Κτήμα Νάσιουτζικ: H μάχη συνεχίζεται

To Kτήμα Νάσιουτζικ που σήμερα απειλείται με ερήμωση αποτέλεσε επί σχεδόν 3 δεκαετίες σημείο αναφοράς του εγχώριου κοσμοπολιτισμού. Κάποτε ο ιδρυτής του, Γιώργος Νάσιουτζικ, δεξιωνόταν την πολιτική και επιχειρηματική ελίτ, από τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι έως τον Μάικλ Δουκάκη. Και πολύ συχνά σταρ όπως η Μόνικα Μπελούτσι και πλήθος VIP, αλλοδαπών και Ελλήνων. Ο Αριστοτέλης Ωνάσης, η Μαρία Κάλλας, ο Αλέξανδρος Ιόλας, το ζεύγος Βαρδή και Μαριάννας Βαρδινογιάννη είναι μερικοί μόνο από τους φίλους του -και τακτικούς φιλοξενούμενους- του Γιώργου Νάσιουτζικ.

Στο κτήμα του, όταν αυτό άρχισε να λειτουργεί και ως χώρος εκδηλώσεων, οι γάμοι διασήμων εναλλάσσονταν με μνημειώδη πάρτυ - μασκέ και μη. Τη μοναδική αίσθηση μιας όασης ευγενούς πολυτέλειας εκτιμούσαν και επιθυμούσαν να διατηρήσουν για ολόκληρο τον έγγαμο βίο τους όσοι επέλεγαν το Κτήμα Νάσιουτζικ για τη γαμήλια δεξίωσή τους. Και αυτοί δεν ήταν ούτε λίγοι ούτε άσημοι. Μεταξύ πολλών άλλων, εκεί πέρασαν τις πρώτες τους ώρες ως έγγαμοι ο Βασίλης Σπανούλης με την Ολυμπία Χοψονίδου, ο Παναγιώτης Αγγελόπουλος με την Ελευθερία Κούκου, ο Ντέμης Νικολαΐδης και η Δέσποινα Βανδή κ.ά. Επίσης, το 2004 διοργανώθηκε το συνέδριο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, όπου παρέστησαν ηγέτες και εκπρόσωποι από 32 χώρες.

Το Κτήμα Νάσιουτζικ δεν ήταν ποτέ απλώς ένας χώρος διοργάνωσης κοινωνικών εκδηλώσεων, πάρτυ κ.λπ. Ο ιδρυτής του, ο αποβιώσας από τον Αύγουστο του 2013 Γιώργος Νάσιουτζικ, είχε ένα ευρύτερο όραμα με σαφή κοινωφελή χαρακτήρα. Το φανταζόταν ως μουσείο, χώρο πολιτισμού, θύλακα μιας εκδοχής της κοινωνικής και ιδιωτικής ζωής ανώτερης ποιότητας και αισθητικής. Γι’ αυτό άλλωστε και θεώρησε το Μουσείο Μπενάκη τον ιδανικό συνεχιστή των προσπαθειών του. Το κτήμα ήταν έργο ζωής για τον Γιώργο Νάσιουτζικ.

Οπως όμως ισχυρίζεται ο Νίκος Νάσιουτζικ, αγαπημένος ανιψιός και στενός συνεργάτης του δημιουργού του κτήματος, το Μουσείο Μπενάκη αποδείχθηκε ανάξιος κληρονόμος. Οι υπεύθυνοι εκ μέρους του μουσείου ουδέποτε ενδιαφέρθηκαν σοβαρά για την αξιοποίηση των εγκαταστάσεων και των πολύτιμων ιστορικών κειμηλίων που άφησε ο Γιώργος Νάσιουτζικ. Ακούγεται οξύμωρο, αλλά το Μουσείο Μπενάκη, ένας από τους πιο σημαντικούς οργανισμούς διαφύλαξης της πολιτιστικής παράδοσης που διαθέτει η Ελλάδα, παραμέλησε και εγκατέλειψε στην τύχη του το Κτήμα Νάσιουτζικ. Το αποτέλεσμα είναι η ρημαγμένη, θλιβερή όψη του σήμερα και η εκτεταμένη καταστροφή σε κτίρια και αντικείμενα. Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο δεν λειτουργεί ως χώρος εκδηλώσεων. Είναι κλειστό και φυλάσσεται περιστασιακά και πλημμελώς - άρα στην πράξη είναι ευάλωτο σε κάθε είδους εισβολή. Η παροχή νερού και η ηλεκτροδότηση έχουν διακοπεί. Είναι άγνωστο το πού έχουν καταλήξει πίνακες ζωγραφικής, οι εικόνες κ.λπ.

Η σιωπή του Μουσείου

Το Κτήμα Νάσιουτζικ υπήρξε το πρώτο από τα δεκάδες που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα, ιδιαίτερα τη δεκαετία του ’90, και προσπάθησαν να αποσπάσουν μερίδιο από την κερδοφορία, κυρίως όμως τη δόξα και τη λάμψη του αυθεντικού. Δυστυχώς, όμως, σε πλήρη αντίθεση με την περίοδο της επιτυχίας και της ευημερίας του, σήμερα έχει παραμεληθεί πλήρως. Γι’ αυτή την παραμέληση υπάρχουν, φυσικά, αίτια και υπεύθυνοι - όπως και μια νομική διαμάχη. Πολύ σχηματικά, ο Νίκος Νάσιουτζικ, υπό την ιδιότητά του ως ηθικού κληρονόμου και στενού συνεργάτη του θείου του Γιώργου Νάσιουτζικ, καταφέρεται με επανειλημμένα εξώδικα εναντίον του Μουσείου Μπενάκη. Σύμφωνα με το θέλημα και τη διαθήκη του Γιώργου Νάσιουτζικ, στην ιδιοκτησία του μουσείου πέρασε το κτήμα με το σύνολο των πολύτιμων αντικειμένων. Ωστόσο, το Μουσείο Μπενάκη κατηγορείται ότι δεν επέδειξε το απαιτούμενο ενδιαφέρον. Οι υπεύθυνοι προσπάθησαν να εκμισθώσουν το Κτήμα Νάσιουτζικ σε ιδιώτες και με κάθε τρόπο να το «ξεφορτωθούν». Αυτή είναι εν περιλήψει η άποψη του Νίκου Νάσιουτζικ. Οσο για την άποψη του Μουσείου Μπενάκη, αυτή μάλλον θα μείνει άγνωστη, εφόσον η νομική εκπρόσωπός του, ως η κατεξοχήν αρμόδια, δεν ανταποκρίθηκε στο αίτημα του «ΘΕΜΑτος» να παρουσιάσει το ζήτημα από την πλευρά του Μουσείου.

Μία από τις πολυάριθμες καταγγελίες του Νίκου Νάσιουτζικ είναι ότι τον εξεδίωξαν από το γραφείο του και του απαγόρευσαν να ασκεί τα καθήκοντά του ως διευθυντή του κτήματος, ενώ η απομάκρυνσή του έγινε «με κατάφωρη παραβίαση της διαθήκης του θείου του», καθώς, όπως λέει, χρησιμοποιήθηκαν ακόμη και αλυσίδες με λουκέτα ώστε να διασφαλιστεί πλήρως η απαγόρευση εισόδου.

Σε άλλο σημείο του εξωδίκου του, ο Νίκος Νάσιουτζικ αναφέρει ότι οι διαχειριστές έθεσαν το προσωπικό του κτήματος σε καθεστώς εκ περιτροπής εργασίας επί 9 μήνες. Αυτό όμως το έκαναν κατά παράβαση του νόμου και της ηθικής, εφόσον δεν κατέβαλαν στους εργαζομένους ούτε καν τις μειωμένες αποδοχές που δικαιούνταν. Κατά την άποψη του Νίκου Νάσιουτζικ, η συνέπεια της συμπεριφοράς του Μουσείου Μπενάκη και των εντεταλμένων του διαχειριστών ήταν ότι, από 14.300 άτομα το 2013, η κίνηση έπεσε στα 7.000 άτομα για όλο τον χρόνο. Γενικώς, σκιαγραφείται η εικόνα ενός διαχειριστικού μηχανισμού ο οποίος, στην καλύτερη περίπτωση, υπήρξε αναποτελεσματικός και, στη χειρότερη, φαύλος. Κι αυτή είναι απλώς η μία όψη. Διότι στους κόλπους της διαχειρίστριας εταιρείας ξέσπασε μια σφοδρή -αν και κάπως κωμικοτραγική- εσωτερική διαμάχη. Οι συνέταιροι αντάλλαξαν απειλές, ήρθαν στα χέρια, πέρασαν από το Αστυνομικό Τμήμα και αλληλομηνύθηκαν.

Παραβίαση διαθήκης

Η εμπλοκή του Μουσείου Μπενάκη υποδεικνύει από μόνη της την ιδιαιτερότητα και την αξία του Κτήματος Νάσιουτζικ. Το μυστικό συστατικό της συνταγής του κτήματος ήταν η ίδια του η ιστορία και βέβαια το όραμα του ιδρυτή του. Κοσμοπολίτης και παθιασμένος εραστής της τέχνης, ο Γιώργος Νάσιουτζικ αρχικά θέλησε να δημιουργήσει ένα ιδιωτικό μουσείο, στους χώρους τους οποίους ο ίδιος σχεδίασε και φρόντισε να οικοδομηθούν χωρίς την παραμικρή απόκλιση ή υποχώρηση από τις ιδεώδεις προδιαγραφές όπως εκείνος τις αντιλαμβανόταν. Εκεί λοιπόν εξέθεσε τον θησαυρό του: εκατοντάδες αντικείμενα από διάφορες ιστορικές περιόδους και καλλιτεχνικά ρεύματα, με ιδιαίτερη αδυναμία σε όσα σχετίζονται με τη βυζαντινή τέχνη, που φιλοξενούνταν και προστατεύονταν στις κτιριακές εγκαταστάσεις του Κτήματος Νάσιουτζικ στα Σπάτα.

Δευτερευόντως, λοιπόν, και μάλλον κατά σύμπτωση, το κτήμα άρχισε να λειτουργεί ως χώρος διοργάνωσης εκδηλώσεων, δεξιώσεων, πάρτυ και συνεστιάσεων - αλλά και συνεδρίων, με παρούσα ενίοτε την αφρόκρεμα της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής. Μέσα σε 45 καταπράσινα στρέμματα, σε πέτρινα κτίσματα φτιαγμένα με την παραδοσιακή μαστοριά, ο Γιώργιος Νάσιουτζικ οικοδόμησε στην ουσία ένα όνειρο. Το οποίο, όπως ήταν φυσικό, γοήτευε και μαγνήτιζε οποιονδήποτε είχε την τύχη να το περιεργαστεί από κοντά ως επισκέπτης.

Το τελευταίο (καθώς έχουν προηγηθεί κι άλλα) εξώδικο του Νίκου Νάσιουτζικ απευθύνεται κατά του υπουργού Οικονομικών προσωπικά αλλά και της Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας Περιουσίας και Κοινωφελών Περιουσιών του υπουργείου Οικονομικών. Κι αυτό δεν στερείται ουσίας. Αντιθέτως, όπως καταγγέλλει ο ίδιος, το Μουσείο Μπενάκη τον εξεδίωξε παρά την αποδεδειγμένα επιτυχημένη θητεία του ως διευθυντή επί τουλάχιστον 15 χρόνια. Με τέτοιου είδους επιλογές, ισχυρίζεται ο Νίκος Νάσιουτζικ, το Μουσείο Μπενάκη ουσιαστικά καταδίκασε σε πτώχευση το Κτήμα Νάσιουτζικ, μια επιχείρηση με εξαίρετη φήμη και αξία περί τα 10 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, οι διατάξεις του νόμου για τα κληροδοτήματα (ν. 4182/2013, άρθρο 10), μεταξύ άλλων, ορίζουν ότι «περιουσίες που καταλείπονται υπέρ κοινωφελών σκοπών αξιοποιούνται κατά τον τρόπο που όρισε ο διαθέτης ή δωρητής. Απαγορεύεται η μεταβολή τόσο των παραπάνω κοινωφελών σκοπών όσο και του τρόπου και των όρων διαχείρισης της περιουσίας, καθώς και των ορισμών για τον τρόπο διοίκησής της». Η τελευταία επιθυμία του Γιώργου Νάσιουτζικ ήταν η, τρόπον τινά, ενοποίηση του κτήματος με το Μουσείο Μπενάκη «προκειμένου να λειτουργήσει πτέρυγα του Μουσείου Μπενάκη που θα περιλαμβάνει την έκθεση του Μουσείου Nάσιουτζικ με ιδιαίτερη προβολή της υφιστάμενης συλλογής του και περαιτέρω εκμετάλλευση της υπάρχουσας και λειτουργούσας επιχείρησης με τις δραστηριότητες που λειτουργούν συνολικά στο κτήμα Νάσιουτζικ. Στην επιχείρηση λειτουργίας του κτήματος τη διεύθυνση αυτής θα έχει ο Νικόλαος Νάσιουτζικ», έγραφε ο δημιουργός του. Και το τελευταίο που επιθυμούσε θα ήταν να δει το καμάρι του, το αγαπημένο και τόσο επιτυχημένο Κτήμα Νάσιουτζικ να ρημάζει και να ναυαγεί σε μια αδιαφορία η οποία τελεί υπό την αιγίδα ενός οργανισμού με το κύρος του Μουσείου Μπενάκη.