Μετατραυματικό στρες από συναισθηματική κακοποίηση: Πώς να αναγνωρίσετε τα «σημάδια»

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Η υποτίμηση της επιρροής ψυχοτραυματικών εμπειριών και καταστάσεων, όπως δύσκολα παιδικά χρόνια, ψυχοσωματικός βιασμός κατά την παιδική ηλικία, οι τοξικές σχέσεις, η παρατεταμένη έκθεση σε σωματική κακοποίηση, μπορούν να οδηγήσουν σε μετατραυματικό στρες.

Πώς μπορεί λοιπόν κάποιος να αναγνωρίσει τα σημάδια του μετατραυματικού στρες, που προκύπτουν από συναισθηματικά τραύματα στο πλαίσιο των διαπροσωπικών σχέσεων -γνωστό ως Post-traumatic Relationship Syndrome.

Τα εννέα σημάδια του Post-traumatic Relationship Syndrome (PTRS)

Η εμμονή με το παρελθόν οφείλεται στην επιλεκτική αμνησία, ενισχύοντας μια προκατάληψη, η οποία εστιάζει στην αυτοκατηγορία ως προς κάποιο επιθυμητό αποτέλεσμα -π.χ. το ό,τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά... «τι θα μπορούσα να είχα πει διαφορετικά;»

Φαντασιακή απόδραση σε ευχάριστη συνθήκη - Εσύ, η παρέα σου και εκείνος... Όταν σε όλες τις συζητήσεις με τους φίλους σου χρησιμοποιείς την πρόταση «Και τότε...», αποτελεί ένα είδος άρνησης ως προς τα επώδυνα γεγονότα που συνόδευαν την σχέση.

Αναδρομές στο παρελθόν/flashbacks - Οι άνθρωποι που έχουν υποστεί κακοποίηση στην σχέση τους είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε οπτικές ή ακουστικές ψευδαισθήσεις.

Εφιάλτες - Έντονοι και συχνοί εφιάλτες, όπου ο/η πρώην σύντροφος σας εγκαταλείπει, σας φωνάζει, σας χτυπάει, σας απατάει, σας λέει ψέματα κ.ά. που σας δημιουργούν φόβο, ανασφάλεια και σας κάνουν να νιώθετε ευάλωτοι.

Υπερβολικό κλάμα λόγω απώλειας - Ο χωρισμός στις σχέσεις είναι φυσιολογικό να συνοδεύεται από το αίσθημα απώλειας. Όταν όμως κάποιος έχει δυσθυμικές αντιδράσεις, όπως π.χ. να ξεσπάει σε κλάματα ανά δευτερόλεπτο για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα...

Αρνητικές αντιδράσεις σε οικείες καταστάσεις/Αποφυγή οτιδήποτε θυμίζει το τραύμα - Οι αρνητικές αντιδράσεις σε πράγματα που κάνατε με τον/την πρώην σας μπορεί να είναι ένα σημάδι της PTRS -π.χ. δεν θέλετε να πάτε στο νησί όπου κάνατε τακτικά καλοκαιρινές διακοπές, δεν θέλετε να βλέπετε βάρκες, διότι πηγαίνατε μαζί για ψάρεμα και σας θυμίζουν αυτόν/αυτήν. Σε ακραίες περιπτώσεις τραυματικών εμπειριών μπορεί να συνοδεύονται από επεισόδια πανικού, όπως π.χ. μούδιασμα, ρίγη, ταχυπαλμίες, εφίδρωση, τρέμουλο στην ομιλία.

Αυξομείωση βάρους - Η όρεξή σας αποτελεί δείκτη των συναισθημάτων σας...

Έλλειψη εμπιστοσύνης και καχυποψία - Μακροπρόθεσμη έκθεση σε τοξικές σχέσεις που χαρακτηρίζονται από συναισθηματική κακοποίηση (π.χ. απειλές, ψέματα), σωματική κακοποίηση (π.χ. σεξουαλική επίθεση), οικονομική εκμετάλλευση (εξαπάτηση), αλκοολισμό κτλ καταστρέφουν τη συναισθηματική σας κατάσταση. Πιθανώς το άτομο που έχει βιώσει ψυχοτραυματικές καταστάσεις μέσα στην σχέση του αποφεύγει συστηματικά να σχηματίσει στενές σχέσεις, από φόβο μιας ακόμα πιθανής απώλειας ή επερχομένης καταστροφικής σχέσης. Οι αυτόματες σκέψεις καταστροφής (φόβος εγκατάλειψης) σαμποτάρουν τις επερχόμενες σχέσεις, διότι προεξοφλούν το χειρότερο σενάριο, αυτό της απόρριψης...

Μπορεί να σας πάρει πολύ χρόνο για να αισθανθείτε ότι κάποιος δεν θα προδώσει την εμπιστοσύνη σας, διότι νιώθετε φόβο...

Σεξουαλική ασυδοσία - Οι περιστασιακές σχέσεις τύπου «σεξ χωρίς αγάπη» μπορεί προσωρινά να σας κάνουν να αισθανθείτε καλύτερα, διότι λαμβάνετε πίσω τη σεξουαλική σας δύναμη, όμως δεν είναι ένας υγιής τρόπος για να επουλώσετε τις πληγές της προηγουμένης σχέσης, επειδή δεν προσφέρουν αυτό που πραγματικά σας έχει λείψει -π.χ. την αγάπη, την τρυφερότητα, τη συντροφικότητα.

Η άμεση/έμμεση έκθεση σε ψυχοτραυματικές καταστάσεις δεν σημαίνει αναπόφευκτα ότι θα προκαλέσει μετατραυματικό στρες, διότι ο κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός -ως προσωπικότητα ή όσον αφορά στα βιώματα, το φύλο, τις πεποιθήσεις, την ιδεολογία, την ηλικία κ.ά., συνεπώς αντιδρά διαφορετικά σε στρεσογόνες καταστάσεις.

Δεν μπορείτε να γυρίσετε τον χρόνο πίσω... να  αλλάξετε το παρελθόν... οι ενοχές σας κρατάνε δέσμιους σε σκέψεις που σας πληγώνουν.... συγχωρέστε τον εαυτό σας... μην αφήνετε τοξικούς ανθρώπους να αποστραγγίζουν τη συναισθηματική σας ενέργεια.

Σταμάτησε να παραχωρείς στον/στην πρώην χώρο στις σκέψεις σου... Αναρωτήσου: άραγε, αυτή την στιγμή που διαβάζεις το άρθρο, εκείνος/εκείνη σκέφτεται εσένα;

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com

*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.