Ανεμογεννήτριες στην Τήνο: Να συνδυαστεί η επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων με την πλήρη προστασία του νησιού

Με αφορμή την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στο νησί της Τήνου αλλά και σε άλλα νησιά των Κυκλάδων, ο εκδότης της εφημερίδας «Το Ποντίκι» Αντώνης Δελλατόλας απευθύνει ανοικτή επιστολή στον πρωθυπουργό, με την οποία τον καλεί να παρέμβει έτσι ώστε και οι εθνικοί περιβαλλοντικοί στόχοι να επιτευχθούν, αλλά και το νησί να προστατευτεί.

Η επιστολή έχει ως εξής:


«Αξιότιμε Κύριε Πρωθυπουργέ

Η Τήνος, το γραφικό νησί των Κυκλάδων με το ισχυρό πολιτισμικό αποτύπωμα και την έντονη οικονομική δραστηριότητα, το οποίο και εσείς συχνά τιμάτε με την παρουσία σας, έχει εσχάτως αναστατωθεί.

Δυστυχώς τόσο η οικονομική ζωή όσο και η εικόνα του νησιού – στοιχείο ενισχυτικό του ιδιαίτερου χαρακτήρα και της οικονομικής του δραστηριότητας – απειλούνται από τον τρόπο με τον οποίο έχει σχεδιαστεί η ανάπτυξη ανεμογεννητριών στην επιφάνειά του.

Προφανώς οι κάτοικοι της Τήνου δεν είναι αντίθετοι στην προσπάθεια της χώρας να συμβάλει στην ανάπτυξη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, που θα υπηρετήσει την προσαρμογή της χώρας στους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, τους οποίους η κυβέρνησή σας είναι αποφασισμένη να επιτύχει.

Ωστόσο δικαίως θεωρούν ότι ο τρόπος με τον οποίο έχει επιλεγεί να συμβάλει η Τήνος στην επίτευξη του εθνικού στόχου αποβαίνει ιδιαίτερα βλαπτικός για την τοπική οικονομία, αλλοιώνει την (πολύτιμη για την τουριστική και πολιτισμική της ταυτότητα) φυσιογνωμία της και δημιουργεί περιβαλλοντικούς κινδύνους που ενδέχεται να φτάσουν έως την ερημοποίηση μεγάλου μέρους ενός νησιού που χαρακτηρίζεται από το ιδιαίτερα μεγάλο πλήθος των κατοικημένων χωριών του.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι τόσο ο Δήμος όσο και η Περιφέρεια ομονοούν με τους πολίτες της Τήνου στην προσπάθεια αποφυγής μιας δραματικής υποβάθμισης του νησιού. Είναι δε ενδεικτική των διαθέσεων της τοπικής κοινωνίας η πρόταση του δημάρχου Γιάννη Σιώτου ακόμη και για διεξαγωγή τοπικού δημοψηφίσματος.

Όπως προσφάτως έχει τονίσει εμφατικά ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκου, «σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο δεν υπάρχει κάποια προστασία των νησιών και κάποιοι όροι που να προστατεύουν τη φυσιογνωμία τους, ώστε να μην συντελεστούν η ερημοποίηση και η αλλοίωσή τους τόσο από τα αιολικά πάρκα όσο και από τα υπερμεγέθη συνοδά έργα οδοποιίας».

Αυτό οφείλεται στο ότι «τα αιολικά πάρκα στα νησιά μας είναι, στις περισσότερες των περιπτώσεων, βιομηχανικά αιολικά πάρκα με γεννήτριες ύψους 100, 120, 140, 150 μέτρων και με διάμετρο έλικα 40, 50, 60 μέτρων».

Κατά συνέπεια, όπως έχει γλαφυρά περιγράψει η πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Αναστασία Δεληγιάννη - Άσπρου, «τα μπετά που επιχειρείται να πέσουν για τις βάσεις των ανεμογεννητριών στο αιολικό πάρκο στα Πράσσα - Πολέμου Κάμπος στη νήσο Τήνο είναι όσα μιας πενταώροφης πολυκατοικίας. Μπορείτε να καταλάβετε τι συμβαίνει και τι θα συμβεί. Πριν μιλήσαμε, στο θέμα των δασικών, για δήμευση περιουσιών. Τώρα μπορώ να πω ότι μιλάμε για δήμευση νησιών».

Κύριε Πρόεδρε, προκειμένου να έχετε μια πλήρη εικόνα του ισχύοντος σχεδιασμού, παραθέτω τα ακόλουθα στοιχεία:

Η έκταση της Τήνου είναι 197 τετραγωνικά χιλιόμετρα και ο συντελεστής βάσει του οποίου υπολογίζεται ο αριθμός των ανεμογεννητριών που μπορούν να τοποθετηθούν σε κάθε περιοχή είναι για τα νησιά 0,53. Αυτό σημαίνει ότι, με τον ισχύοντα συντελεστή, η φέρουσα ικανότητα της Τήνου υπολογίζεται σε 103 ανεμογεννήτριες. Συγκεκριμένα:

► 73 για τον πρώην Δήμο Εξωμβούργου.

► 18 για την πρώην Κοινότητα Πανόρμου.

► 11 για τον πρώην Δήμο Τήνου.

Δεδομένου ότι οι εργασίες εγκατάστασης μπορούν να αρχίσουν μόνο αφού εκδοθεί η άδεια εγκατάστασης, αυτή τη στιγμή μόνο οι 3 ανεμογεννήτριες στα Πράσσα έχουν άδεια εγκατάστασης και μπορούν να τοποθετηθούν. Συνεπώς θεωρώ ότι υπάρχει ακόμη χρόνος ώστε να επανεξεταστεί η έως τώρα ισχύουσα πολιτική και, κυρίως, να μειωθεί δραστικά ο συντελεστής 0,53 για τα κατοικημένα νησιά. Η μείωση αυτή είναι επιβεβλημένη για τους παρακάτω λόγους:

1. Τα νησιά αποτελούν το κύριο τουριστικό προϊόν της Ελλάδας και η υποβάθμιση που θα προκαλέσουν οι ανεμογεννήτριες στο τοπίο θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στον τουρισμό, με αποτέλεσμα η ζημιά να αποβεί πολύ μεγαλύτερη από το προσδοκώμενο όφελος.

2. Ειδικά μικρά νησιά, που ζουν και υπάρχουν μόνο από τον τουρισμό (π.χ. Αστυπάλαια, Φολέγανδρος κ.λπ.) και έχουν χαρακτήρα νησιού για ήρεμες διακοπές, θα χάσουν εντελώς τον χαρακτήρα τους και τα επόμενα χρόνια θα ερημώσουν και θα μετατραπούν σε βιομηχανικές βραχονησίδες που θα κατοικούνται μόνο από φύλακες - επισκευαστές ανεμογεννητριών.

3. Στα νησιά υπάρχει λειψυδρία, με αποτέλεσμα η υγρασία να είναι πολύτιμη, αφού αποτελεί τη βασική αιτία ύπαρξης της χλωρίδας και της πανίδας. Οι ανεμογεννήτριες στεγνώνουν την ατμόσφαιρα (ανεμιστήρες) πάνω από το έδαφος, με καταστροφικές συνέπειες για το περιβάλλον.

Κύριε πρόεδρε, ενδεικτικό των ενδεχόμενων κινδύνων είναι το γεγονός ότι τις προηγούμενες ημέρες στη νότια Εύβοια, στην περιοχή Κατσαρώνι του Δήμου Καρύστου, εξαιτίας θυελλωδών ανέμων ταχύτητας 160 χιλιομέτρων, έσπασαν και κατέρρευσαν θηριώδεις ανεμογεννήτριες. Τις ίδιες ημέρες στην Τήνο έπνεαν επίσης θυελλώδεις άνεμοι ταχύτητας 145 χιλιομέτρων. Ο καθένας μπορεί να φανταστεί τι κινδύνους θα δημιουργούσε η παρουσία ενός πλήθους υπερμεγέθων ανεμογεννητριών δίπλα σε κατοικημένες περιοχές του νησιού.

► Προτεινόμενη λύση: Θα μπορούσε σε κάθε νησί να μπαίνουν όσες ανεμογεννήτριες θα παράγουν την ενέργεια που είναι απαραίτητη για την κάλυψη των ενεργειακών του αναγκών. Έτσι θα μπορούσε να εμπεδωθεί το αίσθημα δικαιοσύνης, καθώς τα νησιά δεν θα επιβαρύνουν την υπόλοιπη Ελλάδα.

Απολύτως απαραίτητο θα ήταν να μειωθεί το επιτρεπόμενο ύψος των ανεμογεννητριών. Είναι εύλογο ότι, εφόσον τα Χωροταξικά των νησιών απαγορεύουν την κατασκευή ισόγειων πέτρινων κατοικιών όταν η οροφή τους περνά το ύψος της κορυφογραμμής, δεν μπορεί να επιτρέπεται να τοποθετούνται ανεμογεννήτριες πάνω στην κορυφογραμμή ύψους 140 μέτρων.

► Προτεινόμενη λύση: Θα μπορούσε να υπάρξει μία κλιμάκωση του ύψους ανάλογα με το μέγεθος του νησιού και το σημείο όπου τοποθετείται η ανεμογεννήτρια, αλλά να μην ξεπερνάει πολύ αυτήν που ήδη υφίσταται (40 μέτρα).

4. Είναι απολύτως επιβεβλημένο να γίνουν Ειδικά Χωροταξικά σε κάθε νησί.

Κύριε πρόεδρε, με το υπάρχον νομικό πλαίσιο ανεμογεννήτριες μπορούν να τοποθετηθούν παντού – και σε περιοχές Natura και σε αιγιαλούς – χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες κάθε τόπου. Μπαίνουν, κυριολεκτικά, όπου βολεύει τον εκάστοτε επενδυτή μέχρι να εξαντληθεί η φέρουσα ικανότητα κάθε νησιού. Η δε τοπική κοινωνία (Δήμοι - Περιφέρεια) δεν έχει καμία συμμετοχή στις αποφάσεις για τις περιοχές όπου τοποθετούνται. Αποφασίζει, στην ουσία, μόνος ο επενδυτής πού θέλει να τις εγκαταστήσει.

Για την εγκατάσταση κάθε ανεμογεννήτριας απαιτούνται και συνοδά έργα: μεγάλοι δρόμοι ώστε να μπορούν να μεταφερθούν αυτές οι τεράστιες ανεμογεννήτριες, καθώς και δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ για να συνδεθούν.

► Προτεινόμενη λύση: Οι ανεμογεννήτριες θα μπορούν να τοποθετηθούν συγκεντρωμένες σε συγκεκριμένες περιοχές, ώστε η περιβαλλοντική και αισθητική επιβάρυνση να είναι μικρότερη, καθώς και η περιοχή των συνοδών έργων θα είναι μικρότερη.

Οι περιοχές αυτές θα πρέπει να υποδειχθούν από τους δήμους, οι οποίοι άλλωστε έχουν κάθε λόγο και συμφέρον να συμβάλουν στην επίτευξη των εθνικών στόχων προστατεύοντας παράλληλα την πολιτισμική και περιβαλλοντική ταυτότητα των νησιών και τα οικονομικά συμφέροντα των κατοίκων τους.

Ας δώσει συνεπώς το κράτος προθεσμία στους δήμους να προσφέρουν όσο χώρο θα χρειαστεί για να υποδεχτεί τον αριθμό των ανεμογεννητριών που θα αποφασιστεί να τοποθετηθούν. Η όποια καθυστέρηση προκύψει θα είναι καταφανώς μικρότερη από τις καθυστερήσεις που θα υπάρξουν από τις συνεχώς αυξανόμενες αντιδράσεις, οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις ίσως φτάσουν έως την έμπρακτη ακύρωση της τοποθέτησης των ανεμογεννητριών.

Οι ανεμογεννήτριες που έχουν άδεια εγκατάστασης θα μπορούσαν να τοποθετηθούν (συνέχεια της διοίκησης), αλλά μόνον αυτές. Συγκεκριμένα ο Δήμος Τήνου έχει και 1.200 περίπου στρέμματα στο Στενό. Θα μπορούσε ίσως να τα νοικιάσει και να έχει και ένα σταθερό εισόδημα από αυτό ή να κάνει και εκείνος ένα αιολικό πάρκο.

Κύριε πρόεδρε, οι κάτοικοι της Τήνου δεν «πετάνε τη σκούφια τους» για ακτιβισμούς, παρά μόνο όταν αντιλαμβάνονται πως απειλούνται οι ίδιοι, η ομαλή οικονομική ζωή, το περιβάλλον και το ίδιο το νησί τους. Ο ακτιβισμός είναι το έσχατο μέσον για να υπερασπιστούν την ύπαρξή τους.

Επιπλέον από την πείρα σας γνωρίζετε ότι καμιά επιχειρηματική δραστηριότητα δεν ευημερεί αν δεν αγκαλιαστεί από την τοπική κοινωνία. Πόσο μάλλον όταν αποβαίνει ιδιαίτερα βλαπτική για τους άμεσα ενδιαφερόμενους. Ειδικότερα καμιά επιχειρηματική δραστηριότητα και καμιά πολιτική επιλογή στα νησιά μας δεν μπορεί να σταθεί εάν δεν ασκείται με μέτρο και με τρόπο που να μην είναι καταστρεπτικός για το τοπίο, τους παραδοσιακούς οικισμούς μας, την ξερολιθιά και τις κορυφογραμμές μας.

Επομένως, επειδή υπάρχει ακόμη χρόνος για να συνδυαστεί η επίτευξη των εθνικών περιβαλλοντικών στόχων με την πλήρη προστασία της Τήνου και των κατοίκων της, θεωρώ ότι μια δική σας πρωτοβουλία θα μπορούσε να άρει το αδιέξοδο, το οποίο απειλεί πλέον ανοιχτά με κρίση.

Θα πρέπει δηλαδή να υπάρξει αναστολή εργασιών και αδειοδοτήσεων για τα αιολικά πάρκα μέχρι να υπάρξει κάποιο Χωροταξικό Σχέδιο- ο Δήμος Τήνου είναι διατεθειμένος να υποβάλει σχετικές προτάσεις- με το οποίο να καθορίζονται οι όροι για το πού θα μπορούν να εγκατασταθούν αιολικά πάρκα με όρους βιωσιμότητας του νησιού.

Οι κάτοικοι της Τήνου, προσβλέπουν στην άμεση ανταπόκριση και στις πρωτοβουλίες σας, ώστε να μην συντελεστεί μια περιβαλλοντική και οικονομική καταστροφή στο νησί μας.

Μετά τιμής

Αντώνης Δελλατόλας

Εκδότης της εφημερίδας «Το Ποντίκι»