Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου: Στα «τυφλά» ασθενείς και επαγγελματίες υγείας

Με δραματικά κενά, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται από την πολιτεία, τους επιστημονικούς φορείς και τους συλλόγους ασθενών, θα εορτασθεί για μια ακόμη φορά η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου – έχει οριστεί η 4η Φεβρουαρίου κάθε έτους- στη χώρα μας.

Οι ελλείψεις σε ιατρικά μηχανήματα, όπως οι γραμμικοί επιταχυντές και τα κοβάλτια, η ανακουφιστική φροντίδα των ασθενών, εντός αλλά κυρίως εκτός νοσοκομείων, οι ελλείψεις σε φάρμακα χαμηλού κόστους, αποτελούν προβλήματα που δυσχεραίνουν πολύ την καθημερινότητα των ασθενών στην Ελλάδα.

Ωστόσο, όλα αυτά θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και ως «μεταστάσεις» του πάσχοντος οργανισμού, εν προκειμένω του συστήματος υγείας στη χώρα μας, αν χρησιμοποιούνταν η ιατρική ορολογία, καθώς η «ογκογόνος» εστία είναι συγκεκριμένη και γνωστή: δεν υπάρχει Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Καρκίνο, και από αυτό αρχίζουν αλλά και καταλήγουν τα προβλήματα και οι παθογένειες.

«Η χώρα μας ανήκει στη μειονότητα των Ευρωπαϊκών χωρών που δεν έχουν ανανεώσει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Καρκίνο τα τελευταία πέντε χρόνια, ενώ θεσμοθετήθηκε από την πολιτεία το Εθνικό Ινστιτούτο Νεοπλασιών που θα είχε και συμβουλευτικό ρόλο στη διαμόρφωση ενός τέτοιου σχεδίου, ωστόσο δεν έχει λειτουργήσει για αδιευκρίνιστους λόγους. Έτσι πορευόμαστε στα τυφλά δίχως οραματικό σχεδιασμό για τον καρκίνο» ανέφερε ο πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος (ΕΟΠΕ), κ. Ιωάννης Μπουκοβίνας, στο πλαίσιο συνέντευξης τύπου με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου. «Στην Ελλάδα παραμένουμε παρατηρητές στις κοσμογονικές εξελίξεις που συντελούνται στην αντιμετώπιση του καρκίνου, με την προσωποποιημένη φροντίδα από το screening έως τη μακρόχρονη παρακολούθηση, την τεχνητή νοημοσύνη, τη διαχείριση δεδομένων μεγάλου όγκου, τα μητρώα ασθενών, τα στοιχεία που συλλέγονται από την υλοποίηση των διαγνωστικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων, κα» συμπλήρωσε ο κ. Μπουκοβίνας.

Βάσει των εκτιμήσεων – καθώς στοιχεία συγκεκριμένα δεν υπάρχουν- στην Ελλάδα ο καρκίνος ευθύνεται για το 27% των συνολικών θανάτων και για το 38% των θανάτων πριν το 65ο έτος της ηλικίας, ενώ περίπου 1 εκατ. άνθρωποι με καρκίνο που δεν καταλήγουν, χρειάζονται συνεχιζόμενη ιατρική, συναισθηματική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη.

«Οι ασθενείς στη χώρα μας περιμένουν να δουν μία άλλη προοπτική, αυτήν της έγκαιρης διάγνωσης, της γρήγορης παραπομπής σε ειδικό, τη γενίκευση χρήσης των βιοδεικτών, την έγκαιρη πρόσβαση σε νέες θεραπείες, την επανένταξη στην κανονικότητα, τη δημιουργία αρχείου καταγραφής νεοπλασιών, τη δημιουργία μητρώων, την αξιολόγηση των υπαρχουσών δομών, την παρακολούθηση της προόδου των στόχων που τέθηκαν από την Πολιτεία. Αυτά δεν μπορούν να γίνουν αποσπασματικά αλλά μόνον κάτω από τον συντονιστικό ρόλο ενός οργάνου σαν το ΕΙΝΕ, με μία σφικτή δομή και με ευελιξία κινήσεων» τόνισε ο πρόεδρος της ΕΟΠΕ.

Σωτήριες παρεμβάσεις κόστους 35 εκατ. ευρώ

Τις σημαντικές προτάσεις που έχουν γίνει ήδη από το 2019 στις ηγεσίες του υπουργείου Υγείας παρέθεσε ο αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας (ΕΕΑΟ), κ. Γεώργιος Πισσάκας, τονίζοντας πως θα μπορούσαν να αλλάξουν δραστικά τη δύσκολη καθημερινότητα των καρκινοπαθών αλλά και των επαγγελματιών υγείας που επωμίζονται την ευθύνη για την παρακολούθηση και τη φροντίδα τους. Ο κ. Πισσάκας ανέφερε ότι η ολοκλήρωση του χάρτη της ακτινοθεραπείας στην Ελλάδα απαιτεί την αντικατάσταση του παλαιού εξοπλισμού, συγκεκριμένα 7 γραμμικών επιταχυντών και 4 μηχανημάτων κοβαλτίου. Επίσης, τη δημιουργία τουλάχιστον 2 νέων Κέντρων ακτινοθεραπείας στο σύστημα υγείας, με ζητούμενο κάτι που δεν είναι καθόλου αυτονόητο στην Ελλάδα: τον περιορισμό των εκατοντάδων χιλιομέτρων που διανύουν οι ογκολογικοί ασθενείς προκειμένου να έχουν πρόσβαση στη θεραπεία τους από όλη τη χώρα μέχρι να προσεγγίσουν τα ελάχιστα αντικαρκινικά νοσοκομεία και τις κλινικές των γενικών νοσοκομείων. Στόχος είναι να δημιουργηθούν τουλάχιστον 2 κέντρα άμεσα ώστε να μην χρειάζεται να ασθενείς να διανύουν περισσότερα από 100 χιλιόμετρα. Η δαπάνη για τη δημιουργία 2 κέντρων και για την αντικατάσταση του προαναφερθέντος ιατρικού εξοπλισμού εκτιμάται σε περίπου 35 εκατ. ευρώ, ωστόσο το όφελος για τους ασθενείς, τις οικογένειές τους και το σύστημα υγείας είναι ανεκτίμητο.

Ο κ. Πισσάκας υπενθύμισε πως δεν έχει λειτουργήσει το απογευματινό ωράριο των ακτινοθεραπευτικών κέντρων, για το οποίο είχαν ζητήσει μερικές δεκάδες επικουρικό προσωπικό, ώστε να αποσυμφορηθούν οι λίστες αναμονής για ακτινοθεραπεία. Σύμφωνα με τον ίδιο, στα νοσοκομεία της Αττικής ο χρόνος αναμονής για ακτινοθεραπεία είναι περίπου 3 μήνες.

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο κ. Πισσάκας και στην ανύπαρκτη ανακουφιστική φροντίδας: «Δυστυχώς στην πατρίδα μας δεν έχει βρει ακόμη την σημαντική θέση που οφείλει να έχει στην αντιμετώπιση των ασθενών με καρκίνο, με αποτέλεσμα ο ασθενής, στην πιο δύσκολη φάση της πορείας της νόσου να βρίσκεται μόνος -αυτός και η οικογένειά του- παλεύοντας για λίγη αξιοπρέπεια».

Αναφερόμενη στην ανακουφιστική φροντίδα που στοχεύει στην διαχείριση των παρενεργειών και των ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων του καρκίνου και της θεραπείας του, η Γενική Γραμματέας της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος, κ. Σοφία Αγγελάκη τόνισε ότι: «αποτελεί και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα αναπόσπαστο μέρος ενός ολοκληρωμένου εθνικού σχεδίου για τον καρκίνο». Σύμφωνα με την μελέτη σκοπιμότητας για την ανακουφιστική φροντίδα στην Ελλάδα, 120.000 έως 135.000 ασθενείς και οι οικογένειές τους χρειάζονται σχετικές υπηρεσίες ετησίως ενώ περισσότεροι από το 95% αυτών θα μπορούσαν να λαμβάνουν φροντίδα στο περιβάλλον του σπιτιού τους. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, περίπου 37% των αναγκών Ανακουφιστικής Φροντίδας αφορά καρκινοπαθείς.

Πορεία στα τυφλά για ογκολογικούς ασθενείς αλλά και επαγγελματίες υγείας

Στην Ελλάδα η ανακουφιστική φροντίδα δεν έχει θεσμοθετηθεί σαν ιατρική εξειδίκευση. Στο ΚΕΣΥ έχουν ήδη κατατεθεί οι προτάσεις ειδικής 14μελούς επιτροπής για την εκπαίδευση στην ακτινοθεραπευτική ογκολογία όπου αναφέρεται σαν επιλογή από τον εκπαιδευόμενο για εξειδίκευση στο πλαίσιο της ειδικότητας. «Θεωρούμε σκόπιμη την ολιστική αντιμετώπιση των καρκινοπαθών στο πλαίσιο της ανακουφιστικής φροντίδας, η οποία πρέπει να απελευθερωθεί από την νοσοκομειακή περίθαλψη και να αναπτυχθεί σε φροντίδα κατ’ οίκον. Αυτό θα είχε σαν συνέπεια την αποδέσμευση της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας περίθαλψης στα Νοσοκομεία της χώρας μας, με την προϋπόθεση ότι θα αναπτυχθεί σχετική ιατρική εξειδίκευση» ανέφερε ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας κ. Βασίλειος Κουλουλίας.

Η κ. Καίτη Αποστολίδου, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας Ασθενών με Καρκίνο – ECPC-European Cancer Patient Coalition, και Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου-ΕΛΛΟΚ στην ομιλία της ζήτησε από την ηγεσία του υπουργείου Υγείας «να επενδύσει τόσο στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Καρκίνο όσο και στο ΕΙΝΕ-Εθνικό Ινστιτούτο Νεοπλασιών και το ΕΔΙΑΟ-Εθνικό Δίκτυο Ιατρικής Ακριβείας στην Ογκολογία, καθώς αποτελούν πολύ σημαντική βάση για τον έλεγχο του καρκίνου».

Από την πλευρά του, ο κ. Ιωάννης Καραϊτιανός, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ογκολογίας επισήμανε ότι η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες που δεν έχουν αναγνωρίσει την ιατρική ειδικότητα ή εξειδίκευση της χειρουργικής ογκολογίας, παρά τη σχετική ομόφωνη απόφαση της ολομέλειας του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας ( ΚΕΣΥ) εδώ και περισσότερο από 5 χρόνια. Αλλά και τις ελλείψεις στη στελέχωση των 4 ειδικών ογκολογικών νοσοκομείων της χώρας στους τομείς της Παθολογοανατομίας και της Χειρουργικής που «καθιστούν δυσχερέστερη την αντιμετώπιση των ογκολογικών ασθενών και αναπόφευκτες τις καθυστερήσεις που μπορεί να επιβαρύνουν την τελική πρόγνωση της νόσου».