιοριζόταν μόνο στο στούντιο. Το ξενύχτι με το ποτό ήταν πάντοτε συνυφασμένα και πιστεύω πως με τον συγχωρεμένο το Μητροπάνο είχαμε γυρίσει όλα τα στέκια της Αττικής». Ο άνθρωπος που αγάπησε την μουσική περισσότερο και από την έννοια της οικογένειας, την οποία συνειδητά ποτέ δεν επιδίωξε, δεν μετάνιωσε ποτέ για τις επιλογές του.

Όπως είχε πει, ο μουσικός του κόσμος ήταν μια απαγορευμένη ζώνη. Την απαρνήθηκε μόνο για λίγο εξαιτίας ενός μεγάλου έρωτα τον οποίο εγκατέλειψε για να γυρίσει στην μοναδική του αγάπη, τις νότες που «κένταγε» και μετουσίωνε σε μουσικά διαμάντια.

Διαμάντια σαν το «Μια φορά θυμάμαι» που ερμήνευσε η Αρλέτα για το οποίο δηλώσει με την αφοπλιστική ειλικρίνεια που τον διέκρινε: «Είναι ένα αυθόρμητο τραγούδι. Τα μεγάλα πράγματα άλλωστε είναι απλά. Δεν χρειάζονται καλλωπισμούς και εφέ και εκεί κρύβεται η πραγματική δύναμη της τέχνης. Στην απλότητα».

Η κηδεία του Γιάννη Σπανού θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 2 Νοεμβρίου στο Κιάτο στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.