Το «Σύνδρομο της Σταχτοπούτας»: Η εξάρτηση από το γοβάκι και ο φόβος της ανεξαρτησίας

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Το «Σύνδρομο της Σταχτοπούτας» είναι ένας όρος, ο οποίος αναφέρθηκε για πρώτη φορά από την ψυχολόγο Colette Dowling, προκειμένου να περιγράψει τον φόβο της γυναίκας για ανεξαρτησία. Η εμμονική επιθυμία της γυναίκας να βρει τον τέλειο άνδρα, που θα δώσει νόημα στη ζωή της, υποσυνείδητα συμβολίζει την αδυναμία της να ορίζει η ίδια το μέλλον της και την ψυχολογική εξάρτηση από την αποδοχή και την προστασία των άλλων, δέσμια από τους φόβους της.



Το παραμύθι ότι η ανεξαρτησία σαμποτάρει την σχέση... και την ευτυχία

Στο παραμύθι της Σταχτοπούτας η πρωταγωνίστρια είναι μια γυναίκα νέα, όμορφη, με έντονη θηλυκότητα, καλή, εργατική, με καλές πιθανότητες να εξελιχθεί, αρκεί ο πρίγκιπας να την πάρει υπό την φροντίδα του. Η ίδια αδυνατεί να αλλάξει τις καταστάσεις της και να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της ζωής. Λειτουργεί με γνώμονα την πεποίθηση ότι ο μοναδικός τρόπος που μπορεί να βγει από κάθε αδιέξοδο, είναι αναζητώντας ενισχύσεις από έναν άνδρα...

Ο φόβος της ανεξαρτησίας συνήθως καλλιεργείται μέσα από την παιδαγωγική προσέγγιση της οικογένειας, κατά την περίοδο των παιδικών χρονών. Οι ιδεατές ιστορίες αγάπης, όπου ο πρωταγωνιστής πρίγκιπας, έρχεται να σώσει την ευάλωτη κοπέλα, περνάει στο υποσυνείδητο των μικρών κοριτσιών ως πρότυπο. Η φυσική συνέπεια είναι η γαλούχηση, ως προς την ευθραυστότητα της γυναικείας φύσης, που παραδίνεται μέσα από την υποχωρητικότητα στην ανδρική παρουσία και στήριξη, προκειμένου να νιώσει προσωπική ολοκλήρωση.

Η εξιδανίκευση του πρίγκιπα και οι ψευδαισθήσεις

Η οικονομική και συναισθηματική εξάρτηση από τον άνδρα υποθάλπει τον φόβο της ανεξαρτησίας και την ευθυνοφοβία, βάζοντας εμπόδια στην εξέλιξή της. Η εξάρτηση καλλιεργεί την ευαλωτότητα, στις διαθέσεις του εκάστου πρίγκιπα, που μπορεί και να την απογοητεύσει. Η απόλυτη στοχοπροσήλωση, στην ανάγκη της να σωθεί από τον πρίγκιπα, οδηγεί στην αδρανοποίηση της προσωπικής εξέλιξης των ικανοτήτων της και της δημιουργικότητας.

Η έλλειψη αυτοπεποίθησης και η αυτοεκπληρούμενη προφητεία, στην όποια έχω αναφερθεί σε άρθρο μου στο παρελθόν, δημιουργούν εμπόδια στην προσωπική εξέλιξη της γυναίκας. Σε αυτήν την περίπτωση, η σύγχρονη Σταχτοπούτα θα έρθει και πάλι αντιμέτωπη με εσωτερική γνωστική σύγκρουση, που αφορά στις ικανότητές της, αναζητώντας τον επόμενο πρίγκιπα, που θα έρθει να την σώσει και να επιβεβαιώσει την αξία της, μέσα από την επιλογή του, ως σύντροφο και εν κατακλείδι θα την οδηγήσει στο... μαγικό παλάτι της ευτυχίας.



Το επιστέγασμα της ευτυχίας στο παλάτι της αιχμαλωσίας

Ο πρίγκιπας αμέσως την πήρε από το χέρι και την ανέβασε στo άλογο, όπου κατευθυνθήκαν στο παλάτι... κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα

Αιχμάλωτη από τους φόβους της, στο παλάτι της ευτυχίας, που χτίζεται με τους κανόνες του εκάστου πρίγκιπα, η σύγχρονη Σταχτοπούτα αδυνατεί να κατανοήσει ότι η ευτυχία είναι ενδόμυχη, καθώς και ότι το παλάτι της ιδανικής σχέσης χτίζεται από δύο. Προβλήματα πάντα θα προκύπτουν στη ζωή και κανένας πρίγκιπας δεν μπορεί να τα εξαφανίσει, άλλωστε και ο πρίγκιπας για να γίνει βασιλιάς χρειάζεται δίπλα του μια δυναμική γυναίκα, που μπορεί να τον στηρίζει στα δύσκολα και να μην τα περιμένει όλα από εκείνον.

Συνεπώς, οι σχέσεις εξάρτησης οδηγούν σε μια δυσλειτουργική δυναμική, καθώς ο κάθε πρίγκιπας μπορεί ενδεχομένως να ανέβει στο άλογό του και να μην ξαναγυρίσει... κάτι τέτοιο θα πληγώσει την σύγχρονη Σταχτοπούτα, η οποία θα καταρρεύσει, διότι ο πρίγκιπας πήρε μαζί του και την ευκαιρία για ευτυχία. Ένας φαύλος κύκλος αναμονής του επόμενου πρίγκιπα θα ανοίξει ξανά...



Η χειραφέτηση δεν απειλεί την θηλυκότητα... Η αποδοχή του εαυτού μας είναι το πιο σημαντικό σκαλοπάτι για την προσωπική ολοκλήρωση

Οι πεποιθήσεις χτίζονται από μικρή ηλικία, γι' αυτό είναι σημαντικό οι γονείς, μέσα από τα παραμύθια, να εξηγούν στις κόρες τους ότι μπορούν να διεκδικήσουν την ευτυχία και να μην θεωρούν αυτοσκοπό το να βρουν αυτόν που θα τους παρέχει την ευτυχία, έτσι ώστε να ταυτίζουν την ευτυχία με την ψυχολογική εξάρτηση.

Η ευτυχία από τη φύση της είναι προσωπική υπόθεση, όπως και τα όνειρα. Θέλει μεγάλη δύναμη για κάποιον να κυνηγήσει τα όνειρά του. Κανένας πρίγκιπας ούτε μάγος, μπορεί με ένα μαγικό ραβδάκι, να εξαφανίσει τις προκλήσεις της ζωής.



Η σχέση εξάρτησης από την αποδοχή των άλλων δημιουργεί άγχος, ενώ η ιδανική σχέση αποτελείται από δύο ανθρώπους, που «κουμπώνουν» και συμπληρώνουν ο ένας τον άλλον, καθώς τον βοηθά να γίνει μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού του. Ο ιδανικός σύντροφος δεν αποτελεί δεκανίκι, αλλά συνοδοιπόρο στη ζωή... - Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com

*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.