Μεταναστευτικό: Τακτική fast track για όσους έρχονται στην Ελλάδα το 2020

H εξέγερση των μεταναστών στη Λέσβο προκάλεσε συναγερμό στις υπηρεσίες ασφαλείας. Πώς οργανώθηκαν οι μετανάστες; Υπήρξε κάποια συγκεκριμένη Μη Κυβερνητική Οργάνωση όπου συγκεντρώθηκαν οι μετανάστες, σαν να είναι όλοι μέλη μιας μεγάλης οικογένειας, και από εκεί ξεκίνησε η αντίδρασή τους, που στη συνέχεια εκδηλώθηκε με συνθήματα, διαδήλωση και κινδύνευσε να πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις;

Tην ίδια ώρα, τα επίσημα στοιχεία που φέρνει στη δημοσιότητα το «ΘΕΜΑ» αποκαλύπτουν ότι το διάστημα από τις 16 Δεκεμβρίου του 2019 μέχρι τις 19 Ιανουαρίου του 2020 απορρίφθηκαν δύο στις τρεις αιτήσεις για παροχή ασύλου. Τον φετινό Ιανουάριο οι δευτεροβάθμιες επιτροπές που αποφασίζουν για την απονομή ασύλου απέρριψαν το 95% των υποθέσεων που εξέτασαν. Τα στοιχεία αυτά είναι το πρώτο δείγμα ότι η νέα νομοθεσία για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών φαίνεται να αποδίδει αποτελέσματα.

Με τις αστυνομικές υπηρεσίες που προσπαθούν να διασαφηνίσουν πώς ξεκίνησε η αντίδραση των χιλιάδων μεταναστών στη Μόρια συνεργάζονται και κλιμάκια της ΕΥΠ, αξιωματικοί της οποίας συλλέγουν απόρρητες πληροφορίες για τους πρωταίτιους των επεισοδίων, ενώ παράλληλα ερευνούν αν μεταξύ των εργαζομένων, εθελοντών και αλληλέγγυων στις ΜΚΟ οι οποίες δραστηριοποιούνται στη Λέσβο υπάρχουν συγκεκριμένα πρόσωπα που λειτούργησαν ως υποκινητές για την πρόκληση αναταραχής.

Πώς ξεσηκώθηκαν οι μετανάστες; Υπήρξε αυτοοργάνωση για την κινητοποίησή τους; Τους παρότρυναν εργαζόμενοι σε Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις; Είναι πιθανό το ενδεχόμενο οι μετανάστες που ξεσηκώθηκαν κατά των υπηρεσιών που εξετάζουν τις αιτήσεις για την παροχή ασύλου να βρίσκονται σε συνεννόηση με ομοεθνείς τους που ζουν στην Αθήνα;

Τα ερωτήματα που καλούνται να απαντήσουν οι υπηρεσίες ασφαλείας και τα στελέχη του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου είναι πολλά και φλέγοντα. «Το θέμα έχει πολλές διαστάσεις, για κάποιες εκ των οποίων μπορεί να είμαστε ακόμη ανύποπτοι», σημειώνει συνεργάτης του υπουργού Μετανάστευσης Νότη Μηταράκη.

Η εξέγερση που σημειώθηκε στη Μόρια συνδέθηκε από βουλευτές της Ν.Δ. με την ψήφιση από τη Βουλή νομοθεσίας για τον έλεγχο των ΜΚΟ. «Οι περισσότερες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις είναι σοβαρές και επιτελούν σημαντικό έργο», λέει ο αναπληρωτής υπουργός Μετανάστευσης Γιώργος Κουμουτσάκος, και προσθέτει: «Επειδή όμως κληρονομήσαμε τουλάχιστον 70.000 υποθέσεις ανθρώπων που περιμένουν για χρόνια την εξέταση της αίτησής τους για άσυλο σε πρώτο βαθμό, έχουν δημιουργηθεί λιμνάζοντα ύδατα στα οποία αναπτύσσονται νούφαρα, αλλά και παράσιτα, βρύα και λειχήνες».

Οι αιτήσεις

Η αιτία της αντίδρασης των ανθρώπων που έχουν φτάσει στη Μυτιλήνη από την Τουρκία ήταν η συνειδητοποίηση ότι με βάση τον νέο νόμο για το άσυλο θα εξετάζονται κατά προτεραιότητα τα αιτήματα που υποβάλλουν οι νεοεισερχόμενοι στην Ελλάδα και αφού εκκαθαριστούν οι υποθέσεις τους θα αξιολογηθούν οι εκκρεμείς φάκελοι που χρονολογούνται από την εποχή των κυβερνήσεων του ΣΥΡΙΖΑ. Το καλοκαίρι του 2019 υπήρχαν άνθρωποι στη Μόρια που γνώριζαν ότι οι υποθέσεις τους θα εξεταστούν το 2021, δηλαδή σχεδόν δύο χρόνια αργότερα! Το β’ εξάμηνο του 2019 στην Ελλάδα έφτασαν σχεδόν 70.000 νέοι πρόσφυγες και μετανάστες από την Τουρκία, οι οποίοι προστέθηκαν στους ήδη υπολογιζόμενους 70.000 ανθρώπους των οποίων οι αιτήσεις για την παροχή ασύλου δεν είχαν διεκπεραιωθεί λόγω των αργών ρυθμών που λειτουργούσαν επί ΣΥΡΙΖΑ οι υπηρεσίες ασύλου.

Ο νέος νόμος που προβλέπει ταχύτερη εξέταση των αιτήσεων ασύλου τέθηκε σε εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου του 2020. Τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία για τον αριθμό των αιτήσεων που εγκρίνονται αφορούν την περίοδο από τις 16 Δεκεμβρίου 2019 μέχρι τις 19 Ιανουαρίου του 2020. Στο διάστημα αυτό εξετάστηκαν σε πρώτο βαθμό συνολικά 3.185 αιτήσεις, ενώ μέχρι τον Δεκέμβριο εξετάζονταν κατά μέσο όρο περίπου 1.700 αιτήσεις κάθε μήνα.

Η απόφαση της πρωτοβάθμιας επιτροπής ασύλου ήταν θετική για 1.071 υποθέσεις, απορριπτική για 1.082 αιτήσεις, σε 900 περιπτώσεις η διαδικασία διακόπηκε (για κάποιον διοικητικό λόγο, επειδή οι αιτούντες δεν προσκόμισαν κάποιο από τα απαιτούμενα έγγραφα ή επειδή δεν παρέστησαν στην υποχρεωτική συνέντευξη), ενώ σε 132 περιπτώσεις οι αιτούντες άσυλο δήλωσαν παραίτηση και πλέον δεν δικαιούνται να παραμείνουν στην Ελλάδα.

Επιπλέον, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για την εξέταση των αιτήσεων ασύλου από τις δευτεροβάθμιες επιτροπές τον Ιανουάριο του 2020, προκύπτει ότι από τις συνολικά 1.881 υποθέσεις που εξετάστηκαν απορρίφθηκαν οι 1.802 αιτήσεις. Κρίθηκε δηλαδή ότι σε ποσοστό που αγγίζει το 95% οι αιτούντες δεν δικαιούνται άσυλο.

Η αξιολόγηση των αιτήσεων ασύλου μόνο εύκολη υπόθεση δεν μπορεί να θεωρηθεί. Εκτός της αδυναμίας συνεννόησης λόγω της γλώσσας και της απουσίας ικανού αριθμού μεταφραστών που συνήθως επιμηκύνει τη διάρκεια της εξέτασης, πολλές φορές οι αιτούμενοι δίνουν αντικρουόμενα στοιχεία. Προσφάτως χρειάστηκαν επτά ώρες για την εξέταση μιας μόνο αίτησης Αφγανού για τη χορήγηση ασύλου σε πρώτο βαθμό!

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τον Δεκέμβριο του 2019 στις υπηρεσίες του υπουργείου Μετανάστευσης κατατέθηκαν συνολικά 7.623 αιτήσεις για παροχή ασύλου (πρώτος βαθμός). Τον Ιανουάριο του 2020 υποβλήθηκαν 5.700 αιτήσεις για απονομή ασύλου, επίσης για πρώτη φορά, από μετανάστες που έφτασαν στην Ελλάδα.

Από τα διαθέσιμα καταγεγραμμένα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Μετανάστευσης προκύπτει ότι οι αφίξεις μεταναστών στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 2020 ήταν μειωμένες κατά 58% σε σχέση με τις ροές του Δεκεμβρίου του 2019, πτώση που αποδίδεται και στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν στο Αιγαίο.

«Το μεγάλο στοίχημα είναι να λειτουργήσει αποτελεσματικά ο νέος νόμος για την εξέταση των αιτήσεων ασύλου και τις επιστροφές στη χώρα προέλευσης όσων δεν δικαιούνται καθεστώς προστασίας», λέει στο «ΘΕΜΑ» παράγοντας του υπουργείου Μετανάστευσης.

14.000 Αφγανοί στη Λέσβο
Από τις υπηρεσίες ασφαλείας εξετάζεται αν Αφγανοί που ζουν στην Αθήνα καταβάλλουν προσπάθεια να κινητοποιήσουν, ακόμη και να ξεσηκώσουν, τους ομοεθνείς τους στη Λέσβο. Μόνο στο στρατόπεδο της Μόριας, το μεγαλύτερο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης στην Ελλάδα, το 75% του συνόλου των μεταναστών που φιλοξενούνται είναι Αφγανοί, σχεδόν 14.000 άνθρωποι!
«Προσπαθούμε να βεβαιωθούμε ότι μεταξύ των μεταναστών που έχουν ζητήσει άσυλο δεν υπάρχουν πρόσωπα με τρομοκρατικές συμπεριφορές. Ακούμε τι λέγεται σε τοπικό επίπεδο και ερευνούμε αν υπάρχει κίνδυνος ριζοσπαστικοποίησης ορισμένων εκ των μεταναστών», αναφέρει στο «ΘΕΜΑ» ανώτατος αξιωματούχος του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου.

Τρέχουν για τα κλειστα Κέντρα

«Η εξέγερση στη Μυτιλήνη έδειξε ξεκάθαρα ότι υπάρχει πρόβλημα ασφάλειας στα νησιά», υπογραμμίζει συνεργάτης του κ. Μηταράκη, και εξηγεί ότι με τη δημιουργία των νέων κλειστών Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης θα επιχειρηθεί να αντιμετωπιστούν και τα προβλήματα ασφαλείας που μπορεί να δημιουργηθούν. «Τα νέα κλειστού τύπου Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης Μεταναστών θα είναι πλήρως περιφραγμένα. Ετσι, η διοίκηση του ΚΥΤ θα έχει τη δυνατότητα να αποκλείσει την πρόσβαση και τη διαφυγή εφόσον κάτι τέτοιο κριθεί απαραίτητο για λόγους ασφαλείας», αναφέρει ο ίδιος παράγοντας, τονίζοντας ότι «σε έκτακτο επεισόδιο τη νύχτα θα πρέπει να μπορούμε να κλείσουμε το Κέντρο».

Παρότι στην κυβέρνηση δίνουν μάχη με τον χρόνο για να ολοκληρωθεί η κατασκευή των νέων κέντρων κλειστού τύπου, δεν τρέφουν αυταπάτες ότι οι εγκαταστάσεις και στα πέντε νησιά του Αιγαίου θα είναι έτοιμες προτού περάσουν ακόμη πέντε μήνες. Σε περίπτωση που δεν καταφέρουν να εξασφαλίσουν χώρους που ανήκουν στο Δημόσιο, στο υπουργείο Μετανάστευσης εξετάζουν ακόμη και το ενδεχόμενο κατάσχεσης ή απαλλοτρίωσης των εκτάσεων που θα κριθούν κατάλληλες για τη δημιουργία των κλειστών κέντρων. «Δυστυχώς, δεν είμαστε Κίνα, όπου ένα ολόκληρο νοσοκομείο οικοδομήθηκε μέσα σε λίγες ημέρες, όπως αποδείχθηκε εκ των πραγμάτων στο Γουχάν», μας αναφέρει ο συνομιλητής μας , σημειώνοντας ότι αν και θα επιλεγούν διαδικασίες fast track, θα τηρηθούν οι προβλεπόμενες διαδικασίες από τους νόμους. Στη Λέσβο προβλέπεται να κλείσει σταδιακά η υπάρχουσα δομή στη Μόρια και να δημιουργηθεί νέο κλειστό προαναχωρησιακό κέντρο και Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης για 5.000 άτομα. Επίσης, στη Χίο και στη Σάμο προβλέπεται να κλείσουν τα hot spots και να δημιουργηθούν νέες κλειστές δομές οι οποίες θα χρησιμοποιηθούν ως προαναχωρησιακά κέντρα και ΚΥΤ.

Για την Κω και τη Λέρο προβλέπεται να γίνουν κλειστές οι υπάρχουσες δομές και να λειτουργήσουν ως Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης και παράλληλα ως προαναχωρησιακά κέντρα για τους μετανάστες των οποίων οι αιτήσεις θα απορρίπτονται. «Δεν πρέπει να δώσουμε αφορμή στην Τουρκία να μη δέχεται επιστροφές μεταναστών από τα νησιά», αναφέρουν από την κυβέρνηση, και απορρίπτουν το ενδεχόμενο δημιουργίας νέων δομών σε άλλα νησιά πλην των πέντε που έχουν επιλεγεί από τα δίκτυα των διακινητών για την είσοδο των μεταναστών, δεδομένου ότι η συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας αποκλείει την πιθανότητα επιστροφής των μεταναστών που δεν δικαιούνται άσυλο στη χώρα προέλευσής τους εφόσον μεταφερθούν σε άλλη περιοχή από αυτή στην οποία έφτασαν για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Οι άγνωστες ΜΚΟ
Για την παροχή συνδρομής στους πρόσφυγες που καταφτάνουν στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία, σε Λέσβο, Χίο, Σάμο, Κω και Λέρο, δραστηριοποιούνται εδώ και χρόνια δεκάδες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, μεγαλύτερες εκ των οποίων είναι η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης, οι οποίες έχουν δικό τους αυτόνομο προϋπολογισμό, αλλά λαμβάνουν και έκτακτες χρηματοδοτήσεις. Οι περισσότερες από τις μικρότερες ΜΚΟ συντηρούνται με χρήματα που προέρχονται από επιδότηση της Κομισιόν, αλλά και κονδύλια που καταβάλλονται από δωρητές ή άλλους διεθνείς οργανισμούς.

Δεκάδες άτομα δουλεύουν στις ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στη Λέσβο και στα άλλα τέσσερα νησιά του Αιγαίου που θεωρούνται πύλες εισόδου στην Ελλάδα και άρα στην Ε.Ε.
Πολλοί εκ των εργαζομένων σε ΜΚΟ -πλην του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, της Υπατης Αρμοστείας και άλλων μεγάλων οργανώσεων- δηλώνουν εθελοντές, είναι Ελληνες και αλλοδαποί, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται ακόμη και Τούρκοι. Δυστυχώς, από τη στιγμή που δηλώνουν εθελοντές είναι δύσκολο να διακριβωθεί και να ταυτοποιηθεί η πραγματική εργασιακή τους σχέση με τη ΜΚΟ όπου δραστηριοποιούνται.

Κλειστό κέντρο και στην Αθήνα
Το ενδεχόμενο δημιουργίας στον Νομό Αττικής μιας νέας κλειστής δομής όπως η Αμυγδαλέζα εξετάζεται από τους αρμόδιους του υπουργείου Μετανάστευσης μετά τη διαπίστωση ότι πολλοί μετανάστες που ζουν στην Αθήνα εμφανίζουν παραβατική συμπεριφορά. «Υπάρχει θέμα. Στην Αθήνα έχουμε πολλούς παραβατικούς οι οποίοι με βάση το Ποινικό Δίκαιο δεν μπορούν να φυλακιστούν, όπως ένας μετανάστης ο οποίος έχει συλληφθεί τρεις φορές κατηγορούμενος ότι έσπαγε βιτρίνες καταστημάτων», αποκαλύπτει κυβερνητικό στέλεχος.

Οι διάσπαρτες σε εννέα διαφορετικά κτίρια (!) υπηρεσίες του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου μεταφέρονται στο παλιό κτίριο της καπνοβιομηχανίας Κεράνης, επί της λεωφόρου Θηβών στη Νίκαια, όπου ήδη εγκαταστάθηκαν οι κύριοι Μηταράκης και Κουμουτσάκος. Παράλληλα, για την ενίσχυση των επιτροπών που εξετάζουν τις αιτήσεις ασύλου συζητείται η πρόσληψη 400 ατόμων ως συμβασιούχων.

Πολλά θα κριθούν από την αξιολόγηση των στοιχείων για την πορεία εξέτασης των αιτήσεων για παροχή ασύλου σε πρώτο βαθμό τον μήνα Ιανουάριο. Ηδη όμως εξετάζεται η προώθηση νομοτεχνικών αλλαγών με ενοποίηση και απλοποίηση διαδικασιών που θα καταστήσουν ακόμη πιο εύκολη την εφαρμογή της νέας νομοθεσίας για το Μεταναστευτικό.

«Με αυτές τις ροές το Μεταναστευτικό δεν ελέγχεται. Το ζήτημα είναι να ελέγξεις τις ροές για να μπορείς να αντιμετωπίσεις αποτελεσματικά το Μεταναστευτικό», επισημαίνει κρατικός υπάλληλος που ασχολείται επί χρόνια με τον χειρισμό του θέματος.