Αμερικανός συγγραφέας προκαλεί: Μύθος οι «Ανίκητοι Σπαρτιάτες»;

Σε συνθήκες πολιορκίας και εγκλεισμού, εν μέρει λόγω αγωνίας για το τι μέλλει γενέσθαι και εν μέρει λόγω πανδημικής ανίας, τα media του κόσμου ανασκαλεύουν αιωνίως άλυτα ζητήματα. Όπως πχ το εάν η αρχαία Σπάρτη ήταν όντως μια ηρωική στρατιωτική υπερδύναμη ή μήπως οι «Ανίκητοι Σπαρτιάτες» είναι ένα καλοστημένο ψέμα, το οποίο διαδίδεται και ενισχύεται διαρκώς -και εσκεμμένα- από τις ακροδεξιές οργανώσεις σε όλο τον πλανήτη.

Η πιο πρόσφατη αφορμή για την ανακίνηση αυτής της διαμάχης γύρω από την Αρχαία Σπάρτη, είναι τα podcast του περιοδικού επιστήμης και τεχνολογίας Wired. Σε κάποιο από αυτά τα ηχογραφημένα talk show, φιλοξενείται ο Myke Cole, ένας συγγραφέας διαφόρων μπεστ σέλερ επιστημονικής και ιστορικής φαντασίας.


Ο Cole έχει την πάγια τάση να προβοκάρει, με τίτλους βιβλίων και ατάκες στα social media, στις συνεντεύξεις του κ.λπ. Σε ό,τι αφορά στην Αρχαία Σπάρτη και την αλήθεια γύρω από το τι συνέβαινε στη θρυλική πόλη της Λακωνίας πριν από δυόμιση χιλιάδες χρόνια, ο Cole έχει συγγράψει το έργο «The Bronze Lie» (Το Χάλκινο Ψέμμα), ενώ τον Αύγουστο του 2019 είχε δημοσιεύσει ένα μακροσκελέστατο άρθρο στον New Republic. Ο τίτλος του ήταν «Το Φετίχ με τη Σπάρτη είναι Πολιτισμικός Καρκίνος».

Υπότιτλος: «Ο μύθος του ρωμαλέου πολεμικού κράτους έχει γαλουχήσει κοινωνίες επί χιλιάδες χρόνια. Σήμερα υποδαυλίζει μια φασιστική τάση σε όλο τον κόσμο».

Οι προθέσεις του Cole δεν θα μπορούσαν να έχουν μια σαφέστερη προκαταβολή, καθώς στο κείμενό του ο Αμερικανός συγγραφέας και πρώην στρατιωτικός, πράκτορας κ.λπ τονίζει: «Ο μύθος των Σπαρτιατών εκμεταλλεύεται τη βαθιά ριζωμένη μέσα μας αίσθηση της ανεπάρκειας. Είναι ένας μύθος που εξορύσσει τις ανασφάλειές μας, ότι εμείς δεν είμαστε όσο δυνατοί χρειάζεται, ούτε τόσο σκληροί ούτε τόσο πειθαρχημένοι. Το πρόβλημα είναι όμως ότι ο μύθος της Σπάρτης έχει τόσες πολλές τρύπες που θα μπορούσαμε να τον χρησιμοποιούμε για να σουρώνουμε μακαρόνια».

Ο Cole προχωρά στην τεκμηρίωση των απόψεών του γράφοντας: «Σύμφωνα με τα κοινώς θρυλούμενα, οι Σπαρτιάτες ήταν οι καλύτεροι πολεμιστές που υπήρξαν ποτέ. Στην πραγματικότητα νικήθηκαν σε πολλές και αποφασιστικής σημασίας μάχες. Μας λένε ότι κυριάρχησαν στην Ελλάδα -αλλά μόλις και μετά βίας κατάφεραν να κερδίσουν κακήν κακώς σε μία φάση του Πελοποννησιακού Πολέμου. Και μάλιστα χρηματοδοτούμενοι με φορτία χρυσού από τους Πέρσες. Κατόπιν οι Σπαρτιάτες τα έκαναν θάλασσα με την ηγεμονία τους μέσα σε μόλις έναν χρόνο.

» Ακούμε ότι σκότωναν τα παιδιά που είχαν σωματικά ελαττώματα και δυσμορφίες. Ναι, αλλά ένας από τους βασιλείς τους ήταν κουτσός. Προτιμούσαν να πεθάνουν παρά να παραδοθούν στον αντίπαλο, όπως ισχυρίζεται ο θρύλος της Μάχης των Θερμοπυλών. Ωστόσο, στη Σφακτηρία το 425 πΧ 120 από δαύτους παραδόθηκαν στους Αθηναίους. Μνημονεύουμε τους Σπαρτιάτες επειδή υποτίθεται πως κράτησαν την Ελλάδα ελεύθερη από την ξένη εισβολή. Αυτό που έγινε όμως στ' αλήθεια ήταν ότι οι Σπαρτιάτες χρηματίστηκαν από τους ίδιους τους Πέρσες, αυτούς που πολέμησαν στις Θερμοπύλες».

Κατά τη γνώμη του Myke Cole -ο οποίος κάνει τα πάντα για να προκαλέσει όσους θαυμάζουν ή έστω τείνουν να υπολήπτονται το φαινόμενο της Αρχαίας Σπάρτης- ο μύθος έχει να κάνει με τους ίδιους τους Σπαρτιάτες. Οι οποίοι κατά τον Cole, επίτηδες, δεν άφησαν πίσω τους γραπτές μαρτυρίες, ώστε να μην αποκαλυφθεί ποτέ τι ακριβώς έκαναν οι ίδιοι και πώς έβλεπαν τον κόσμο. «Έφταναν έως του σημείου να μην χρησιμοποιούν δεύτερη φορά τους ίδιους συμμάχους, από φόβο μη διαρρεύσουν τα μυστικά τους.

» Κι όσο για τις Θερμοπύλες, οι κινηματογραφικοί '300' αντιφάσκουν με την πραγματικότητα. Ο Εφιάλτης πχ δεν ήταν ούτε Σπαρτιάτης ούτε καμπούρης. Μπορεί μάλιστα να μην υπήρξε καν. Οι 300 Σπαρτιάτες ήταν επικεφαλής μιας δύναμης 7.000 άλλων Ελλήνων -για να μην μιλήσουμε για τους δικούς τους είλωτες, τους οποίους έριξαν στη μάχη σαν ελαφρά οπλισμένους πεζικάριους. Και το ρεζουμέ αυτής της γενναίας υπεράσπισης δεν ήταν μια ένδοξη δικαίωση για την Ελλάδα, αλλά μια πενιχρή τριήμερη καθυστέρηση για τις στρατιές του Ξέρξη, ο οποίος κατόπιν βάδισε κανονικά προς την Αθήνα την οποίαν και έριξε στις φλόγες».

Στην προσπάθειά του να γκρεμίσει ολοσχερώς τον μύθο της Σπάρτης, ο Cole παρουσιάζει πάμπολλα επιχειρήματα, άλλα εύλογα και άλλα αμφισβητούμενης αξιοπιστίας. Παρόλ' αυτά, ο συγγραφέας επισημαίνει το εξής: «Η επίδραση της Αρχαίας Σπάρτης είναι παντού γύρω μας. Η πρόσφατη μανία με τη Σπάρτη στις δυτικές κοινωνίες ονομάζεται 'λακωνοφιλία'. Πρόκειται για έναν όρο που υπερβαίνει τα ιστορικά όρια της πόλης-κράτους στον οποίον κατ' αρχάς αναφερόταν. Τώρα πλέον χαρακτηρίζει οποιονδήποτε ή οτιδήποτε ξεχωρίζει με τη σκληρή αυταπάρνηση του, τη σκληραγώγηση και την αποφυγή των ανέσεων -απηχώντας περισσότερο το θρύλο των Σπαρτιατών παρά αυτό που πραγματικά υπήρξε.


» Συμβαίνει μια 'μετάσταση' της λατρείας των Σπαρτιατών στην εποχή των fake news. Δίνεται μια πρώτης τάξεως ευκαιρία σε ρατσιστές, εθνικιστές, φασίστες κ.λπ. να ξαναγράψουν την ιστορία καταπώς τους βολεύει». Μεταξύ των φορέων του ιού της λακωνοφιλίας, ο Myke Cole συμπεριλαμβάνει τους ακραιφνείς Ευρωσκεπτικιστές αλλά και τους φανατικούς οπαδούς του Ντόναλντ Τραμπ -οι οποίοι και έκαναν ευρύτατα χρήση εικονογραφίας και συμβολισμών σπαρτιατικής έμπνευσης. Εξού και οι παραποιημένες εικόνες με το κεφάλι του Τραμπ στη θέση εκείνου του «Λεονάιντας», με τη μορφή του Χολιγουντιανού σταρ Τζέραρντ Μπάτλερ, στο ρόλο της ζωής του, με τον οποίον και πρόθυμα ταυτίστηκε ως ηθοποιός -όπως είδαμε άλλωστε πρόσφατα κατά την αφή της Ολυμπιακής φλόγας και στην Ελλάδα.

Εν τέλει το συμπέρασμα του Myke Cole κατόπιν όλης αυτής της αποδόμησης του σπαρτιατικού μύθου είναι ότι «οι Αρχαίοι Σπαρτιάτες ήταν δειλοί όπως είμαστε και εμείς σήμερα, ήταν άπληστοι ακριβώς όπως είμαστε και εμείς, δεν έκρυβαν το φόβο τους όπως κι εμείς. Έφευγαν ηττημένοι από μάχες όπως συμβαίνει και με εμάς. Οι Αρχαίοι Σπαρτιάτες ήταν όμως επίσης άξιοι για ηρωισμούς και σπουδαία κατορθώματα. Γενικά πιστεύω ότι μπορούμε να ταυτιστούμε πολύ πιο εύκολα με ανθρώπους που έχουν ελαττώματα και να τους χρησιμοποιήσουμε σαν πηγή έμπνευσης. Αυτό είναι πολύ πιο εποικοδομητικό και υγιές από την παρανοϊκή ιδέα ότι υπήρξαν κάποιοι μυθικοί υπερ-ήρωες. Κανείς ποτέ δεν υπήρξε κάτι τέτοιο -και πολύ λιγότερο οι Αρχαίοι Σπαρτιάτες».

Ειδήσεις σήμερα:

Οδυσσέας Ανδρούτσος: Ο ηρωικός οπλαρχηγός του '21 μέσα από ένα καινούργιο βιβλίο

Ο Γούντι Άλεν κατάφερε τελικά να εκδώσει την αμφιλεγόμενη αυτοβιογραφία του

Οι επιδημίες στην Ελλάδα του 19ου αιώνα - Ποια μέτρα είχαν ληφθεί τότε;