Έρευνα-σοκ για το ΚΕΘΕΑ: «Βάφτιζαν» χρήστες τους έμπορους ναρκωτικών

Σε φάμπρικα είχε εξελιχθεί στο Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) η μετονομασία καταδικασμένων εμπόρων ναρκωτικών σε χρήστες, με απώτερο σκοπό να κάνουν χρήση των ευεργετικών διατάξεων του νόμου Παρασκευόπουλου και να πετυχαίνουν την υπό όρους αποφυλάκισή τους. Οι τρομακτικές καταγγελίες που συνδέουν τις διατάξεις του νόμου Παρασκευόπουλου -χάρη στον οποίο αποφυλακίστηκαν εκατοντάδες ποινικοί- με την προσπάθεια επανένταξης μέσω συμμετοχής τους σε προγράμματα του ΚΕΘΕΑ έχουν προκαλέσει πόλεμο μεταξύ της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας, θέλοντας να καταπολεμήσει τα κυκλώματα που δρούσαν στο ΚΕΘΕΑ με εμπλοκή εργαζομένων, μελών του προγράμματος που επεδίωκαν την απεξάρτηση και σωφρονιστικών υπαλλήλων, προχώρησε στη γενναία απόφαση να σπάσει το αυτοδιοίκητο που ίσχυε επί δεκαετίες στο εν λόγω κέντρο απεξάρτησης. Οι δικαιωματιστές του ΣΥΡΙΖΑ, όμως, δεν έχασαν την ευκαιρία να κατηγορήσουν την κυβέρνηση της Ν.Δ. ότι επιδιώκει να ελέγξει αφενός έναν θεσμό που δήθεν λειτουργούσε άψογα για να διορίσει δικά της στελέχη στο ΚΕΘΕΑ, αφετέρου τον ετήσιο προϋπολογισμό των περίπου 20 εκατ. ευρώ που διαθέτει το Ελληνικό Δημόσιο για τη λειτουργία των 110 μονάδων του σε όλη την Ελλάδα.

Από τον εσωτερικό έλεγχο υπαλλήλων του ΚΕΘΕΑ στη θεραπευτική κοινότητα που λειτουργεί μέσα στις Φυλακές Διαβατών προέκυψαν συμπεράσματα που αποδομούν το αφήγημα του ΣΥΡΙΖΑ ότι το αυτοδιοίκητο στο εσωτερικό του Κέντρου λειτουργούσε ομαλά και επέτρεπε στο προσωπικό να επιτελεί το θεραπευτικό του έργο προς όφελος κυρίως των εξαρτημένων από τοξικές και ναρκωτικές ουσίες.

Στην εσωτερική έκθεση υπαλλήλων του ΚΕΘΕΑ αποκαλύφθηκαν «η έκδοση βεβαιώσεων σε μέλη που παράτυπα εντάχθηκαν στο πρόγραμμα (γιατί προφασιζόμενα πρόβλημα εξάρτησης εντάσσονταν στη θεραπευτική διαδικασία), αλλά κυρίως η χρήση νομικών ευεργετημάτων σε μέλη του προγράμματος και απόφοιτους που χρησιμοποιούσαν το πρόγραμμα χωρίς να έχουν κανένα πρόβλημα με τη χρήση ουσιών».

«Απειλή! Δεν μπορώ να τα βάλω με τα θηρία», είναι η κραυγή ενός εκ των προσώπων που αποκάλυψαν όσα πραγματικά συνέβαιναν στο πρόγραμμα του ΚΕΘΕΑ στις Φυλακές Διαβατών. Το πόρισμα του 2018 βγαίνει τώρα στη δημοσιότητα, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε την εξουσία και με απόφαση Κικίλια αντικαταστάθηκε η προηγούμενη διοίκηση του ΚΕΘΕΑ

Παρουσιάζοντας το πόρισμα του 2018 που η προηγούμενη κυβέρνηση προσπάθησε να κρατήσει στα συρτάρια από κοινού με την προηγούμενη διοίκηση του ΚΕΘΕΑ, η οποία όχι μόνο αποσιώπησε τις τρομακτικές διαπιστώσεις και θεώρησε σωστό να μη λάβει καν πειθαρχικά ή διοικητικά μέτρα εναντίον των εμπλεκόμενων υπαλλήλων, αλλά δεν φρόντισε καν να σταλεί η έκθεση στη Δικαιοσύνη, ο υπουργός Υγείας είπε ξεκάθαρα από το βήμα της Βουλής: «Βάφτιζαν ναρκέμπορους χρήστες ναρκωτικών για να τους αποφυλακίζουν». Μαζί με το εσωτερικό πόρισμα του ΚΕΘΕΑ για τα σημεία και τέρατα στη θεραπευτική κοινότητα των Φυλακών Διαβατών, στη Βουλή κατατέθηκαν και δύο φάκελοι με χειρόγραφες σημειώσεις των υπαλλήλων που διεξήγαγαν την έρευνα. «Η σχέση με τον σωφρονιστικό υπάλληλο που λύνει και δένει και είχε λόγο για την εισαγωγή στη θεραπευτική κοινότητα», αναφέρεται σε μία από τις σημειώσεις των στελεχών του ΚΕΘΕΑ από τις συνεντεύξεις που έκαναν, προτού συντάξουν το πόρισμα, με συμμετέχοντες στο πρόγραμμα «Προμηθέας», οι οποίοι επεδίωκαν την απεξάρτηση από τοξικές ουσίες παράλληλα με την έκτιση της ποινής τους, ή συναδέλφους τους στο Κέντρο που γνώριζαν από πρώτο χέρι τι συνέβαινε αλλά δεν τολμούσαν να μιλήσουν.

«Πυρήνας εξουσίας που έκανε κατάχρηση εξουσίας», αναφέρεται σε άλλη χειρόγραφη σημείωση. «Είναι φάμπρικα η εισαγωγή με πραγματογνωμοσύνη και η συνέχεια», είναι η καταγγελία η οποία περιέχεται στο υλικό που περιλαμβάνεται σε έναν από τους φακέλους που συνοδεύουν το πόρισμα. «Κρατούμενος... Είναι στα Διαβατά, έχει δηλώσει ότι δεν έπινε...» γράφει σε άλλο σημείο ένας από τους συντάκτες του εσωτερικού πορίσματος επισημαίνοντας εμμέσως πλην σαφώς ότι καταδικασμένος που δεν έκανε χρήση ναρκωτικών κατάφερε να ενταχθεί στο πρόγραμμα απεξάρτησης της θεραπευτικής κοινότητας.

Προσφέρονταν ανταλλάγματα ή υποσχέσεις για παροχές στους σωφρονιστικούς υπαλλήλους των φυλακών και τους εργαζομένους του ΚΕΘΕΑ, οι οποίοι διευκόλυναν έγκλειστους που δεν δικαιούνταν να ενταχθούν στο πρόγραμμα; «Εμπράγματες δωρεές που μεταφέρθηκαν… Φύλαξη λαθραίων τσιγάρων στο γραφείο του... Καταχρήσεις... Δάνειο διατείνεται ότι θα χρησιμοποιηθεί για μια θεραπεία... στη Ρωσία και θα επιστραφεί από μια κληρονομιά που θα εισέπραττε μετά από διευθέτηση μικρών εμποδίων... Μέλη χωρίς πρόβλημα εξάρτησης... Χειρισμός του προγράμματος... πιέστηκε για να υποστηριχθεί στο δικαστήριο...» αναφέρεται σε άλλο σημείωμα.

Δεν αφήνει την παραμικρή αμφιβολία για το τι συνέβαινε μέσα στις φυλακές με την ανοχή ή εν αγνοία των επικεφαλής του θεραπευτικού προγράμματος έτερη καταγγελία που καταγράφηκε από τους υπαλλήλους οι οποίοι διεξήγαγαν τον εσωτερικό έλεγχο με ημερομηνία 6 Δεκεμβρίου του 2017: «Τηλέφωνο από Γιαννιτσά “με συνέλαβαν και θέλω να πάρω ένα χαρτί για να βγω”». Αλλη αναφορά αφορά καταδικασμένο σε ισόβια που είχε καταφέρει να διεισδύσει στη θεραπευτική κοινότητα: «Ισοβίτης: Εχω πληρώσει για να ’μαι δω».

«Εχω ακούσει ότι ο δικηγόρος τάζει διαμέρισμα για να σπάσουν τα ισόβια», είναι η συγκλονιστική καταγγελία που έγινε στους υπαλλήλους του ΚΕΘΕΑ που είχαν αναλάβει τον εσωτερικό έλεγχο. Ηταν μόνο τοξικομανείς οι φυλακισμένοι που εντάσσονταν στη θεραπευτική κοινότητα που λειτουργεί στις Φυλακές Διαβατών; «Υπάρχουν άνθρωποι για τους οποίους υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι δεν έχουν σχέση με τα ναρκωτικά», καταγράφεται στην μαρτυρία

Μάλιστα, όπως αναφέρεται στην έκθεση, έφτασε να αμφισβητείται δημόσια η αξία των βεβαιώσεων που εκδίδει το ΚΕΘΕΑ, ενώ γίνεται λόγος και για «παρακύκλωμα» που μπορεί να συνδεόταν με δικηγόρους, σωφρονιστικούς υπαλλήλους και στελέχη του οργανισμού. Στην έκθεση αποκαλύπτεται ότι στο πρόγραμμα που λειτουργούσε μέσα στις Φυλακές Διαβατών διαπιστώθηκαν και ερωτικές σχέσεις όχι μόνο μεταξύ εργαζομένων, αλλά και μεταξύ μελών του προσωπικού και του προγράμματος, καθώς και χρήση παράνομων ουσιών από εργαζομένους στο πρόγραμμα. «Είμαι πεπεισμένος ότι έπιναν κόκα, ότι πουλούσαν χαρτιά... Ο φύλακας. Τα ’ξερε», είναι το περιεχόμενο άλλης γραπτής σημείωσης που αποδίδεται σε κάποιο από τα μέλη του προγράμματος (πιθανώς τοξικοεξαρτημένο) χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο να πρόκειται για καταγγελία υπαλλήλου του ΚΕΘΕΑ. «Να γίνεται έλεγχος ούρων στο προσωπικό, πολύ σοβαρή υπόθεση!» γράφεται σε άλλη σημείωση, σαφής αναφορά στον τρόπο εξακρίβωσης της χρήσης ναρκωτικών ουσιών.

Παράλληλα, από συγκεκριμένα πρόσωπα καταβλήθηκε προσπάθεια να συγκαλυφθούν παραβατικές συμπεριφορές ή δραστηριότητες «οριακής νομιμότητας», αφού, όπως αναφέρεται, «διαδικασία που διατυπωνόταν από στοιχεία ιδιότυπου εφησυχασμού που κατέληγε στο ότι “ό,τι συνέβη τελείωσε… τώρα μπορούμε να συνεχίσουμε τη δουλειά μας, χωρίς να εκλαμβάνονται ως σημαντικά και κρίσιμα ανασταλτικά σημεία, οι ερωτικές σχέσεις ανάμεσα στους εργαζομένους, μεταξύ μελών του προσωπικού και μελών του προγράμματος, η χρήση παράνομων ουσιών από εργαζομένους στο πρόγραμμα”».

Γιατί αυτοί που γνώριζαν δεν μιλούσαν; Γιατί δεν κατήγγειλλαν όσα γνώριζαν; «Απειλή, τρομοκρατία, φόβος», επισημαίνεται σε άλλο σημείωμα. «Απειλή!! Δεν μπορώ να τα βάλω με τα θηρία».


Πώς εκφυλίστηκε το αυτοδιοίκητο

«Ανέλεγκτη εκφυλιστική πορεία»: αυτή είναι η βαρύτατη «διάγνωση» για το ΚΕΘΕΑ διά στόματος του επιστήμονα που θεμελίωσε την πρώτη θεραπευτική μονάδα στην Ελλάδα το 1983, την «Ιθάκη» στη Σίνδο Θεσσαλονίκης, αλλά και το ΚΕΘΕΑ διά νόμου το 1987, του κ. Φοίβου Ζαφειρίδη. Ο ψυχίατρος, τέως αναπληρωτής καθηγητής Ψυχολογίας των Εξαρτήσεων του ΑΠΘ και ψυχή του ΚΕΘΕΑ μέχρι το 1994, Φοίβος Ζαφειρίδης, ήταν καταπέλτης σχετικά με όσα συμβαίνουν τα τελευταία 25 χρόνια στο Κέντρο, αλλά και το μέλλον του, υπό τις συνθήκες που διαμορφώνονται με την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της κυβέρνησης: είχε κληθεί να μιλήσει στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής την περασμένη εβδομάδα, αλλά λόγοι ανωτέρας βίας δεν το επέτρεψαν και απέστειλε γραπτώς ένα πολυσέλιδο κείμενο, καταγγελτικό για την παρούσα κατάσταση στο Κέντρο και με προτάσεις για τη διάσωση και την απρόσκοπτη συνέχιση του έργου του. Τόσο οι προτάσεις όσο και οι καταγγελίες του έχουν ιδιαίτερα βαρύνουσα σημασία λόγω ακριβώς της επιστημονικής του κατάρτισης, αλλά και εμπειρίας στα θεραπευτικά προγράμματα.

Ευθυγραμμιζόμενος εμμέσως με τις προτάσεις του νυν υπουργού Υγείας, ο κ. Ζαφειρίδης συμπεραίνει ότι το περίφημο «αυτοδιοίκητο» ως μοντέλο διοίκησης του ΚΕΘΕΑ -στο οποίο ομνύουν τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ- απλώς δεν υπήρχε! «Από τον Σεπτέμβριο του 1995 και μετά, το αυτοδιοίκητο ΚΕΘΕΑ ελέγχεται απολύτως από την “τρόικα” που συναπαρτίζουν οι κύριοι Νοταράς, Παρασκευόπουλος και Πουλόπουλος, καθώς και από κάποια επιλεγμένα υψηλόβαθμα στελέχη του φορέα. Δηλαδή από τρεις ανθρώπους επιστημονικά ανεπαρκείς να επιλύσουν τα συνεχώς αυξανόμενα προβλήματα εύρυθμης λειτουργίας του ΚΕΘΕΑ», καταγγέλλει ο κ. Ζαφειρίδης στην επιστολή του προς την Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων. Τα όσα είχαν προηγηθεί είναι μάλλον ζοφερά. Ο κ. Ζαφειρίδης καταλογίζει «σε ομάδα στελεχών, με επικεφαλής τον κ. Χαράλαμπο Πουλόπουλο και σε συνεργασία με τον κ. Γεράσιμο Νοταρά, ο οποίος είχε διατελέσει επί έναν χρόνο το 1990-1991 πρόεδρος του ΚΕΘΕΑ, καθώς και τον κ. Νίκο Παρασκευόπουλο, αναπληρωματικό μέλος του Δ.Σ. του 1987» ότι ήθελαν να μην υλοποιηθούν οι προτάσεις του που είχαν υιοθετηθεί στο Δ.Σ. να επιστρέψει στη βασική φιλοσοφία της ίδρυσής του ο φορέας και να γίνουν αποκέντρωση και αποσυγκέντρωση του ήδη ογκώδους οργανισμού, δηλαδή δημιουργία μικρών αυτοδιοίκητων ΚΕΘΕΑ ανά διοικητική περιφέρεια. Μάλιστα, ο ιδρυτής του ΚΕΘΕΑ χρησιμοποιώντας σκληρή γλώσσα μιλάει για «πραξικοπηματική ανάληψη της εξουσίας από την τρόικα Παρασκευόπουλου - Πουλόπουλου - Νοταρά».

Ο μετασχηματισμός του ΚΕΘΕΑ σε τρόικα υπό τον Παρασκευόπουλο

Σοκ και θλίψη προκαλούν οι διαπιστώσεις του κ. Ζαφειρίδη για την πορεία του ΚΕΘΕΑ και την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί σήμερα. Θεραπευτικές κοινότητες που υπολειτουργούν, αφού οι διατιθέμενες θέσεις θεραπείας καλύπτονται μόλις κατά το 1/5 ή το 1/4 και ανάπτυξη θεραπευτικών προγραμμάτων χωρίς μελέτη και στόχευση, καθώς και συμβουλευτικοί σταθμοί και θεραπευτικές κοινότητες που ανοιγοκλείνουν χωρίς αιτιολογία είναι η πραγματικότητα που βλέπει ο κ. Ζαφειρίδης, αλλά όχι οι διοικούντες και εργαζόμενοι του Κέντρου. Μάλιστα, καταλογίζει τις ευθύνες για το αποτέλεσμα «στην εξουσιομανία της άτυπης ηγετικής ομάδας». Ο τέως αναπληρωτής καθηγητής του ΑΠΘ, ωστόσο, διαλύει και τη διαφανή και χρηστή οικονομική διαχείριση του ΚΕΘΕΑ: «Εν μέσω οικονομικής κρίσης, η διοίκηση χρηματοδοτεί συμμετοχή πολλών στελεχών του σε συνέδρια σε εξωτικές χώρες, όπως η Ταϊλάνδη, χωρίς καν οι περισσότεροι να έχουν εισήγηση, ή φιλοξενεί το ίδιο το ΚΕΘΕΑ συνέδρια, όπως πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Συνέδριο Θεραπευτικών Κοινοτήτων, με προσφορά πλουσιοπάροχης φιλοξενίας σε μεγάλο αριθμό στελεχών της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας». Συνεχίζοντας αναφέρει ότι «ο κατά τ’ άλλα από διοικητικής πλευράς «άψογος» οργανισμός ανανεώνει, από το 1995 και για είκοσι χρόνια, τις συμβάσεις του κ. Πουλόπουλου ως διευθυντή ΚΕΘΕΑ χωρίς δημόσια προκήρυξη της θέσης. Επιπλέον, ενδεικτική της αντίληψης της «αυτοδιοίκησης» που έχουν οι κρατούντες στο ΚΕΘΕΑ είναι «η εναλλαγή των κύριων Παρασκευόπουλου και Νοταρά στη θέση του προέδρου Δ.Σ. επί είκοσι χρόνια». Η ίδια διοίκηση είναι αυτή που, κατά τον κ. Ζαφειρίδη, επιδίδεται ή επιτρέπει τον εκφοβισμό στελεχών που τόλμησαν να αρθρώσουν διαφορετικό λόγο. Αναφέρεται συγκεκριμένα στο σκάνδαλο που αποκαλύφθηκε με το ΚΕΘΕΑ στη Φυλακή Διαβατών Θεσσαλονίκης: «Υπήρχε εκφοβισμός και πολλές φορές η μη συνέχιση της συνεργασίας στελεχών που αποκάλυψαν το σκάνδαλο στις φυλακές και γενικά το γεγονός ότι όποιος/α ήταν αντίθετος/η στις βουλήσεις της διοίκησης και της ηγετικής ομάδας έπεφτε σε δυσμένεια».

Ο κ. Ζαφειρίδης καταθέτει, εκτός από τις «βαριές διαγνώσεις» του για την κατάσταση του ΚΕΘΕΑ και σημαντικές προτάσεις: την άμεση αποσυγκέντρωση και αποκέντρωση του ΚΕΘΕΑ. «Είναι η μοναδική λύση στα σημερινά και μελλοντικά του προβλήματα. Και είναι η ίδια πρόταση που είχα κάνει το 1993-1994» αναφέρει. «Για το σκοπό αυτό, θα πρέπει με νομοθετικές πρωτοβουλίες του Υπουργείου Υγείας να δημιουργηθούν μικρά ΚΕΘΕΑ ανά διοικητική περιφέρεια, ενώ ταυτόχρονα να ληφθεί μέριμνα για τον εκδημοκρατισμό της λειτουργίας τους. Εάν το αυτοδιοίκητο με τη σημερινή του μορφή μεταφερθεί και στα μικρά ανά περιφέρεια ΚΕΘΕΑ, πιστεύω ότι τα ίδια εκφυλιστικά φαινόμενα θα αναπαραχθούν, σε μικρό βαθμό. Για αυτό το λόγο, κάνω έκκληση προς την επιτροπή σας και προς τον Υπουργό να υιοθετήσει αυτές τις απόψεις και να δώσει τις ανάλογες εντολές στο νεοδιορισμένο ΔΣ» καταλήγει ο ιδρυτής του ΚΕΘΕΑ.