Βία στα σχολεία: Συστήνεται ειδική ομάδα για την αντιμετώπιση του φαινομένου

«Συναγερμός» έχει χτυπήσει στην εκπαιδευτική κοινότητα από τα αυξημένα κρούσματα βίας μόλις δύο μήνες μετά την έναρξη του σχολικού έτους.

Ανάστατοι γονείς και μαθητές βγάζουν «κραυγή αγωνίας» για την καθημερινότητα στα σχολεία, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Τι να κάνουν οι μαθητές να παίρνουν μαχαίρια και κατσαβίδια;».

Σε αυτό το «φόντο» οι εκπαιδευτικοί δεν είναι επιμορφωμένοι για να αντιμετωπίσουν περιστατικά με μαχαιρώματα και βανδαλισμούς ενώ η ΟΛΜΕ ζητεί να επιστρέψουν οι «παραδοσιακοί» φύλακες στα σχολεία που είναι αφύλακτα στην πλειονότητα τους, όπως λένε.

Την ώρα που επιστημονικές έρευνες καταγράφουν πρώιμη επιθετική συμπεριφορά ακόμα και από το νηπιαγωγεία, το υπουργείο Παιδείας αποφασίζει σειρά μέτρων με προσλήψεις ψυχολόγων από τα δημοτικά, μαθήματα σεβασμού της προσωπικότητας του άλλου και επανασύσταση του Παρατηρητηρίου Κατά της βίας.

Δάσκαλοι, καθηγητές γονείς και μαθητές συμφωνούν ότι η κατάσταση σε πολλές περιπτώσεις αγγίζει τα άκρα με τους εκπαιδευτικούς να καλούνται να διαχειριστούν ακραίες καταστάσεις που φεύγουν από τα όρια του μπούλινγκ καθώς υπάρχουν τραυματισμοί με πέτρες ακόμα και με μαχαίρια καθώς και βανδαλισμοί κτιρίων.

«Θύματα» της σχολικής βίας είναι μαθητές αλλά και καθηγητές και γονείς. Η ένταση σε κάποιες περιπτώσεις είναι μεγάλη και ο πρόεδρος της ΟΛΜΕ Θόδωρος Τσούχλος κάνει λόγο για ανάγκη φύλαξης των σχολείων «με φύλακες όπως υπήρχαν παλιά στα σχολεία» όπως λέει, μιλώντας στο «Πρώτο Θέμα» ο κ. Τσούχλος που  υπογραμμίζει ότι τα περισσότερα σχολεία είναι αφύλαχτα και συνήθως μπαίνει κάποιο λουκέτο προκειμένου να προφυλαχθεί ο προαύλιος χώρος.

Για να τονίσει ότι την ώρα των μαθημάτων δεν είναι δύσκολο αν κάποιος το επιθυμεί να βρει έναν τρόπο να μπει από τα κάγκελα ενώ τα περισσότερα νυχτερινά σχολεία , παραμένουν ανοιχτά κατά την ώρα του μαθήματος. Την ίδια ώρα οι ειδικοί εκτιμούν ότι την επόμενη δεκαετία ενδεχομένως να σημειωθεί ποσοστό αύξησης γύρω στο 20% στα προβλήματα ψυχοκοινωνικής συμπεριφοράς των νέων.

Το υπουργείο Παιδείας και τα άμεσα μέτρα

Το υπουργείο Παιδείας ανησυχεί για τα φαινόμενα βίας και αναμένεται να λάβει άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου με την υφυπουργό Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη να προτίθεται να επανασυστήσει το Παρατηρητήριο κατά της βίας.

Η κ. Ζαχαράκη, προσανατολίζεται στην επανασύσταση μιας συντονιστικής ομάδας που θα ασχοληθεί με την αντιμετώπιση του φαινομένου, και σε συνεχή συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία, με τις Περιφερειακές Διευθύνσεις και τους διευθυντές Εκπαίδευσης θα υπάρξει δραστική αντιμετώπιση και των όποιων περιστατικών αλλά και δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης για την πρόληψη αυτών.

Η Σοφία Ζαχαράκη είναι αποφασισμένη να κινηθεί άμεσα για την αντιμετώπιση του  φαινομένου της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία με στόχο την στήριξη των ίδιων των σχολικών κοινοτήτων.

Στα επόμενα βήματα περιλαμβάνεται ενημερωτική καμπάνια, ενώ η υφυπουργός παρακολουθεί το θέµα της σχολικής βίας και έχει επαφή με τα στελέχη της Εκπαίδευσης για όποια κρούσµατα εκφοβισµού προκύπτουν.

Η κ. Ζαχαράκη αναφέρεται στο θέμα της βοήθειας των ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών για τη στήριξη της σχολικής κοινότητας ενώ είναι πρόθεσή της είναι η εισαγωγή ενότητα του σεβασμού στον άλλον στα σχολεία προκειμένου οι μαθητές μας να λαμβάνουν μια πολύπλευρη και σφαιρική μόρφωση για τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων σε μια πραγματικότητα που αλλάζει , όπως χαρακτηριστικά δηλώνει η υφυπουργός.

Ψυχολόγοι έχουν μπει στα Επαγγελματικά Λύκεια προκειμένου να στηρίξουν τους μαθητές αλλά και την εκπαιδευτική κοινότητα σε θέματα σχολικής βίας, διαχείρισης θυμού αλλά και από εφέτος και στα δημοτικά. 

Τι αναφέρει έρευνα από το «Χαμόγελο του Παιδιού»

Σύμφωνα με έρευνα από το «Χαμόγελο του Παιδιού» για την ενδοσχολική βία σε έξι χώρες η Ελλάδα έρχεται τέταρτη σε ποσοστά σχολικού εκφοβισμού με 31,98% με πρώτη Λιθουαανία 51,26 και τελευταία την Ιταλία με 15%. Βασική πηγή για την άντληση στοιχείων σχετικά με τον σχολικό εκφοβισμό αποτελούν οι μεγάλες έρευνες που πραγματοποιεί μεταξύ χιλιάδων μαθητών κάθε τέσσερα χρόνια το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής. Τα πλέον πρόσφατα στοιχεία προέρχονται από την τελευταία έρευνα που είχε καταγραφεί πως το 7,5% των εφήβων (αγόρια 10,7%, κορίτσια 4,4%) συμμετείχε σε εκφοβισμό άλλων παιδιών στο σχολείο. Το μπούλινγκ ξεκινούσε ήδη από το δημοτικό (4% ως θύτες στην ηλικία των 11 ετών), έφτανε στο 9,6% στην ηλικία των 13 ετών και υποχωρούσε λίγο στο 8,8% στα 15 έτη. Αντίστοιχα, το 6,4% των εφήβων είχε δηλώσει πως υπέστη μπούλινγκ, το 5,6% ήδη από το δημοτικό.

Σύμφωνα με ερευνητικά στοιχεία του Παρατηρητηρίου από παλαιότερο πανελλαδικό δείγμα στην ερώτηση «έχεις ασκήσει βία;», το 34,01% απαντά θετικά και το 65,69% αρνητικά Την ίδια στιγμή, το 32% αξιολογεί τις σχέσεις μεταξύ συμμαθητών καλές, το 34,69% απαντά ότι έχει πέσει θύμα εκφοβισμού, ενώ το 65,11% απαντά αρνητικά. Ως προς τον τόπο του επεισοδίου, το 56% απαντάει ότι το περιστατικό βίας συνέβη στο προαύλιο του σχολείου, το 18% εκτός σχολείου κατά τη διάρκεια περιπάτου ή εκδρομής, το 13% σε άλλο σημείο, το 9% στην αίθουσα διδασκαλίας και από 2% απαντούν στο εργαστήριο και στο γραφείο των καθηγητών.

O ι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι τα παιδιά αυτά χρειάζονται ειδική στήριξη ώστε σε τέτοιες περιπτώσεις να έχουν κοντά τους ανθρώπους που να γνωρίζουν πως θα το χειριστούν. Και τονίζουν ότι εκτός από την με την ασφάλεια του ίδιου του παιδιού, πρέπει να εστιάσουμε και στην ασφάλεια των συμμαθητών και των εκπαιδευτικών.

Στο «σκηνικό» της βίας στα σχολεία προστέθηκε στην Πάτρα, ομάδα μαθητών από ένα σχολείο που επιτέθηκε με πέτρες και πορτοκάλια σε μαθητές άλλου σχολείου την ώρα του διαλείμματος, περιστατικό που ανάγκασε τη διεύθυνση του γενικού λυκείου να ειδοποιήσει την αστυνομία για το συμβάν που φέρονται να προκάλεσαν μαθητές γειτονικού ΕΠΑΛ. Σοκ προκλήθηκε στην Αμαλιάδα όταν 15χρονος μαχαιρώθηκε από συμμαθητή του ενώ , ενώ ένας ανήλικος μαθητής του Αργοστολίου βρέθηκε μετά τη λήξη των μαθημάτων στο Γυμνάσιο της περιοχής όπου φοιτούσε ως την περυσινή περίοδο. Εκεί, φέρεται να επιτέθηκε σε έναν 15χρονο μαθητή της τρίτης τάξης και τον γρονθοκόπησε για άγνωστο λόγο. Ένα πρωτοφανές περιστατικό σε σχολείο της Αττικής, σημειώθηκε σε γυμνάσιο της Μεταμόρφωσης όπου συνελήφθη ένας καθηγητής που κουβαλούσε σουγιά κατά τη διάρκεια της παρουσίας του στην τάξη.

Συγκεκριμένα, την ώρα που η μητέρα ενός μαθητή βρισκόταν στο γραφείο του Διευθυντή για να παραπονεθεί για τη συμπεριφορά του εκπαιδευτικού απέναντι στο γιο της, ακούστηκαν φωνές από την αίθουσα που δίδασκε και υπήρξε διαπληκτισμός ανάμεσα στον ίδιο και τον νεαρό. Λίγες μέρες πριν, μαθητές γενικού γυμνασίου πέταξαν μολότοφ στο γραφείο του διευθυντή του σχολείου τους, ενώ πριν από μερικές εβδομάδες έγινε πανελληνίως θέμα η απόπειρα αυτοκτονίας ενός 16χρονου πατρινού εξαιτίας του bullying που δέχθηκε από συμμαθητή του Ακόμα ένα άγριο περιστατικό σχολικής βίας διαδραματίστηκε σε σχολείο της Καλλιθέας, με πρωταγωνιστές δυο 14χρονα παιδιά. Ένας μαθητής «χαράκωσε» με κλειδί στο πρόσωπο έναν 14χρονο συμμαθητή του .Ένα απίστευτο περιστατικό συνέβη προ ημερών σε δημοτικό σχολείο της Ιεράπετρας όταν μαθητής, χτύπησε τη δασκάλα της τάξης.Tο παιδί φέρεται ότι έπιασε και έσυρε τη δασκάλα από τα μαλλιά, η οποία έπεσε και χτύπησε στο κεφάλι με συνέπεια τον σοβαρό τραυματισμό της, ενώ υπήρξε γενικότερη αναστάτωση. Χρειάστηκε να νοσηλευτεί σε νοσοκομείο και η ανάρρωση συνεχίστηκε στο σπίτι της.Σε σχολείο στο Αγρίνιο τις ζημιές σε σπασμένα τζάμια των παιδιών τους οι γονείς μιας ομάδας μαθητών δημοτικού , που την περασμένη χρονιά είχαν σπάσει 20 τζάμια στο σχολείο τους, προκειμένου η υπόθεση να μη φτάσει σε δίκη Τη ζημιά κλήθηκε να αποκαταστήσει ο δήμος Αγρινίου, μετά από αίτημα που έκανε προς την Τεχνική του Υπηρεσία η διεύθυνση του σχολείου. Ο λογαριασμός ανήλθε στα 224,50 ευρώ, ενώ παράλληλα έτρεχαν και ένδικες απαιτήσεις του δήμου Αγρινίου προς τους γονείς.

Αξιοσημείωτο είναι ότι γονείς μαθητών δημοτικού στο Αγρίνιο αναγνώρισαν το σφάλμα των παιδιών τους να σπάσουν τζάμια στο σχολείο τους αλλά και την δική τους συνευθύνη σε αυτό που συνέβη και αποφάσισαν να αποκαταστήσουν την ζημιά και να μην συρθούν σε δικαστικές διαμάχες, δίνοντας ένα μήνυμα και στα παιδιά τους. Να σημειωθεί ότι αυτή η πρακτική υπάρχει σε όλες τις περιπτώσεις βανδαλισμών σε δημόσιες υποδομές στις προηγμένες χώρες.

«Βία» με τη μορφή πρώιμων επιθετικών συμπεριφορών που μπορούν να εξελιχθούν σε εκφοβισμό στην πορεία των χρόνων συναντάται στα νηπιαγωγεία σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε πρόγραμμα του υπουργείου Παιδείας Η έρευνα με τίτλο «Διερεύνηση σύγχρονων όψεων της σχολικής βίας και του εκφοβισμού στο ελληνικό σχολείο» διενεργήθηκε από το Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου – Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου στο πλαίσιο επιμορφωτικού εκπαιδευτικού ενημερωτικού υλικού και προγράμματος σπουδών επιμόρφωσης» με Αναθέτουσα Αρχή την Ειδική Υπηρεσία Εφαρμογής Εκπαιδευτικών Δράσεων του υπουργείου Παιδείας.Στο πλαίσιο της έρευνας διενεργήθηκαν 25 συνεντεύξεις με εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων που υπηρετούν σε σχολεία της Αττικής και 23 συνεντεύξεις με γονείς μαθητών όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων σε σχολεία της Αττικής.Όπως διαπιστώνεται από τις εμπειρίες τόσο των γονέων όσο και των εκπαιδευτικών, τα φαινόμενα εκδηλώνονται με διαφορετικό τρόπο στις επιμέρους βαθμίδες εκπαίδευσης και σε γενικές γραμμές η σοβαρότητα των περιστατικών τείνει να κλιμακώνεται με την ηλικία. Στο νηπιαγωγείο η «βία» συναντάται με τη μορφή πρώιμων επιθετικών συμπεριφορών που μπορούν να εξελιχθούν σε εκφοβισμό στην πορεία των χρόνων, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα και σωστά.

Στο δημοτικό σχολείο οι πιο συνηθισμένες εκφάνσεις εκφοβισμού αφορούν στη λεκτική βία, στην περιθωριοποίηση μαθητών/ μαθητριών και στην άσκηση πίεσης και μικρο-εκβιασμών.Στο γυμνάσιο τα φαινόμενα εκφοβισμού εστιάζουν στην εμφάνιση και σε θέματα που σχετίζονται με τη σεξουαλική ταυτότητα και το φύλο, ενώ συχνά εκφράζονται με σωματική βία και δεν λείπουν φαινόμενα ηλεκτρονικού εκφοβισμού. Στο λύκειο η βία και ο εκφοβισμός εκφράζονται εντονότερα σε σχέση με τις άλλες βαθμίδες και λαμβάνουν τη μορφή πειραγμάτων αλλά και ωμής βίας σε αρκετές περιπτώσεις.Το οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον λειτουργούν καθοριστικά στην διαμόρφωση των συμπεριφορών που θα εκδηλώσει ο κάθε μαθητής. Ειδικότερα για το σχολικό περιβάλλον, και οι δύο ομάδες υποστηρίζουν ότι ένα σχολικό περιβάλλον που εμπνέει αίσθηση ασφάλειας στα παιδιά λειτουργεί ανασταλτικά στην εκδήλωση φαινομένων εκφοβισμού.Αναντίρρητα, η συνεργασία σχολείου και οικογένειας αναγνωρίζεται ως καθοριστικής σημασίας η οποία μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά στην έγκαιρη αντιμετώπιση και πρόληψη του φαινομένου.

Η έρευνα κατέγραψε μια σειρά από πρωτοβουλίες και καλές πρακτικές για την αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στις σχολικές μονάδες. Οι καλές πρακτικές έχουν βιωματικό χαρακτήρα και αφορούν στην ενημέρωση, στην ευαισθητοποίηση όλων των εμπλεκομένων, στην επιμόρφωση, και στην ενεργό συμμετοχή των παιδιών προκειμένου να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν περιστατικά ενδοσχολικής βίας. Δεν καταγράφονται ωστόσο μηχανισμοί για τη διάδοση και τη διάχυση των καλών πρακτικών μεταξύ των σχολείων και των εκπαιδευτικών.Προκειμένου να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο, οι συμμετέχοντες στην έρευνα ανέφεραν, μεταξύ άλλων, τα εξής: Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε φαινόμενα βίας και εκφοβισμού Διαμόρφωση κοινών βημάτων και πρωτοκόλλων χειρισμού περιστατικών βίας και εκφοβισμού σε όλα τα σχολεία, Έμφαση σε δράσεις κατά του εκφοβισμού στις χαμηλές βαθμίδες εκπαίδευσης, ιδίως στο δημοτικό σχολείο με συστηματικές δράσεις ευαισθητοποίησης των παιδιών.Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ανάπτυξη δράσεων ευαισθητοποίησης και πρόληψης με βιωματικό χαρακτήρα.Διαμόρφωση ισορροπημένου προγράμματος στο πλαίσιο του σχολείου που να επιτρέπει τη δημιουργική απασχόληση των παιδιών όλων των ηλικιών.Καθιέρωση δραστηριοτήτων όπως κινηματογραφική βραδιά, σκάκι, θεατρικά παιχνίδια κλπ.Δημιουργία και στελέχωση υποστηρικτικών δομών σε όλα τα σχολεία.Δημιουργία συμβουλευτικού σταθμού νέων με ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό, ανθρώπους που μπορούν να κάνουν δουλειά πρόληψης στο σχολείο.