Μεικτή οικογένεια: Πόσες ελπίδες έχει να «επιβιώσει»;

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Με δεδομένη την αύξηση των διαζυγίων στην Ελλάδα, έχει προκύψει ένα νέο μοντέλο οικογένειας, γνωστό με τον όρο «μεικτή». Η συγκεκριμένη δομή της οικογένειας προκύπτει, όταν και οι δύο σύντροφοι αποφασίζουν να ακολουθήσουν κοινή ζωή μαζί με τα παιδιά τους από τις προηγούμενες σχέσεις, είτε από διαζύγιο είτε από χηρεία.

Πόσο εύκολο όμως είναι να καταφέρουν οι γονείς να δημιουργήσουν ισορροπίες σε μια μεικτή οικογένεια όταν και οι δυο έχουν παιδιά;

Οι περισσότερες δυσκολίες προκύπτουν με τα παιδιά και όχι με τους γονείς, ειδικά αν έχει προηγηθεί διαζύγιο, καθώς είναι αποφασισμένοι ότι αυτή η σχέση πρέπει να επιτύχει. Η προσδοκία όμως ότι οι οικογένειες μπορούν να συνενωθούν εν μία νυκτί κάτω από την ίδια στέγη, μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση, καθώς είναι πολλές οι προκλήσεις συγκριτικά με την «πυρηνική» οικογένεια.

Μελέτη από την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής υποστηρίζει ότι ο ελάχιστος χρόνος ομαλής προσαρμογής μπορεί να είναι από ένα μέχρι δύο χρόνια.

Τα παιδιά χρειάζονται τον χρόνο τους…

Ορισμένες φορές τα παιδιά αποδέχονται γρήγορα τον/τη νέα σύντροφο, άλλες φορές είναι μπερδεμένα για τα συναισθήματά τους, καθώς ακόμα και αν τρέφουν συμπάθεια, το να αποδεχτούν τα ίδια τους τα συναισθήματα φαντάζει ως προδοσία για τον γονιό, που δεν προχώρησε σε καινούργια σχέση. Η αρνητικότητα συνήθως προκύπτει από ενοχικότητα, καθώς βλέπουν το καινούργιο πρόσωπο ως αντικαταστατή της μαμάς ή του μπαμπά. Η ελπίδα ότι οι βιολογικοί γονείς να ξανασμίξουν εγκαταλείπεται, εξαιτίας της νέας γονεϊκής φιγούρας, που μπορεί να προκαλέσει θυμό. Η απογοήτευση βρίσκει τρόπο έκφρασης μέσα από τον θυμό, ο οποίος «διοχετεύεται» με έντονα ξεσπάσματα.



Η ανάγκη αποδοχής από το παιδί του/της συντρόφου

Ο μη βιολογικός γονέας, στην προσπάθειά του να γίνει συμπαθής από το παιδί του/της συντρόφου του, ίσως να καταναλώσει υπερβάλλουσα ενέργεια ή να έχει διαφορετική συμπεριφορά ως προς το παιδί του συντρόφου. Η αγάπη έρχεται σταδιακά και δεν χρειάζεται πίεση στο παιδί.

Ανταγωνισμός ανάμεσα στα ετεροθαλή αδέρφια

Η αντιπαλότητα ανάμεσα στα αδέλφια είναι συνήθης. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα μη βιολογικά αδέλφια παίρνει μια ακόμα πιο προκλητική διάσταση, με κύριο αίτιο τον ανταγωνισμό για την προσοχή και την κυριαρχία στη νεοσύστατη οικογένεια. Γι' αυτό το λόγο η ενθάρρυνση των παιδιών ως προς την ευγενή άμιλλα και όχι τον εγωιστικό ανταγωνισμό μπορεί να έχει πολύ θετικό αντίκτυπο.



Μοίρασμα προσοχής

Όταν ο χρόνος έναν προς έναν, η προσοχή και η τρυφερότητα μοιράζεται, εκτός από τα βιολογικά παιδιά, και στα παιδιά του/της συντρόφου μπορεί να δημιουργήσει διενέξεις, καθώς και προκλητικές συμπεριφορές ή παλινδρόμηση, προκειμένου το παιδί να διεκδικήσει τα κεκτημένα του. Η μειωμένη προσοχή των γονιών ως προς τα βιολογικά παιδιά τους μπορεί να εκληφθεί και ως απόρριψη, γι' αυτό και οι γονείς θα πρέπει να προετοιμάσουν το παιδί σταδιακά. Το κάθε παιδί έχει ανάγκη ατομικής προσοχής -π.χ. να παίξετε ένα παιχνίδι μαζί του αποκλειστικά, προκειμένου να ενισχυθεί ο δεσμός. Από κοινού οι δύο σύντροφοι είναι καλό να παρακολουθούν τις δραστηριότητες του κάθε παιδιού ξεχωριστά, όπως αγώνες ποδοσφαίρου, θεατρικές παραστάσεις κ.ά.

Σύγχυση ταυτότητας

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, που ενδεχομένως να επηρεάσει την ψυχολογία των παιδιών, αν είναι σε μικρή ηλικία και δεν έχει γίνει σωστή προετοιμασία, είναι όταν η μητέρα αποφασίζει να υιοθετήσει το επίθετο του νέου συζύγου, όπου όλη η νεοσύστατη οικογένεια έχει το ίδιο επίθετο, εκτός των παιδιών από την πλευρά της μητέρας, τα οποία μπορεί να νιώσουν απόρριψη -ιδιαίτερα εάν ο βιολογικός πατέρας δεν έχει ενεργή συμμετοχή στην καθημερινότητα των παιδιών.



Οικονομικά μπερδέματα

Περισσότερα τα άτομα, μεγαλύτερες οι δαπάνες. Η συγχώνευση των οικονομικών στη μεικτή οικογένεια είναι πρόκληση, όμως μέσα από τον διάλογο και την σωστή επικοινωνία δεν θα αποτελέσει συγκρουσιακό λόγο.

Η πειθαρχία μου vs η πειθαρχία σου

Καινούργια οικογένεια, καινούργιοι κανόνες που θα πρέπει να επιβάλουν οι γονείς με συνέπεια, εκ νέου, χωρίς διακρίσεις, έπειτα από συνεννόηση και σωστή ψυχολογική προετοιμασία των παιδιών. Σε καμία περίπτωση μην προσπαθήσετε εξ αρχής να επιβληθείτε στα μη βιολογικά παιδιά σας, χωρίς να τα έχετε «κερδίσει» πρώτα. Τα όρια πρέπει να χτιστούν από κοινού.

Η εισβολή στο σπίτι

Στην περίπτωση που τα μελή της οικογένειας -π.χ. της μητέρας- μεταφερθούν στο σπίτι του πατέρα, καθώς είναι μεγαλύτερο, τότε οι πρώτοι μήνες ενδεχομένως να είναι πρόκληση για τα παιδιά, τα οποία κατοικούσαν εξ αρχής στο σπίτι, μπορεί να νιώσουν  απειλή, με αποτέλεσμα να συμπεριφέρονται στα μη βιολογικά αδέρφια τους ως μη ευπρόσδεκτα. Σε άλλες περιπτώσεις, όπου οι γονείς έχουν από ένα παιδί και ηλικιακά κοντά, μπορεί να φαντάζει ως... παράδεισος παιχνιδιού. Σε κάθε περίπτωση, το ιδανικό σενάριο θα ήταν η οικογένεια να ξεκινήσει σε καινούργιο έδαφος με λίγα λόγια σε καινούργιο σπίτι, προκειμένου να «χτίσουν» καινούργιες μνήμες οικογενειακής ζωής -ακόμα και μέσα από την καθημερινή ρουτίνα.

Ο συζυγικός ρόλος είναι δύσκολος, ο γονεϊκός ρόλος ακόμα περισσότερο... το να επιτύχετε ισορροπία στην οικογενειακή ζωή σας μία πρόκληση.

Μερικά παιδιά μπορεί να προβάλουν αντίσταση στην αλλαγή, γεγονός το οποίο ενδεχομένως να σας αποθαρρύνει. Η προσαρμογή, όμως, δεν αφορά αποκλειστικά τα παιδιά, αλλά και τους γονείς, καθώς μπορεί να προκύψουν συγκρίσεις με την προηγούμενη οικογενειακή κατάσταση.



Το νέο μέλος της οικογένειας

Στην περίπτωση που οι σύντροφοι αποκτήσουν μαζί παιδί, «καρπό» της αγάπης τους, τότε τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο πολύπλοκα. Τα παιδιά, στο χειρότερο σενάριο, μπορεί να βιώσουν απειλή από το νέο μέλος της οικογένειας. Για παιδιά μικρής ηλικίας, η αποδοχή θα είναι πιο εύκολη συγκριτικά με παιδιά από 10 ετών και άνω, καθώς έχουν περισσότερες απαιτήσεις από τους γονείς.

Η επίγνωση των αναμενόμενων αναγκών ή προκλήσεων που προκύπτουν σε μια μεικτή οικογένεια μπορεί να βοηθήσει τα μέλη της να αποφύγουν ή να αντιμετωπίσουν σωστά το όποιο πρόβλημα προκύψει, επιτυγχάνοντας ομαλότερη και γρηγορότερη προσαρμογή στα νέα δεδομένα.

Δεν υπάρχει «μαγική» συνταγή, πέρα από την σωστή προετοιμασία των εμπλεκόμενων, την αγάπη, τον σεβασμό, την σωστή επικοινωνία, την υπομονή, την τρυφερότητα, την ενσυναίσθηση, για να δημιουργήσετε μια υπέροχη, ευτυχισμένη οικογένεια μαζί, για να πετύχει η δεύτερη ευκαιρία στο να δημιουργήσετε μια οικογένεια, όπως την είχατε ονειρευτεί.

Από όλα αυτά, στα οποία έχω αναφερθεί, μια λέξη υπάρχει: αγάπη! Γιατί η αγάπη τα περιλαμβάνει όλα!

- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com

*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.